مهدی فضائلی مدیرعامل انتشارات سروش در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه نگاه تقابلی میان بخش دولتی و خصوصی در حوزه نشر انکار ناشدنی است، اظهار داشت: این باور وجود دارد که ناشران دولتی را فاقد مشکلات مالی و در مقابل توقعی را متوجه آنها می‌دانند. واقعیت این است که در شرایط فعلی کشور ما، ناشران دولتی اگر مشکلاتشان بیشتر از ناشران خصوصی نباشد، کمتر از آنها نیست. وضعیت اقتصادی سازمان‌های دولتی به شکلی نیست که از موسسات نشر زیرمجموعه خود تمام‌قد حمایت کنند و او را بی‌دغدغه بگذارند. امروز حتی ناشران دولتی که مورد حمایت هستند، در موارد زیادی ناچارند از طریق معادلات بازار، هزینه خود را تامین کنند.
وی افزود: جدای از این، سازمان‌های نشری بوده‌اند که به خاطر شرایط خاص عملاً نتوانستهاند تغییراتی را در خود ایجاد کنند. مثلاً در موسسه انتشارات سروش، ما با یک سازمان انتشاراتی بزرگ روبرو هستیم که به لحاظ اقتضائات امروز فضای نشر، بخش زیادی از پرسنل مورد نیاز نیستند اما به خاطر دولتی بودن ما و نوع رابطه‌مان با پرسنل، امکان تعدیل نداریم و لذا مجبوریم این سازمان را با تعداد پرسنل زیاد و غیرمنطقی با نیازهای روز حفظ کنیم. اما بخش خصوصی بود، اصلاً خودش را معطل این مساله نمی‌کرد و سازمان خودش را متناسب با اقتضائات روز می‌کرد. به اعتقاد من «سروش» به جای ۱۴۰ کارمند امروزش می‌توانست با ۴۰ نفر هم اداره شود. اگر این امکان برای ما فراهم بود که «سروش» را کوچک و چابک کنیم، همین حمایت فعلی سازمان صدا و سیما از موسسه نیز لازم نبود.
عضو هیئت مدیره مجمع ناشران انقلاب اسلامی در ادامه افزود: ناشران دولتی ناچارند که بخش زیادی از هزینه خود را کسب درآمد کنند و به همین خاطر باید نگاهی ویژه به بازار داشته باشند. بر همین اساس این توقع که فکر کنیم ناشران دولتی تنها باید کتابی تولید کنند که دیگران نمی‌توانند و سرمایه‌گذاری در آن سخت است، با اقتضاء روز جور در نمی‌آید. الان بر این مبنا بخش قابل توجهی از فعالیت ناشران دولتی معطوف به تولید آثاری است که بازار داشته باشد و در عین حال به روی آثاری سرمایه‌گذاری می‌کنند که بخش خصوصی کمتر قادر به انجام آن است.
مدیر عامل انتشارات سروش افزود: ناشران دولتی به دلیل حساسیتی که رویشان هست، هر کاری را نمی‌توانند انجام دهند. در بخش خصوصی کارهایی را می‌بینید که از نظر کیفی بسیار سطح پایین است و کتاب‌سازی است. آثاری که صرفاً از جنس آثار زرد است اما یک ناشر دولتی به خاطر اعتبار و سابقه و نظارتی که هست، معمولاً نمی‌تواند این دست کارها را انجام دهد.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا ایجاد فروشگاه‌های بزرگ مانند ترنجستان به اقتصاد کلان فروشگاه‌های کتاب لطمه نمی‌زند؟ اظهار داشت: در مواردی مشابه مانند فروشگاه‌های شهروند که در سطح شهر شعبه‌های زیادی دارد و مردم از آن خرید می‌کنند، آیا لطمه‌ای به سوپرمارکت‌های شهر زده است؟ آیا تعداد آنها کم شده است؟ پاسخ «نه» است. اما نکته‌ای که وجود دارد، تولید و عرضه محصولاتی است که مورد نیاز مردم است. خیلی از مردم که فرصت حضور در فروشگاه‌های شهروند را ندارند، به سراغ سوپر مارکت‌ها می‌روند. حالا اگر کتاب در کشور ما به جایگاهی دست پیدا کند که تا حد زیادی مورد توجه و رجوع مردم باشد، تاسیس این فروشگاه‌های بزرگ لطمه‌ای به بازار اقتصادی نشر و فروش های خُرد نمی‌زند.
فضائلی ادامه داد: از طرف دیگر امروز وقتی در مورد کتاب صحبت می‌کنیم، یکی از مهمترین معضلات آن موضوع توزیع است. در این مساله می‌گوییم که کتاب ویترین مناسبی برای عرضه ندارد. یعنی نزدیک به هفتاد هزار عنوان کتاب در کشور سالانه چاپ می‌شود اما ویترین خوبی ندارد. طبیعی است که باید به فکر ایجاد ویترین بزرگ و بهتر بود و نیز امکان ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای که جذابیت بصری و فروشگاهی دارد و مراجعه کننده به آن، احساس شخصیت کند و از بودن در آن لذت ببرد.
وی تصریح کرد: گاهی ما دچار تناقض هایی می‌شویم و یا ناگزیریم تقسیم‌بندی‌هایی بکینم. گفتن اینکه خرده‌فروش‌های ما نیز به همین شکل تحت تاثیر قرار می‌گیرد، نیز به همین خاطر است. ما در بسیاری از خیابان‌های شهر در مسافت‌های طولانی کتابفروشی نداریم. نمی‌شود گفت که اگر در این مکان‌ها فروشگاه کتابفروشی زنجیره‌ای تاسیس کنیم، به اقتصاد خُرده فروشی کتاب لطمه وارد شده است. مضاف بر این امروزه اصلاً رقابتی در فضای کتابفروشی‌ها نداریم که بخواهیم بگوئیم در حال به هم خوردن است.
فضائلی در ادامه در مورد ادامه ایجاد چنین فضاهایی از سوی انتشارات متبوعش گفت: مطالعاتی برای تاسیس ترنجستان در استان فارس و مشهد انجام شده است و فروشگاه‌هایی در دست اقدام است و تلاش داریم در هر استانی که زمینه کار دارد، این فروشگاه‌ها تاسیس شود. سرمایه‌گذاری برای این منظور نیز معمولاً به صورت مشترک انجام می‌شود و این مساله یکی از امکاناتی است که باید در مورد آن به تفاهم و توافق رسید تا امکان ایجاد آن در یک منطقه فراهم شود.
