به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس آمار اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در این استان ۲۱ هزار بافنده فرش دستباف وجود دارد که با تولید میانگین سالانه ۴۰۰ هزار مترمربع فرش، ۹ درصد از کل فرش دستباف تولیدی در کشور را به خود اختصاص داده اند.
در این استان ۱۰۸ تعاونی فرش و ۴۰ واحد تولیدی و صنعتی فرش بافی وجود داشته و در مجموع نیز ۹ هزار دار قالی در طول سال در خراسان شمالی برپا است.
با این وجود اکنون حتی در سطح کشور نیز فرش خراسان شمالی چندان جایگاهی ندارد؛ نه آن که نقش ها و رنگ ها و کیفیت فرش این استان مناسب نباشد بلکه علت این گمنامی و مهجوریت به دلیل بی شناسنامه بودن فرش استان و در سال های اخیر و نیز روی آوردن قالی بافان خراسان شمالی به طرح های تقلیدی و تکراری است به گونه ای که اکنون فرش تولیدی در این استان به نام و کام دیگر استان ها صادر می شود.
از طرف دیگر کمبود امکاناتی نظیر رنگرزی، قالیشویی، پرداخت، صندوق حمایت از فرشبافان و نیز نواقصی چون ناکافی بودن اطلاعات فرشبافان، نبود طرح مدون و تامین مواد اولیه مرغوب از دیگر دلایلی محسوب می شوند که باعث شده تا خراسان شمالی نتواند آن گونه که باید و شاید از این ظرفیت عظیم استفاده کند.
از اینجا رانده و از آنجا مانده؛ حکایت فرش خراسان شمالی
یک کارشناس و محقق فرش در گفتگو با خبرنگار مهر، یکی از مهم ترین معضلات فرش خراسان شمالی را دور شدن از بافت اصیل این استان و روی آوردن به طرح های تقلیدی و کپی شده از سایر استان ها می داند و می گوید: بافت فرش و قالیچه در هر منطقه در واقع ریشه در فرهنگ آن منطقه دارد و در حالی که خراسان شمالی نیز خود فرهنگ کردی برگرفته از طبیعت و زندگی زیبای روستایی و عشایری دارد؛ انتظار می رود فرش تولیدی در این استان نیز بافت کردی داشته باشند.
غلامرضا کرمی می افزاید: فرش های اصیل تولیدی در خراسان شمالی برخلاف نقوش اسلیمی، دارای انحنا و نقش های هندسی و زاویه دار هستند که هر کدام از این نقش ها نیز در واقع نماد پدیده و عنصری پیرامونی است.
وی با بیان این که بهترین راه تشخیص فرش اصیل کردی خراسان شمالی نیز همین نمادهای انتزاعی طبیعی است، اظهار می کند: نقوش شبیه به آچار با دسته بلند، شکل مستطیلی فرش ها و گلیم ها و نوع گره از دیگر ویژگی های فرش اصیل خراسان شمالی محسوب می شوند و کارشناسان فرش نیز قیمت گذاری را برحسب نقشه و طرح و زیبایی و رنگ و منطقه ای كه فرش در آنجا بافته شده انجام می دهند.
کرمی می افزاید: اما در سال های اخیر به علت ضعف در بازاریابی و دیگر کاستی های موجود در حوزه مدیریت صنعت فرش استان، بافندگان فرش در خراسان شمالی با فاصله گرفتن از طرح و نقشه های اصیل خود به امید یافتن بازار اقدام به کپی برداری از طرح های مؤفق فرش سایر استان ها کرده اند و همین موضوع سبب شده تا آنها اولا مشتریان فرش های اصیل خود را از دست بدهند و ثانیا فرش تولیدی آنها به نام و برند دیگر استان ها تمام شود و در واقع آنها از اینجا رانده و از آنجا مانده شده اند.
به گفته وی این مسأله سبب شده تا در حال حاضر هیچ آماری از میزان فرش صادراتی خراسان شمالی موجود نباشد چرا که فرش تولیدی در این استان به نام و برند سایر استان ها به فروش می رسد و سود اصلی را نیز در این میان واسطه گران می برند.
این کارشناس فرش معتقد است راه حل این مشکل بازگشت قالی بافان خراسان شمالی به بافت های اصلی این استان است اما تأکید می کند که این مهم تنها در سایه رفع دیگر نواقص و مشکلات موجود در صنعت فرش استان امکان پذیر است.
نقش تازه بر تار و پود فرش خراسان شمالی
سال ۹۰ بود که کلنگ نخستین شهرک تخصصی فرش دستباف ایران در بجنورد به زمین خورد و اگر چه این طرح مهم مدت ها بدون پیشرفت فیزیکی به حال خود رها شده بود اما سرانجام با تخصیص اعتبار از محل اعتبارات سفر رهبر معظم انقلاب به این استان وارد مرحله اجرایی شد و آن گونه که مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی خراسان شمالی می گوید اکنون آماده واگذاری به سرمایه گذاران بخش خصوصی است.
محمدعلی یوسفی در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: در حال حاضر ۸۰ درصد از امور عمرانی برای محوطه سازی شهرک تخصصی فرش ایران در بجنورد پایان یافته و امکانات زیرساختی مورد نیاز برای تجهیز کارگاه برای ساخت واحدهای مورد نیاز صنعت فرش دستباف در شهرک هم تامین شده است.
وی با اشاره به مشکلات و نواقص صنعت فرش در خراسان شمالی اظهار می کند: با فعال شدن شهرک تخصصی فرش در بجنورد تجهیزات و امکانات مورد نیاز برای تولید حرفه ای فرش از جمله رنگرزی، پرداخت، قالیشویی و سایر تجهیزات مهیا شده و بخش اعظمی از مشکلات مرتفع خواهد شد.
یوسفی مساحت نخستین شهرک تخصصی فرش دستبافت ایران در بجنورد را ۱۹ هکتار اعلام می کند و می گوید: با تکمیل شدن زیرساخت های این شهرک از مهر ماه امسال واگذاری زمین های این شهرک به سرمایه گذاران و کارآفرینان بخش خصوصی آغاز شده است.
به گفته وی شهرک تخصصی فرش بجنورد به صورت کارگاهی طراحی شده و متقاضیان سرمایه گذاری می توانند در همه بخش های مربوط به دست بافته ها در این شهرک سرمایه گذاری کنند.
یوسفی می افزاید: زمین های شهرک تخصصی فرش بجنورد مشمول تخفیفات مقام عالی وزارت شامل پنج درصد تخفیف و شش ماه تنفس بوده و فرصت بسیار مناسبی برای سرمایه گذاری در زمینه فرش محسوب می شوند.
وی در ادامه در مورد مشکل برند نداشتن فرش تولیدی در خراسان شمالی نیز می گوید: در این زمینه شرکت شهرک های صنعتی به عنوان متولی خوشه صنعتی فرش دستباف خراسان شمالی طرح پژوهشی هویت یابی فرش دستباف خراسان شمالی را با کمک امید بنام از اساتید شهیر عرصه فرش کشور انجام داده است.
یوسفی می افزاید: در این راستا نمادهای فرش اصیل خراسان شمالی شناسایی شده و بر اساس این نمادها، نقوش و شاخصه های این منطقه ۱۲ طرح و نقش در سه رنگ ارائه شده است.
به گفته وی همچنین قرار است در شهرک تخصصی فرش بجنورد تولید فرش بر اساس سلیقه مصرف کنندگان خارجی و با رویکرد صادرات محور باشد و به گونه ای عمل شود که فرش خراسان شمالی با برند خاص خود در داخل و خارج کشور مطرح شود.
