خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: پیروز ارجمند مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که تحصیلات مقطع دکترای خود را در رشته اتنوموزیکولوژی به اتمام رسانده است در بخش سوم گفتگوی تفصیلی خود با مهر که اختصاصا به موضوع موسیقی نواحی ارتباط داشت با پذیرش کم کاری دولت طی سال‌های گذشته پیرامون این جریان موسیقایی و ریشه‌دار کشورمان، از تلاش وزارت ارشاد برای برای بهبود و ارتقای وضعیت موسیقی نواحی و وضع معیشتی هنرمندان این عرصه سخن گفت.
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد در این بخش از گفتگو به مشکل‌دار بودن نحوه سیاستگذاری در این حوزه اشاره کرده و پرهیز از تصیم‌گیری‌های شتاب زده در این عرصه را مهم ترین رکن مدیریت در این بخش توصیف کرد.
البته از پیشینه های صحبتهای آقای مدیر که ذیل مطلب مطالعه می‌کنید این نکته کاملا مشهود بود که او غیر از مواردی معدود و انگشت شمار که بسیاری از علاقه مندان موسیقی با نام و فعالیتهای آنان آشنا هستند از کیفیت پوشش پژوهشی پژوهشگران این عرصه چندان راضی نیست کما اینکه شاید همین جریان ناقص و نابارور این بخش از موسیقی نواحی باشد که می تواند پاشنه آشیل این بخش مهم از موسیقی کشورمان تلقی شود.
*آقای دکتر شما در مراسم تودیع و معارفه مدیر دفتر موسیقی وزارت ارشاد اشاره هایی به پیکره نحیف موسیقی اقوام ایران داشتید و خوب یادم هست که در این مراسم از ایجاد کارگروه‌های تخصصی برای بهبود و ارتقای توجه به موسیقی نواحی سخن گفتید. موسیقی نواحی و اقوام تبدیل به موزه‌ای متروک در جریان فعالیتهای موسیقایی کشورمان شده است در حالیکه امروزه در همه جای دنیا این موسیقی بومی است که با اندکی تغییر جای خود را در بهترین اجراهای زنده پیدا کرده است اما ما در یک حرکت عقب‌گرد که ریشه در ضعف سیاستگذاری های موسیقی داشت نه تنها پیشرفتی نداشتیم بلکه شاهد تعطیلی تنها جشنواره موسیقی نواحی کشور نیز بودیم.
- موسیقی نواحی چند مشکل اساسی دارد. در مرحله اول که به نظر من بسیار هم بنیادین است مشکلات معیشتی موسیقیدانان محلی کشورمان است؛ مشکلاتی که بخشی از آن از حوزه اختیارات ما خارج است. اگر چه ما بر همین اساس نیازمند یک سیاستگذاری درست در بخشی از فعالیتهای فرهنگی کشور هستیم. من معتقدم در حوزه موسیقی نواحی بر خلاف دیگر گونه‌های موسیقایی نمی توانیم خیلی شتاب‌زده عمل کنیم به دلیل اینکه فراگیری و گستردگی موسیقی نواحی بسیار زیاد است و هر کدام از این گونه ها ظرفیت های خاص خود را دارند. طبعا یک تنبورنواز در کردستان روحیه و نوع کارکرد موسیقایی‌اش متفاوت از یک نی انبان‌نواز در جنوب ایران است لذا ما باید همه اینها را دانه به دانه شناسایی کنیم. البته بخشی از اینها ظرفیت های منطقه ای دارند و مسائل قومی باید در اینها لحاظ شود لذا با یک مساله بسیار پیچیده در موسیقی نواحی روبه رو هستیم.
*مگر این مواردی که به آن اشاره کردید توسط پژوهشگران و صاحب‌نامان عرصه موسیقی نواحی تدوین و شناسایی نشده است؟ به نظر شما بهتر نیست دفتر موسیقی از این افراد در شناسایی مواردی که به آن اشاره کردید کمک بگیرد؟
- خیر شناسایی نشده اند. من اتفاقا می خواهم به شما بگویم که یکی از ضعف هایی که ما در موسیقی نواحی داریم همین موضوعی است که به آن اشاره کردید. امروزه ما هنوز مشغول شناسایی تعداد زیادی از موسیقیدانان و گروه‌هایی هستیم که هنوز ناشناخته باقی مانده اند. این ها ظرفیت هایی هستند که موسیقی نواحی دارد اما بسیاری از آنها همچنان برای ما گمنام هستند.
نکته بعد اینکه پژوهشگران ما در تمام این سالها بیش از آنچه که به خود موسیقیدانان توجه کنند به موسیقی آنها توجه کرده‌اند. متاسفانه برخی از پژوهشگران ما در این مدت فقط سراغ موسیقدان نواحی رفته اند و او را برای شرکت در فلان جشنواره دعوت کرده و بعد از جشنواره هم او را به حال خود رها کردند و این این اتفاق نامیمونی است. پژوهشگران ما یک آسیب‌شناسی جدی در موسیقی نواحی نداشته‌اند.
رشته تحصیلی من موسیقی‌شناسی است و حداقل در چند کشور دنیا الگوهای مدیریت موسیقی نواحی را می دانم به همین دلیل اگر می بینید ظاهرا در موسیقی نواحی اتفاقی نیفتاده به این دلیل است که من در موسیقی نواحی بسیار با احتیاط پیش می روم. من اعتقاد دارم موسیقیدان نواحی قرار نیست اثری اجرا کند که همه گوش بدهند. برخی از این نوازندگان در مزرعه زندگی می کنند و سازشان را برای دل خود می نوازند حالا اگر ما می خواهیم از این موسیقی استفاده کنیم باید خیلی حواسمان باشد که این انگیزه را به گونه ای در آن منطقه تقویت کنیم که فرزند این هنرمند هم علاقه‌مند به فراگیری این نوع موسیقی شود.
*حال با تمام این مواردی که اشاره کردید چه برنامه اجرایی برای موسیقی نواحی دارید؟
- بحثی که ما داریم و به شدت دنبال آن هستیم ادامه دادن راه موسیقیدانان قدیم نواحی است که البته باید به این نکته نیز واقف باشیم که این ادامه دادن باید چگونه باشد. موسیقی نواحی مانند موسیقی شهری نیست که شما بتوانید برای آن کلاس بگذارید. ما در بعضی از سازهای نواحی هم‌اکنون فقط یک نوازنده در ایران داریم لذا اگر ما خیلی غیرآگاهانه عمل کنیم امکان دارد در همین فضای موجود هم با مشکلات جبران‌ناپذیری رو به رو شویم.
مدتی است چند کار را آغاز کرده ایم که تاسیس «سراهای موسیقی محلی» از مهم ترین آنهاست. من حتم دارم این طرح بخشی از نیازهای پژوهشی و اجرایی را رفع می کند. هدف ما برای تشکیل این سراها احیای مکاتب مختلف موسیقی نواحی است که می تواند علاوه بر جذب جوان ها، ایجاد کرسی های دانشگاهی در قالب مکتب خانه و ایجاد یک فضای موثر برای محققان محلی برای جذب توریست هم هم باشد که با وارد شدن در این سراها بتواند با موسیقی منطقه ای که سفر کرده آشنا شود.
این طرح به زودی ابلاغ می شود و ما در آینده ای نزدیک زمینه های تاسیس 4 سرای موسیقی نواحی در چهار استان کشور را فراهم خواهیم کرد و من امیدوارم در دوره ای که من هستم بتوانیم شاهد تاسیس سراهای موسیقی محلی در همه استان ها باشیم.
نکته بعدی که در حوزه موسیقی به آن توجه کردیم شناسایی دقیق هنرمندان برای اعطای نشان هنری و رفع نیازهای بیمه ای و مالی آنهاست. این در حالی است که من به دلیل کرامتی که برای شخصیت هنرمندان موسیقی نواحی قائل هستم به خود حق نمی دهم پول صدقه ای بدهم. اینها هنرمند هستند و ما وقتی در توان داشته باشیم می توانیم در قالب خریداری محصولات طوری عمل کنیم که این عزیزان امنیت اقتصادی داشته باشند. البته در حال حاضر حرکت هایی آغاز شده و ما طی مذاکراتی که با صندوق حمایت از هنرمندان داشتیم آرام آرام مشغول فراهم کردن مسیری هستیم که امنیت مالی هنرمندان را را تامین کنم.
گام دیگری هم که برای حمایت از جریان موسیقی نواحی برداشتیم ثبت و ضبط آثار موسیقایی است. خوشبختانه طی این سالها بیش از 50 درصد ظرفیت موسیقی ایران ثبت و ضبط شده و ما باید تلاش کنیم در این دولت 50 درصد باقیمانده را ثبت و ضبط کنیم. البته در کنار اینها تاسیس رشته قوم شناسی موسیقایی در مقطع کارشناسی ارشد و تعامل با نظام دانشگاهی یکی از مهم ترین برنامه هایی است که برای اجرایی شدن آنها تاکید ویژه ای داریم. من فکر می کنم یکی از حلقه مغفول در وزارت ارشاد ارتباط با نظام دانشگاهی است که اگر این ارتباط برقرار شود بسیاری از مسائل حل می شود. ما همیشه خودمان از جامعه دانشگاهی دور کردیم در حالیکه جامعه دانشگاهی نزدیک ترین و بی حاشیه ترین جمعیتی است که ما می توانیم به آنها نزدیک شویم اما از آنها دوریم. اتفاقا بسیاری از این مناقشاتی که شما در جامعه موسیقی به آن اشاره کردید از طریق این قابل حل خواهد شد.
نکته دیگری که ما در موسیقی نواحی به آن توجه داریم موضوع «ساز سازی» است که اگر هنرمندان موسیقی نواحی به سمت ساز سازی روی بیاورند و صنعت ساز سازی در بخش موسیقی نواحی تقویت شود بخشی از درآمد مالی این عزیزان مرتفع خواهد شد. ضمن اینکه برای ما این مساله نیز حائز اهمیت است که بخشی از آثار این عزیزان توسط نهادهای مختلف خریداری شود که به نظر من این همان جایی است که صدا و سیما باید وارد عمل شود و نکته دیگر اینکه در بخش دیپلماسی فرهنگی هنرمندان موسیقی نواحی اولویت ما هستند.
*پس با این تفاسیر و برنامه هایی که به آن اشاره کردید بعید می دانم که دیگر فرصتی برای برگزاری جشنواره موسیقی نواحی داشته باشید.
- به طور حتم امسال جشنواره موسیقی نواحی برگزار می شود و اتفاقا جشنواره خوبی هم خواهد بود. ضمن اینکه من در صدد برگزاری چهار جشنواره ملی در چهار منطقه کشور هستم که بر اساس آن جشنواره زاگرس نشینان ،جشنواره البزر نشینان، جشنواره سواحل جنوب ایران و خلیج فارسو و جشنواره مناطق مرکزی ایران برگزار خواهد شد . اینها به نوعی چهار ظرفیت موسیقی ایران را فراهم می کند و ما این جشنواره های منطقه ای را ساماندهی خواهیم کرد که اینها به عنوان مرکزیت جشنواره های ما معرفی می شوند و پس از آن نیز ما میزبان برگزیده های این جشنواره ها در جشنواره موسیقی نواحی و جشنواره موسیقی فجر خواهیم بود و سیاست های حمایتی ما هم اتفاقا به همین گروهها تعلق می گیرد به طوری که محصولات گروههای برگزیده تولید و به خارج از کشور نیز برای اجرای برنامه ارائه خواهد شد. ما دنبال بهترین ها و نخبگان در این صنعت هستیم که اینها را پیدا کنیم و ازطریق جشنواره ها حمایت شان کنیم.
نظر شما