روز عرفه بارش رحمت و مغفرت الهی/ دعای عرفه گفت وگوی عارفانه با خداوند

به گزارش خبرنگار مهر، عرفه؛ یعنی دعا؛ یعنی ابزاری مناسب برای رابطه سریع عاشقانه با شکستنِ قفسِ آهنین خودپرستی. دعا؛ یعنی شیوه ای در فاصله افکنیِ ممدوح میان دل و گناه. گرایش به سپیدی و شست وشوی تیرگی های پیشین، عرفه، سرمایه معنویِ حاصل از سوز و گدازهای حسین علیه السلام است. بضاعت خیسِ دلدادگی و وصالِ در دسترس است، معبودا! پاره های دل ما را با حاضران در وادی آسمانی عرفات، قرین ساز و با قلم گرفتن بر خطاهای دیروز، این قطراتِ اُنس را ره توشه فردای معادکن.

روز عرفه نيز مى‌تواند روز پيروزى انسان بر طاغوت نفس و نقطه درخشانى درتاريخ زندگى هر فردى باشد. روز عرفه روز تحول درونى و انقلاب معنوى با آن همه مزايا و ويژگى‌هاى ارزشمند براى هر مسلمان بيدار و آگاه است.روز عرفه از مصاديق بارز "ايام‌الله" است که در آن روز زمينه‌ها و مقدمات بيشترى براى رهيابى انسان به سوى کمال و سعادت وجود دارد. آمرزش گناهان، قبولى طاعات، آشنايى بيشتر با معارف اسلامي، تفکر و تامل در گذشته و آينده، برآورده شدن حاجات و توجه ويژه خداوند متعال به بندگان از جمله آنهاست.

از عرفه تا عرفات

در روز عرفه اولين حرکت حاجيان در سرزمين وحى بعد از احرام با توقف در صحراى عرفات آغاز مى‌شود.

آنان وظيفه دارند که از اذان ظهر روز نهم ماه ذى‌الحجه تا وقت نماز مغرب در آن بيابان توقف کرده و به ذکر و دعا و تفکر و نيايش بپردازند.

عرفات سرزمين معرفت و شناخت است . در اين عرصه پهناور و خالي از هويتهاي كاذب دنيايي ، فرصتي مناسب براي شناخت خود و آگاهی از جايگاه انسان در هستي فراهم مي شود.

عرفات به مساحت 18 کيلومترمربع در شرق مکه و در ميان راه طائف و مکه قرار دارد. اين بيابان به وسيله کوه‌هايى که به شکل نيم‌دايره در اطرافش قرار دارد مشخص شده است.

خداوند متعال در اين مورد مى‌فرمايد: “هرگاه مى‌خواهيد از بيابان عرفات کوچ کنيد خداوند را در مشعرالحرام ياد کنيد، او را به ياد آريد همان طور که شما را هدايت کرد گرچه شما قبل از آن از گمراهان بوديد.”(بقره /  198) .

وجه نامگذاری عرفه

درباره نامگذارى اين صحرا به عرفات نکاتى گفته شده که برخى عبارتند از: آدم و حوا همديگر را در اين ناحيه شناختند، اعمال حج به آدم يا ابراهيم(ع) در صحراى عرفه شناسانده شد و حاجيان همديگر را در اين ناحيه بيشتر مى‌شناسند.

ابن عباس در مورد نامگذاری روز عرفه می گوید: وقتى حضرت ابراهيم(ع) در خواب ديد که پسرش اسماعيل را در راه خدا قربانى مى‌کند تمام آن روز در انديشه بود که آيا اين خواب از جانب خداست يا نه؟
تا اينکه دوباره در شب دوم خواب را ديد چون صبح شد مطمئن گرديد که اين دستور از سوى خداست و آن روز عرفه بود.

عرفه روز عبادت و نیاش به درگاه الهی و روزبارش رحمت و مغفرت و عفو عمومی است، پیامبر اکرم (ص) در احادیثی در مورد روز عرفه می فرمایند:" خداوند در هیچ روزی به اندازه روز عرفه ، بندگان را از آتش دوزخ نمی رهاند، برخی از گناهان جز در عرفات بخشوده نمی شوند،گناه کارترین فرد در عرفات کسی است که از آن جا باز گردد در حالی که گمان می برد آمرزیده نخواهد شد ".

انس با خدا، اعتماد به نفس، ايجاد تعادل و آرامش، افزايش قدرت تحمل در مقابل مشکلات، رهايى از وابستگى‌هاى مادى و دنيوي، پايين‌آمدن از مرکب غرور و خودخواهي، مشخص شدن ارزش انسان و آموزشهاى اخلاقى و اجتماعى از دستاوردهاى ارزشمند دعاها بويژه مناجات‌هاى روز عرفه مى‌باشد.

عرفه،روز عفو و بخشش

دلیل برتری این روز بر روزهای دیگر به این خاطر است که خداوند در این روز از بنده های خود می گذرد و آنها را مورد عفو و بخشش قرار می دهد، پروردگار عالم روزهایی را برای بخشش بندگان مشخص کرده است ،روز عرفه نیز روزی است که خداوند به بهانه آن می خواهد بندگان خود را مورد بخشش قرار دهد.

اعتراف به گناه در برابر خداوند و همچنین واسطه قرار دادن معصومین برای استجابت دعا می تواند در زودتر رسیدن به حاجت موثر باشد.

امام سجاد(ع) در بخشی دیگر از این دعا می فرماید: خدایا بخشش و هدیه خود را در چنین روزی با عظمت گردان یعنی خداوند هدیه ای در این روز به بندگان خود می دهد که در روزهای دیگر نداده است، پس در روز عرفه این آمادگی از طرف خدا وجود دارد که به بنده ها توجه خاصی نماید.

اعمال روز عرفه

انجام غسل، زیارت امام حسین(ع) در این روز که ازهزار حج ، هزارعمره و هزار جهاد بالاتر است، خواندن دو رکعت نماز در زیر آسمان بعد از نماز عصر و اعتراف به گناهان خود، روزه گرفتن در صورتی که سبب ضعف و مانع از خواندن دعا نشود، خواندن دعای امام حسین(ع) در روز عرفه، از جمله اعمال روزعرفه است.

عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه درهمین زمینه گفت: وجه نامگذاری عرفه اینست که مناسک و دعاهایی که دراین روز وارد شده انسان را به مراتب عرفان،معرفت و علم حضوری، نزدیک می کند .

محسن غرویان ادامه داد: دستاورد روزعرفه معرفة النفس و معرفة الله است، در روایات داریم که «مَن عرفَ نفسَه فَقَد عَرفَ ربَّه : هرکسی خودش را بشناسد خدای خودش را می شناسد»، و به فرموده ی آیت الله جوادی آملی این روایت نبوی از پیغمبر اکرم (ص) در واقع عکس نقیض آیه ی قرآن است که می فرماید: «"نَسوا الله فأنساهم أنفسهُم "عده ای هستند که خدا را فراموش کرده اند و خودشان را هم فراموش می کنند»، یعنی هر کسی خدا فراموش باشد، خود فراموش می شود؛ یعنی در واقع خدا ناشناس، خود ناشناس است.

وی افزود: از نظرمنطقی عکس نقیض این آیه قرآن می شود؛ کسی که خودش را بشناسد خدایش را می شناسد، پس بین این روایت پیغمبر اکرم(ص) با آیه قرآن رابطه عکس نقیض برقرار است و هردو هم صحیح است، در حقیقت این خودشناسی و خدا شناسی همان عرفه حقیقی است که انسان را به مراتب بالای عرفان می رساند.

مضامین دعای عرفه

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به مضامین پربار دعای عرفه گفت: اگربه تک تک مضامین دعای عرفه امام حسین(ع) توجه کنیم، یک گفتگوی عاشقانه و عارفانه با خداوند متعال است که در آن سراسر اقرار به بندگی و عبودیت به نمایش گذاشته شده است.

محسن غرویان عنوان کرد: گوینده این واژه ها و عبارات و کلمات عرفانی امام حسین(ع) است که به اوج عرفان و معرفت الهی نائل شده است از این رو وجه نامگذاری عرفه، اینست که حسین بن علی(ع) به عنوان یک عارف، این عبارات زیبا را بیان کردند، صحرای عرفات هم از همین جهت گفته شده است، که آنجا محل عرفان و معرفت حضرت ابراهیم(ص) بود.

عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیة تصریح کرد : روز عرفه باید عرفان و معرفت از مرتبه زبان و لسان به قلب و باطن انسان نفوذ کند که عرفه و شناخت حقیقی همین است.

محسن غرویان با بیان اینکه این دعا اوج حضور و بندگی به درگاه الهی است، ادامه داد: پیام اصلی دعای عرفه همین رابطه عبودیت با خدا و مولا است که مضامین آن در خود نهفته دارد و در قلب انسان نفوذ عمیق می‌کند.

وی با تاکید بر خواندن دعای عرفه دراین روز افزود : باید توجه کنیم فقط روز عرفه در زندگی ما نباشد بلکه این محتوا و مفاد دعای عرفه را در طول سال و تمام حالات و لحظات زندگی به کار گرفت.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به معنای دیگر عرفه که صبر و شکیبایی است گفت: در روایات داریم که یکی از اقسام صبر، صبر علی الطاعة است یعنی صبر بر طاعت و بندگی خداوند، از اینجا رابطه عرفان و معرفت با صبر شناخته می شود.

محسن غرویان ادامه داد: اگر کسی خود و خدای خود را درست بشناسد در طاعت و عبودیت و بندگی خدا استوار خواهد بود چون رابطه خودش را با خداوند رابطه خالق و مخلوق و رازق و مرزوق می بیند و خویش را فقیر الی الله می یابد، که قرآن در همین مورد می فرماید: «" انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی "شما فقیر نسبت به خدایید و خداوند است که تنها غنی مطلق است».

وی گفت: کسی که درعرفه به این رابطه برسد و خود را محتاج مطلق به خداوند ببیند، همیشه در بندگی خداوند استوار و ثابت قدم است. در همه حالات صبر بر طاعة دارد زیرا طاعت و بندگی خدا دارای سختی و مشقت است و در پرتو آن معرفت حاصل می شود و احتیاج به صبر دارد.

عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیة عنوان کرد: حضرت ابراهیم(ص) با صبر بر طاعت و بندگی خدا فرزندش اسماعیل را ذبح کرد و مصیبت های دیگری که از ناحیه مشرکان وبت پرستان بر او وارد می شد، همه را تحمل می کرد، چرا که در اوج عرفان ومعرفت بود و رابطه صبر ومعرفت هم در روز عرفه از این طریق تبیین می شود.

محسن غرویان در پایان، ضمن توصیه‌هایی برای درک بهتر روز عرفه گفت: اگر انسان در روز عرفه به‌خصوص با شروع دعا، واقعا از اعماق دل همه امور را به خدا واگذار کند و این واگذاری و توکل با اخلاص کامل باشد، احساس می‌کند در برابر خدا هیچ است و همه کاره اوست؛ اگر این نیت را همراه داشته باشد، اثر شگرفی در زندگی و قلب او پدیدار می شود.

-------------------
مژگان فرهنگیان