به گزارش خبرنگار مهر، یکی از آثار و بناهای تاریخی استان کرمانشاه که به ثبت ملی رسیده است تکیه بی نظیر معاون الملک است که در کنار محله قدیمی "آبشوران کرمانشاه" قد علم کرده است.
مأوایی زیبا و ستودنی برای اقامه عزای معصومین(ع) و برگزاری مراسم های مذهبی مردمی در کرمانشاه که بیش از یک قرن پیش توسط حسن خان معینی (معاون الملک) ساخته شده و البته درست سی سال بعد از ساخت بنای اولیه توسط عده ای مشروطه خواه به توپ بسته شد تا معاون الملک دوباره آن را بازسازی کند.
اساتید معماری قدیم ایرانی مثل حسین نقاش تهرانی، سید ابوالقاسم مانی و حسین کاشی پز میناچی با دعوت معاون الملک به کرمانشاه می آیند تا یک نظم دیدنی از کاشی کاری هایی با نقوش برجسته و نیمه برجسته و البته با رنگ و لعاب کاملا طبیعی را بیآفرینند.
بنایی که گویی اکران مجدد تاریخ اسلام از غزوات پیامبر اسلام(ص) تا نبردهای امیر المومنین(ع) و حوادث کربلا در قالب نقش برجسته کاشی هایی است که بی نظیر هستند.
تکیه معاون الملک از سه قسمت حسینیه، عباسیه و زینبیه متشکل شده است. البته در قسمت زیر زمین دارای حمام بسیار قدیمی و زیبایی است که کمتر کسی تا به حال به آن توجه کرده است.
تکیه معاون الملک نم کشیده است
این بنای بی نظیر که می توان آن را بزرگترین تکیه مینیاتوری دنیا نامید سالهاست به دلایل مختلف درست مثل معمولی ترین بناهای اطرافش با شروع فصل بارش ها نم می کشد و دچار آبگرفتگی می شود. موضوعی که نگرانی بسیاری از مردم کرمانشاه را بر انگیخته است.
بنایی که در خود دنیایی از تاریخ را به تصویر کشیده است امروز نم ناک از کم توجهی های چندین ساله است که مسئولان مربوطه روا داشته اند. زمین خالی از سکنه ای که در کنار این بنای بی نظیر است منشأ بسیاری از این آبگرفتگی هاست.
البته قرار گرفتن در کنار آبشوران هم مزید بر علت است و بدون تردید آب و فاضلاب شهری استان کرمانشاه نیز در این رابطه مسئول است. تمام این موضوعات باعث تشکیل جلساتی برای نجاتبخشی تکیه معاون الملک و البته عیادت مسئولان از ساختمان نمور تکیه دوست داشتنی معاون شده است.
اطمینان میراث فرهنگی از در امان بودن ساختمان در عین تشریح یک وضعیت دردناک
در همین رابطه خبرنگار مهر اصل ماجرا را از مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه جویا شد. گفتگویی که در آن علی فعله گری با آرامش خاصی از در امان بودن تکیه معاون الملک سخن گفت. البته در ادامه سخنان خود نیز نکاتی را اعلام کرد که نشان می داد برخی نگرانی ها برای تکیه مینیاتوری شهر پر بیراه هم نیستند.
فعله گری خاطرنشان کرد: راز ماندگاری بناهای تاریخی در دورانی که خبری از آئین نامه های مقاوم سازی و... نبود استفاده از ملات های بخصوص آهکی در اعماق 2 تا 5 متری و حتی بیشتر بوده است که نفوذ آب و رطوبت در داخل این آهکها باعث شده است پی این ساختمان ها سال به سال محکم تر شود.
وی ادامه داد: این موضوع را از فن معماری سنتی ایران گفتم تا خیال همه مردم از بابت در امان بودن تکیه معاون الملک راحت باشد.
یک زمین خالی پشت بنای تاریخی و نم کشیدن دیوار تکیه
فعله گری گفت: در روزهای گذشته یک بازدید مفصل توسط نیک کردار معاون عمرانی استانداری کرمانشاه از تکیه به عمل آمد و نقاط رطوبت زده به آنها نشان داده شد. داخل حیاط تکیه که بروید پشت حیاط یک زمین خالی متعلق به بخش خصوصی وجود دارد که چند مالک دارد و اجازه زهکشی از پشت دیوار را نمی دهند.
وی افزود: این موضوع باعث شده است که از پشت دیوار حیاط تکیه مقداری آب و باران نفوذ کند و دیوار نم زیادی گرفته است که البته از قبل هم بوده است و موقع افزایش بارندگی ها مقداری نمود این نم بیشتر می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه گفت: فعلا قرار شده است که ما از طریق دادستان مجوز زهکشی رابگیریم یا اصلا خود ما شاکی شویم که عدم توجه اینها به این زمین سبب ضربه به اثر تاریخی شده است. لا اقل باید بتوانیم پشت این دیوار را زهکشی کنیم.
وی در خصوص وضعیت داخل ساختمان اظهار داشت: در داخل بنا یک حمام قدیمی در گوشه سمت راست بنا به سمت حیاط وجود دارد که از گذشته منبع تأمین آب این حمام قناتی بوده است که از زیر رد می شده است. در حال حاضر متأسفانه رودخانه آبشوران هم که در نزدیکی بنا قرار دارد مشکلاتی را به وجود آورده است.
بتن های آب شوران مانع از دفع آب
این مسئول میراث فرهنگی استان ادامه داد: در زیر بنای تکیه معاون الملک به دلایلی که گفتم چندین نقطه به صورت چشمه آب جاری است و از گذشته محل دفع این آبها در رودخانه آبشوران بوده است. امور آب یا اداره فاضلاب شهرداری ساختار طبیعی آبشوران را از بین می برند و با کشیدن دیواره بتنی باعث می شوند آبهای زیر بنا نتوانند دفع شوند و میزان دبی آبی که به سمت بنا می آید زیاد شود.
فعله گری با اشاره به راهکار خروج از این وضعیت گفت: پیشتر مصوبه ای وجود داشته است که آب و فاضلاب باید مطالعه کند و اقدامی برای جلوگیری از نفوذ آب انجام دهند که متاسفانه منجر به نتیجه نشده است. البته در روزهای گذشته معاون عمرانی استاندار کرمانشاه دستور داد آب و فاضلاب بیاید و بررسی کند تا هر نقطه ای که مربوط به آنهاست رفع مشکل شود.
وی همچنین از تأمین اعتبار برای زهکشی دیوار مربوط به حیاط تکیه خبر داد.
فعله گری گفت: در حال حاضر دو پمپ آب در قسمت حیاط بیرونی به صورت شبانه روز در حال کار کردن است تا آب جمع شده در این قسمت را داخل فاضلاب شهری بریزد. به گونه ایی که در ده ماه گذشته چندین بار یکی از پمپ ها می سوزد و ما به سرعت پمپ جدید جایگزین می کنیم.
راه سخت نجات بنای معاون الملک از نم
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه نجاتبخشی تکیه معاون از نمناکی را کاری بسیار سخت عنوان کرد و گفت: باید برای آن اطراف بنا تا عمق 5 متر کنده شود که البته وظیفه آب و فاضلاب است و ما هم کمک خواهیم کرد البته بازهم تأکید می کنم که خطری به آن شکل ساختمان را تهدید نمی کند.
وی گفت: نمناکی و وجود آب در زیر بنای تکیه معاون الملک سالهاست که وجود دارد و حتی یک بار گرفتگی منهول فاضلاب باعث نفوذ آب به داخل حمام بنا شده و مرمت های میراث فرهنگی را تخریب کرده است. البته دیگر چنین تهدید هایی وجود ندارد. گرچه فعلا تا رفع مشکل دست به بازسازی مجدد نزده ایم.
فعله گری در پاسخ به اصرار خبرنگار مهر مبنی بر اطمینان دادن از در امان بودن تکیه معاون گفت: بناهای حمام های قدیمی اصلا بناهای آبی بوده اند و با وجود آب استحکام بیشتری پیدا می کنند اما باید به هر حال مانع از نفوذ آب شد. دیوار داخلی حیاط را ما با کاهگل مرمت کرده ایم و این نمود نم در کاهگل بیشتر است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه همچنین از برنامه برای تملک زمین خالی پشت تکیه خبر داد.
به گزارش خبرنگار مهر، نفوذ برخی فاضلاب های آبشوران، نم ناکی شدید دیوار بنای تکیه و کور شدن منافذ دفع آب های زیر بنا به دلیل دیواره های بتنی آبشوران باعث شده است مردم کرمانشاه و اهالی فرهنگ برای بخشی از خاطره تاریخی شهرشان دل نگران باشند. گرچه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه از در امان بودن بنا اطمینان می دهد اما روایت او از وضعیت ساختمان نشان از ضرورت توجه ویژه به سرنوشت این تکیه بی نظیر است.
تکیه معاون الملک از سه قسمت حسینیه، زینبیه و عباسیه تشکیل شده است.
حسینیه
مجموعه بنا در حدود شش متر از سطح خیابان پایین تر است به طوری که برای ورود به حسینیه باید از ۱۷پله بزرگ عبور کرد. در کنار پله‌های ورودی، سقاخانه کوچکی وجود دارد که به وسیله کاشیهایی با نقوش یا ابوالفضل تزیین شده است.
حسینیه صحن کوچکی است که در اطراف آن حجره‌های دوطبقه و طاق نماهای متعددی قرار گرفته است که سراسر دیوارهای آن با کاشیهای زیبا آراسته شده است. داخل طاق نماهای این بخش به وسیله تابلوهای کاشی کاری شده پوشیده شده که صحنه‌هایی از عزاداری شامل سینه زنی و تصاویری از خلفا و سلاطین ایران و بارگاه سلیمان را نشان می‌دهد. همچنین اشعاری از واله کرمانشاهی در توصیف بنا و تاریخ خاتمه کاشی کاری آن نیز در این قسمت به چشم می‌خورد.
زینبیه
بخش میانی یا زینبیه به صورت صحن مسقفی است که اطراف آن به وسیله حجره‌های متعددی احاطه شده است. غرفه‌های طبقه فوقانی محل استقرار زنان شرکت کننده در مراسم سوگواری بوده است. سقف بنابه صورت گنبدی روپوش است که گنبد زیرین به صورت عرق چین و نمای گنبد فوقانی فلزی است. تمام دیوارها و حجره‌های اطراف با کاشیهای زیبا شامل ۱۸تابلو از صحنه‌های غم انگیز کربلا تزیین شده است. در قسمت بالای دیواره گنبد هشت تابلوی کاشی کاری شده قرار دارد.
این تابلوهای زیبا صحنه‌هایی از معراج حضرت محمد (ص) و دیدن امیرالمومنین (ع) در معراج، ضمانت امام رضا (ع) برای آهو، قربانی کردن اسماعیل توسط ابراهیم، نبرد حضرت علی (ع) در خیبر، باطل کردن جادوی جادوگران فرعون توسط موسی (ع) و مکتب خانه فرزندان امام علی (ع) را به تصویر کشیده است.
همچنین در حاشیه پایین آن اشکال متعددی از سلاطین اساطیری و تاریخی و مرثیه‌های متعددی از محتشم کاشانی با خط «میرزا حسن خان» خطاط کرمانشاهی به چشم می‌خورد. قبر معاون الملک بانی تکیه که در سال ۱۳۲۷هجری شمسی در گذشته در این بخش قرار دارد.
عباسیه
بنای عباسیه به صورت صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آن بنای دوطبقه‌ای ساخته شده و در قسمت جنوبی آن ایوانی با دو ستون آجری برپا شده است. دیوارهای عباسیه نیز با کاشی هفت رنگ تزیین شده که بر روی آنها صحنه‌هایی از ورود حضرت یوسف پیامبر به کنعان و بارگاه امام علی (ع) و بارگام حضرت سیدالشهدا (ع) دیده می‌شود. در این صحن تصاویری نیز از شخصیت‌های مذهبی و سیاسی و مهره‌هایی از رجال دوره قاجار بر روی کاشی هانقش بسته است.
تکیه معاون‌الملک اثری زیبا و باشکوه است که همواره گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشاند.
موزه‌ها
در قسمت عباسیه دو موزه فرهنگی با نام‌های موزه موزه مردم‌شناسی کرمانشاه و موزه پوشاک و زیور آلات استان کرمانشاه وجود دارد.
عکس از رسول گودینی
