بیابان زدایی پایدار در خراسان شمالی با ترسیب کربن/ طرحی برای اشتغال

به گزارش خبرنگار مهر، کارشناسان و دست اندرکاران منابع طبیعی پروژه بین‌المللی ترسیب کربن را موفق‌ترین طرح بیابان‌ زدایی کشور می دانند، طرحی که اجرای صحیح آن سبب کند شدن روند بیابان‌زایی، کاهش اثرات مخرب زیست محیطی، کاهش گازهای گلخانه‌ای و افزایش میزان بهره برداری از زمین های مناطق خشک شده و از طرف دیگر به دلیل آن که بر پایه استفاده از توان جوامع محلی و توانمندسازی آنها انجام می شود؛ در نهایت توسعه اقتصادی و اجتماعی را نیز برای اهالی منطقه مورد نظر به همراه می آورد.

از حدود یک دهه پیش پروژه ترسیب کربن با همكاری برنامه عمران سازمان ملل متحد(UNDP) با هدف احیای اراضی مرتعی تخریب یافته در مناطق خشك به صورت اقتصادی انجام می شود که در آن با ترسیب كربن یا ذخیره سازی كربن آلی در بافت گیاهان و خاك، مراتع تخریب یافته در راستای تأمین منافع مردم محلی و در مرتبه ای بالاتر منافع کلی زمین تقویت می شوند.

این پروژه برای نخستین بار در کشور در سال ۲۰۰۴ با همكاری برنامه عمران سازمان ملل متحد(UNDP) با هدف احیای اراضی مرتعی تخریب یافته در مناطق خشك به صورت اقتصادی در خراسان جنوبی اجرا شد که نتایج بسیار خوبی از آن به دست آمد.

سال گذشته بود که سرانجام این طرح به بیابان های خراسان شمالی نیز رسید و مقرر شد تا پروژه ترسیب کربن با مشاركت برنامه توسعه سازمان ملل متحد و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری كشور در شهرستان اسفراین این استان نیز اجرا شود.

ترسیب کربن در بیابان های خراسان شمالی

گستره حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی دو میلیون و ۳۳ هزار و ۳۶ هکتار است که از این وسعت یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع، بیش از ۱۸۳ هزار هکتار بیابان و ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار جنگل است.

بنا به اعلام اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی به طور كلی ۹ درصد از سطح استان جزو اقلیم بیابانی تعریف می شود که از كل مساحت بیابان های استان، ۱۱۲ هزار هكتار در شهرستان جاجرم، ۳۹ هزار هكتار در اسفراین و ۳۱ هزار هكتار نیز در شهرستان گرمه قرار دارد.

طرح ترسیب کربن در بیابان های خراسان شمالی از سال گذشته در شهرستان اسفراین در ۲۸ روستا با جمعیت بیش از شش هزار نفر با محوریت توسعه روستایی در سطح ۱۲۶ هزار هکتار با مشارکت مردم محلی آغاز شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار می کند: پروژه ترسیب کربن با مشارکت جوامع محلی منطقه انجام می شود و در قالب این طرح مردم محلی به صورت بهتر و رسمی تری در حفاظت از منابع طبیعی و کاهش بیابان زایی و بهره مندی از مزایای آن مشارکت می کنند.

وی با اشاره به این که مدیریت بهتر منابع طبیعی و تولید پایدار به منظور بهره مندی جوامع محلی نتیجه نهایی این طرح است، می افزاید: این طرح با مشارکت دفتر عمران سازمان ملل متحد در زمان بندی پنج ساله اجرا می شود و برای اجرای آن نیز یک میلیون دلار اعتبار بین المللی، هر سال ۲۰۰ هزار دلار در نظر گرفته شده است.

صابری آموزش اهالی روستاهای هدف، ایجاد صندوق های خرد اعتباری، اجرای طرح های اشتغال صنایع دستی، سپردن اجرای طرح ها به مردم، استعدادیابی برای اجرای طرحهای کشاورزی از جمله کشت پسته و زعفران، اجرای طرح های دامپروری از جمله شترداری و کشت علوفه و ... را از جمله برنامه های در دست اجرا در پروژه ترسیب کربن در خراسان شمالی برشمرد.

به گفته وی در راستای آموزش روستاییان از ابتدای امسال تاکنون بیش از چهار هزار نفر ساعت آموزش به روستاییان منطقه کورپان شهرستان اسفراین ارائه شده که تصویب آیین نامه صندوق های خرد اعتباری روستاها و آموزش حسابداری مسئولان این صندوق ها از جمله موارد آموزشی بوده است.

صابری اضافه می کند: همچنین تاکنون در مرحله اول اجرای طرح بین المللی ترسیب کربن صندوق های خرد اعتباری نیز در شش روستای منطقه گورپان اسفراین تشکیل شده و تاکنون نیز ۱۹۰ میلیون ریال اعتبار به منظور توسعه روستایی از سوی اهالی در این صندوق ها ذخیره شده است.

وی اظهار می دارد: هدف از طرح تشکیل شرکت تعاونی صندوق های خرد اعتباری آموزش دوره های اشتغال، اعطای وام به اهالی روستاها از محل اعتبارات جمع آوری شده خود اهالی و کمک های مالی حاصل از اجرای طرح های احیایی و اصلاحی بیابان زدایی و کمک های سازمان ملل است.

سودآوری برای مردم محلی و منابع طبیعی؛ ضامن موفقیت طرح ترسیب کربن

یک کارشناس ارشد منابع طبیعی نیز در زمینه اجرای طرح بین المللی ترسیب کربن در خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: این پروژه با رویكرد مشاركت در امر بهره برداری و مدیریت عرصه های منابع طبیعی توسط مردم اجرا می شود و تاکنون نیز در استان های محل اجرا نتایج بسیار خوبی داشته است.

حمید عتباتی می افزاید: اجرای طرح ترسیب کربن با مدیریت و مشارکت اهالی در دوره پنج ساله سبب توقف روند بیابان زدایی در منطقه و احیای این مناطق با اجرای طرح های کشاورزی و دامپروی شده و علاوه بر اثرات مثبت زیست محیطی، سبب کاهش فقر و بهبود وضعیت معیشت مردم محلی و توسعه پایدار و همراستا با طبیعت در این مناطق می شود.

وی اظهار می کند: با وجود این که متأسفانه در کشور ما فرهنگ کار جمعی و مشارکت صحیح در طرح های مختلف سابقه مناسبی ندارد اما اجرای طرح ترسیب کربن در سایر استان های کشور با رویکرد مشارکت جمعی نتیجه مناسبی در بر داشته چرا که در این طرح با برنامه ریزی اصولی و مناسب در عین حال که منافع عرصه های طبیعی حفظ می شود روستاییان نیز از مزایا و نتایج مثبت اجرای طرح به صورت همزمان سود می برند و به نظر می رسد این رابطه سودمند دوسویه، ضامن موفقیت پروژه ترسیب کربن در خراسان شمالی و استان های مشابه است.

این کارشناس ارشد منابع طبیعی اظهار امیدواری می کند که با اجرای موفقیت آمیز این طرح در اسفراین زمینه اجرای ترسیب کربن در بیابان های گرمه و جاجرم خراسان شمالی نیز مهیا شود.

به گفته وی اجرای پروژه ترسیب کربن در مناطق بیابانی و توانمندسازی جوامع محلی این مناطق افزون بر مزایای ذکر شده در نهایت سبب جلوگیری از مهاجرت روستاییان این منطقه به مناطق شهری به خاطر مسائلی از جمله كم آبی و بروز پدیده خشكسالی و بیابان زایی، بیکاری جوانان، هجوم شن های روان و ... نیز می شود.