چراغ خاموش تئاترِ مساجد روشن می‌شود/ تمرکززدایی از توزیع امکانات در پایتخت 

خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی از متولیان فرهنگی- هنری كشور است كه با محور قرار دادن عنصر الهی اسلام و حكومت اسلامی دست‌اندركار فعالیت‌های گسترده و متنوعی از جمله آموزش رشته‌های مختلف هنری، تهیه‌ و ساخت فیلم‌ها سینمایی، حمایت از برگزاری نمایش‌های آیینی و تعزیه و ارائه پوشش‌های حمایتی در قالب طرح‌ها و پروژه‌های فرهنگی و هنری با محوریت دین و ارزش‌های مذهبی و... در تلاش است تا ضمن انجام وظایف اصلی خود طیف وسیعی از اقشار اجتماع اعم از هنرمندان، جوانان، علاقمندان و افراد با استعداد را حمایت و پشتیبانی کند.

توجه به هنر سینما، تئاتر، موسیقی و هنرهای تجسمی و به تازگی تولیدات تلویزیونی، ساخت انیمیشن، نگارش و انتشار کتاب و ...از جمله فعالیت‌های حوزه هنری است که باعث شده جبهه هنر انقلاب در سه دهه گذشته همچنان مستحکم بماند.

حوزه هنری در سال‌های گذشته تلاش داشته به شاخه‌هایی از هنر که کمتر مورد توجه دیگر نهادهای فرهنگی قرار گرفته است هم دقت نظر داشته باشد و می توان سازمان تبلیغات اسلامی را یکی از معدود ارگان‌هایی دانست که به تئاتر انقلابی و اسلامی در تهران و شهرستان‌ها توجه دارد و برخلاف دیگر نهادها که تمرکز خود را بر پایتخت کشور نهاده اند، مرکز تئاتر حوزه هنری سعی داشته امکانات تئاتری را در شهرستان‌ها توزیع کرده و از این مسیر استعدادهای جوان را نیز شناسایی و امکان بروز و ظهور آنها را فراهم کند.

حوزه هنری بیست و سه دوره جشنواره سراسری تئاتر «سوره ماه» را مدیریت کرده که دوره بیست و سوم با شعار «معنویت، اندیشه و هنر» در بخش‌های اصلی، تجربه های جوان، بچه های مسجد و نمایش‌های خیابانی این روزها در ساختمان حوزه و خانه نمایش اداره تئاتر در حال برگزاری است.

رحمت امینی رییس مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و دبیر جشنواره تئاتر سور ماه نزدیک به سه سال است که در این سمت فعالیت می کند. قبل از حضور امینی در حوزه هنری جشنواره تئاتر سوره و جشنواره تئاتر ماه به صورت دو جشنواره مجزا در حوزه هنری برگزار می‌شد.

در زمانی که جشنواره تئاتر سوره برگزار می شد بیشترین تمرکز روی آثار شهرستانی و توجه به تولید آثار در استانهای مختلف حوزه هنری بود در حالیکه جشنواره ماه بیشتر در بین هنرمندان جوان تهرانی طرفدار داشت. در نهایت از سال گذشته 12 دوره جشنواره تئاتر سوره و 9 دوره جشنواره تئاتر ماه با یکدیگر ترکیب شده و در قالب جشنواره «سوره ماه» با شعار تولید محور بودن و فراهم کردن امکان اجرای عمومی برای آثار شرکت کننده در جشنواره در مراکز مختلف حوزه هنری در تهران و استانهای مختلف برپا شد.

اصولا رویکرد حوزه هنری در سال‌های اخیر مبنی بر بها دادن به تئاتر شهرستان ها و روشن کردن چراغ تقریبا خاموش شده تئاتر در شهرستان های مختلف بوده است. بر همین اساس در جشنواره های منطقه ای که حوزه هنری با حضور آثار شهرستان های مختلف برگزار می کند شرایط فعالیت و اجرای عمومی برای این آثار فراهم می شود.

برپایی جشنواره ای بر مبنای ارزش‌های دینی، انقلابی و دفاع مقدس

توجه به کیفیت آثار نیز یکی دیگر از محورهای مد نظر متولیان جشنواره است که در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس نیز رحمت امینی دبیر جشنواره اعلام کرده بود که محورهای مد نظر در برگزاری این رویداد هنری بر مبنای تئاتر دینی، انقلابی، دفاع مقدس و نوعی تئاتر اجتماعی مبتنی بر سبک زندگی خانواده مد نظر قرار گرفته است.

جشنواره های منطقه ای «سوره ماه» قبل از آغاز جشنواره سراسری در شهر تهران، در دو بخش «اصلی» و «تجربه های جوان» به صورت رقابتی در 5 منطقه ایران برگزار می شود و در هر بخش به نفر برگزیده در زمینه نمایشنامه نویسی، کارگردانی، بازیگری زن، بازیگری مرد و طراحی صحنه جایزه تعلق می گیرد. نمایش های راه یافته به جشنواره سراسری در اختتامیه جشنواره های منطقه ای معرفی خواهند شد و در نهایت آثار برگزیده به جشنواره سراسری تئاتر «سوره ماه» که در تهران برگزار می شود، معرفی خواهند شد.

این جشنواره سراسری از سه شنبه 22 مهرماه فعالیت خود را در تالارهای اندیشه، سوره، مهر و ماه حوزه هنری آغاز کرده است. در این دوره از جشنواره 25 اثر در بخش صحنه ای و 7 اثر در بخش خیابانی اجرا می شود که از این میان 13 اثر نمایشی در بخش منطقه‌ای، 4 نمایش در بخش تجربه‌های جوان از شهرستان ها و یک نمایش از تهران، 2 نمایش در بخش بچه‌های مسجد و 5 اثر در بخش تولیدات مرکز هنرهای نمایشی در جشنواره حضور دارند.

بخش «تجربه‌های جوان» نیز عنوان بخشی است که در این دوره به جشنواره اضافه شده است که داوری آثار این بخش را محمدرضا آزاد، فرهاد ارشاد و کیوان صباغ بر عهده دارند. بیشترین تمرکز این بخش روی شناسایی استعدادهای جوان در شهرستانها است.

در این دوره از جشنواره در بخش جنبی نیز 5 كارگاه آموزشی با حضور افرادی چون سعید اسدی با کارگاه «تحلیل نمایشنامه»، محمد حسین ناصربخت با کارگاه «چگونگی استفاده از شیوه های اجرایی نمایشهای سنتی در تئاتر معاصر ایران»، مهرداد رایانی مخصوص با کارگاه «روابط دراماتورژ و کارگران»، پیام فروتن با کارگاه «رابطه کارگردان با طراح و طراحی صحنه در تئاتر» و آرزو افشار با کارگاه «نقش و جایگاه بدن در بازیگری» برگزار می‌شود.

همچنین در دوره بیست و سوم مجددا بخش تئاتر خیابانی به بخشهای این رویداد هنری اضافه شد. در سه سال گذشته بخش تئاتر خیابانی به دلیل تکراری و ضعیف بودن این شکل از تئاتر در اجراها، در جدول تئاتر جشنواره حضور نداشت اما با تشکیل دفتر تئاتر کاربردی، امسال بعد از 2 دوره، منتخبی از اجراهای خیابانی که می‌توان از آنها به عنوان نمونه مطلوب نام برد با مسئولیت امیرحسین شفیعی در جشنواره تئاتر «سوره ماه» حضور دارند.

رحمت امینی دبیر هنری جشنواره درباره استقبالی که تا امروز از آثار جشنواره شده است، به خبرنگار مهر می گوید: خوشبختانه تا امروز شاهد استقبال بسیار خوبی از آثار جشنواره بوده ایم و غیر از گروه های اجرایی که مخاطب خاص جشنواره هستند شاه حضور اساتید، دانشجویان تئاتری دانشکده های مختلف و افراد علاقمند به هنر نمایش هستیم. حتی برخی از تماشاگران ما از شهرستان های مختلف برای دیدن آثار همشهری های خود در جشنواره حضور پیدا کرده اند.

وی درباره اسکان گروه های شهرستانی توضیح می دهد: امسال این امکان فراهم شده تا در طول یک هفته ای که جشنواره برگزار می شود امکان اسکان گروه های شهرستانی فراهم شود تا گروه ها با فراغ بال بتوانند از آثار دیگر نیز دیدن کنند. همچنین در این دوره کارگاه های آموزشی نیز با استقبال بسیار خوب علاقمندان روبرو شده اند.

چراغ خاموش تئاتر در شهرستان ها روشن می شود

طبق فراخوان اعلام شده از طرف جشنواره محورهای آثار شرکت کننده در این دوره از جشنواره حول محورهای «ارزش های دینی»، «انقلاب اسلامی و دفاع مقدس»، «خانواده الگوی ایرانی»، «ادبیات کهن اسلامی و ایرانی» و «چشم انداز ایران 1404» تولید شده اند.

اصولا رویکرد حوزه هنری در سالهای اخیر مبتنی بر بها دادن به تئاتر شهرستان ها و روشن کردن چراغ تقریبا خاموش شده تئاتر در شهرستان های مختلف بوده است. بر همین اساس در جشنواره های منطقه ای که حوزه هنری با حضور آثار شهرستان های مختلف برگزار می کند شرایط فعالیت و اجرای عمومی برای این آثار فراهم می شود.

توجه به کیفیت آثار نیز یکی دیگر از محورهای مد نظر متولیان جشنواره است که در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

تلاش برای بازگرداندن فعالیت مساجد به روزهای آرمانی

در سالهای ابتدایی انقلاب اسلامی مساجد نقش تعیین کننده ای در استعدادیابی و رشد استعدادهای گمنام داشتند تا جایی که مساجدی نظیر مسجد جوادالائمه در محله «جی» تهران سالها قبل به پایگاه و پاتوقی فرهنگی برای جوانان تبدیل شده بود. این مسجد حتی پیش از انقلاب نیز فعالیت بسیاری در عرصه فرهنگی داشت و حتی بسیاری از افرادی كه در تاسیس و فعالیت های حوزه هنری شركت داشته اند کارشان را از همین مسجد شروع كرده اند.

از جمله افرادی که در مسجد جوادالائمه فعال بوده اند و بعدها به شخصیتهای شناخته شده ای در عرصه فرهنگ و هنر و ادبیات تبدیل شدند می توان به امیرحسین فردی، فرج‌الله سلحشور، مجید مجیدی، بهزاد بهزادپور و… اشاره کرد. در حقیقت این مسجد یكی از پایه‌های هنر انقلاب اسلامی به حساب می آید.

در سالهای جنگ تحمیلی نیز مساجد نقش تاثیرگذاری در اشاعه فرهنگ جنگ بین مردم داشتند. حتی هنرمندان بسیاری از درون مساجد به شکل خودجوش گروه های تئاتری تشکیل داده و بسیاری از آنها برای رزمندگان در مناطق مختلف جنگی، نمایش اجرا می کردند، اما در سالهای اخیر فعالیتهای هنری مساجد کم رنگ شده و این مکان ها کمتر مورد توجه جوانان و علاقمندان به فرهنگ و هنر و مخصوصا حوزه تئاتر قرار می گیرد. در همین راستا حوزه هنری با فعال کردن مجدد دفتر بچه های مسجد که زیر نظر کوروش زارعی اداره می شود سعی در فعال کردن مساجد به عنوان یک قطب فرهنگی در جامعه داشته و تلاش کرده از ظرفیت‌های مغفول مانده و مستعد تئاتری در مساجد حمایت کند.

در این دوره از جشنواره تئاتر «سوره ماه» نیز دو نمایش «کاری باید کرد...» نوشته و کارگردانی صادق عاشور پور و «راست پنجگاه» نوشته محمد مساوات و کارگردانی سعید نوروزی از خروجی های دفتر بچه های مسجد بودند.

در همین راستا کوروش زارعی مدیر دفتر تئاتر بچه های مسجد پیش از این در گفتگویی با خبرنگار مهر عنوان کرده بود: از ابتدای راه اندازی دفتر تئاتر بچه های مسجد در حوزه هنری طرحی را ارائه دادیم که بر مبنای آن قرار بود چندین پایگاه تئاتری در تهران و شهرستانها شناسایی شده و استادان تئاتر مثل آرش دادگر، حمیدرضا نعیمی، سیروس همتی و... در مدت زمانی 2 ماهه با بچه های علاقمند کار کنند و بعد از 2 ماه خروجی این کلاسهای آموزشی یک نمایش کوتاه 30 -40 دقیقه ای باشد.

وی افزود: گروه‌های شهرستانی تمرین‌هایشان را آغاز کرده اند و به محض اینکه آثارشان شکل بگیرد استادانی را که قرار است به آنها آموزش دهند به شهرستان ها اعزام خواهیم کرد که هم در این شهرها کارگاه های آموزشی برگزار کنند و هم نمایشهایی را که در حال تمرین است سر و سامان دهند. متن های این آثار را هم خود ما به بچه های تئاتر مسجد پیشنهاد داده ایم تا نمایشها مشکل محتوایی و مضمونی نداشته باشند. حسین فدایی حسین، سیروس همتی، حسن دولت آبادی، صادق عاشورپور و... نمایشنامه نویسانی هستند که آثارشان به گروه های علاقمند معرفی شده است.

با رویکردی که حوزه هنری در راستای فعال کردن دفتر بچه های مسجد در پیش گرفته است می توان امیدوار بود که در آینده ای نزدیک مساجد به دوران تاثیرگذار گذشته در زمینه فرهنگ و هنر باز گردند و به عنوان یک پایگاه فرهنگی بتوانند در تحکیم پیوند هنرمندان با مساجد، شناسایی نخبگان فرهنگی و نیز استفاده از خاطرات شهدا، ایثارگران و... موثر عمل کنند.

هیات داوران بخش اصلی بیست و سومین جشنواره‌ سراسری تئاتر «سوره‌ ماه» متشكل از ایرج راد، سعید اسدی و مهرداد رایانی مخصوص هستند. عزت‌الله انتظامی و سعید كشن‌فلاح نیز به عنوان مشاوران عالی، رحمت امینی دبیر هنری جشنواره را همراهی می کنند.

بیست و سومین جشنواره سراسری «سوره ماه» دوشنبه 28 مهرماه با معرفی برگزیدگان در تالار اندیشه حوزه هنری به کار خود پایان می دهد.