می‌توان شخصیت کیمیایی را از طریق فیلم‌هایش شناخت

به گزارش خبرگزاری مهر، 2 فیلم «اسب» و «پسر شرقی» به کارگردانی مسعود کیمیایی و محصول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، دوشنبه دهم شهریور در شصت ‌و یکمین سری از برنامه‌های سینماتک خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمد و سپس با حضور جواد طوسی منتقد، خسرو دهقان منتقد سینما، اکبر معززی بازیگر و دستیار مسعود کیمیایی در فیلم «اسب» نقد و بررسی شد.

در ابتدای این جلسه جواد طوسی گفت: اگر بخواهیم 2 فیلم «اسب» و «پسر شرقی» را از زبان سینما بررسی کنیم، فیلم «پسر شرقی» به مراتب فیلم بهتری نسبت به «اسب»، چون هم به دنیای آقای کیمیایی بیشتر مرتبط می شود و هم با یک لحن و بیان موجز توانسته هم کودکانه ها را خوب به نمایش بگذارد و هم از زاویه دید فیلمساز، فیلمی باشد فراتر از فیلم کودک و نوجوان. نوستالژی، قهرمان و همان مولفه های آشنای فیلم های کیمیایی مثل رفاقت نیز در آن دیده می شوند.

وی ادامه داد: در مقایسه با «پسر شرقی»، «اسب» فیلم ناموفقی است. با یک نگاه و فکر از پیش تعیین‌شده اینطور استنباط می شود قرار بوده فیلمی ساخته بشود که در دنیای کودک و نوجوان، کمی حرف های دوپهلو و تاویل‌پذیر زده شود که عملاً این اتفاق نیفتاده است. به همین دلیل، ما تک‌لحظه‌های خوبی در فیلم می‌بینیم اما اگر بخواهیم کلیت اثر را ارزیابی کنیم، از نظر ریتم مشکل دارد. حتی یک جاهایی من تعجب کردم مثلاً فیلمسازی مثل آقای کیمیایی، چطور تا این حد سهل‌انگارانه یک پلان ـ سکانس طوانی چهاردقیقه‌ای را که 2 ماشین شهری (که سرنشین‌شان آقای معززی و شخص دیگری است)، آن پسر ترکمنی را تعقیب می کنند، در فیلم گنجانده؟ و ما فقط در لانگ‌شات صدای آن دو نفر را داریم. چرا یک نمایش بسته گرفته نشده؟ این یک امر بدیهی است. انگار یک جفایی به آن 2 نفر شده، مثل زمانی که یک بازیگر بد داریم و دوربین هراس دارد از نزدیک‌شدن به او. در حالی که در صحنه های دیگر، می بینیم این بازیگران، بازی طبیعی و منطقی خودشان را اجرا می کنند، ولی در مجموع من فکر می کنم این 2 فیلم تصویر و شناسنامه یی از آن زمانه و محصولات کانون پرورش فکری هستند. اتفاقاً فیلم «پسر شرقی» جزو آثار خوب کارنامه سینمایی آقای کیمیایی به شمار می آید.

کیمیایی همیشه برای من فیلمساز مهمی است

در بخش دیگری از این جلسه، خسرو دهقان درباره این 2 فیلم کوتاه کیمیایی یادآور شد: آقای کیمیایی همیشه برای من فیلمساز مهمی بوده و هست اما در میان تمام کارهای ایشان، فیلم پسر شرقی، به نظرم فیلم مهم‌تر و مرکزی‌تری است. حتی از فیلم‌هایی مثل «داش‌آکل»، «قیصر»، «گوزن‌ها». قبل از اینکه به فیلم پسر شرقی بپردازم، باید توضیحی بدهم در مورد لانگ‌شاتی که آقای طوسی به آن اشاره کرد. به نظرم آن نما، توجیه‌پذیر است، برای اینکه اصلاً این اثر، فیلم لانگ‌شات و فضا و موقعیت است. یعنی فیلم «اسب»، فیلمی در مورد سرزمین و آن اهالی است. تمام کوشش فیلمساز این بوده که نشان بدهد ما متعلق به فضای بسته تهران هستیم و در نماهای تهران، مدام با نماهای بسته و مدیوم‌شات مواجهیم، ولی در آن سرزمین یک افق و بازی بیشتری داریم. موضوع فیلم «اسب»، موضوع مسابقه اسب‌دوانی نیست، موضوع اقلیم و مکان‌ها و آدم‌ها و آن سرزمین است.

وی سپس با اشاره به فیلم «پسر شرقی» گفت: اگر از اسم فیلم شروع کنیم، باید بگویم یکی از دوستان نزدیک آقای کیمیایی، احمدرضا احمدی است. ایشان شعری دارند به نام «پسر شرقی» که شعر خوبی هم هست و آن را به مسهود کیمیایی تقدیم کرده است. آن شعر هیچ ارتباطی به آن فیلم ندارد، آقای کیمیایی هم فیلمی ساخته به همین نام. بنابراین می خواهم بگویم در کل تعبیرها و تفسیرها را رها کنید. در فیلم «اسب» هم اگر دقت کرده باشید، تکه‌ای از شعر احمدرضا احمدی بود که می گفت «من سپیدی اسب را گریستم». این یک ایماژ و شعر سپید است که کاملاً به روزگار خودش برمی‌گردد.

این منتقد سینمایی در تکیمیل حرف هایش اظهار کرد: مسعود کیمیایی، چه بگویید فیلمساز خوبی است یا بد و چه فیلم‌های او را دوست داشته باشید یا نه، آدم مهم و شاخصی در سینمای ایران است. فرض کنید قرار است مسعود کیمیایی را برای یک فرد لهستانی که دارد کم‌کم فارسی یاد می گیرد، توضیح بدهید. خب طبیعی است که با نقد و بررسی او و فیلم هایش نمی‌توان شروع کرد. در عوض می‌شود این فیلم «پسر شرقی» را برای آن شخص گذاشت و خودمان از سالن برویم بیرون تا او فیلم را ببیند و بعد به او بگوییم کیمیایی این‌گونه آدمی است و چون دنیا، دنیای کودکان است، ما مجبور نیستیم اشاره کنیم به تاویل‌ها و تفسیرها که منظور این بود و آن بود، یا متلک سیاسی بود. این دنیای شاد کودکانه است. در مورد قهرمان، فیلم کاملاً درام است. ما قهرمان و ضدقهرمان داریم. در پایان فیلم می بینید مثبت و منفی داریم. زن در آثار کیمیایی، میزانسن و رفاقت و عشق به سینما در آثار کیمیایی و همه حرف هایی که بخواهیم درباره کیمیایی بزنیم، در این فیلم خلاصه شده است. از این نظر، فیلم پسر شرقی مورد علاقه من است.

در ادامه این برنامه، جواد طوسی و خسرو دهقان به پرسش‌های تماشاگران حاضر در جلسه نقد و بررسی فیلم پاسخ دادند.