به گزارش خبرنگار مهر، از سال ۸۴ تاکنون طرح مقاوم سازی مساکن روستایی به عنوان یکی از مهمترین طرح های در دست اجرا از سوی مدیران بنیاد مسکن عنوان شده است.
طرحی که در واقع در پی تجربه زلزله سال ۷۵ اردبیل و فوت ۷۶۰ نفر غالبا روستایی بودند؛ ضرورت اجرای آن احساس شد و بر اساس آن روستائیان با دریافت تسهیلات برای بهسازی و مقاوم سازی واحدهای مسکونی خود اقدام می کردند.
براساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۰، حدود ۴۴۹ هزار و ۵۴۶ نفر در روستاهای اردبیل ساکن هستند. با این وجود بررسی کارنامه مقاوم سازی در نزدیک به یک دهه نشان می دهد مقاوم سازی مساکن روستایی در اردبیل نتوانسته جذابیت مناسبی برای افراد روستانشین جهت مشارکت در اجرا فراهم سازد.
از سویی اقلیم اردبیل در موضوع زلزله جدی است و واقع شدن این استان بر روی ۵۶ گسل زلزله موجب شده است خانه های لرزان روستاییان هموراه در معرض تهدید قهر طبیعت باشد.
حال در این میان الزامات اجرای این طرح و روند اجرای آن همواره به صورت کلی از سوی مسئولان مختلف تاکید شده و این سوال که چرا مقاوم سازی با وجود اهمیت فوق العاده در تامین ایمنی مساکن روستایی موفق عمل نمی کند همچنان بی پاسخ است.
نیمی از مساکن روستایی غیر مقاوم است
طبق اظهارات مدیر کل مدیریت بحران استان اردبیل هم اکنون ۷۵ هزار واحد مسکن روستایی غیر مقاوم که برابر با نیمی از مساکن روستایی بوده در اردبیل غیر مقاوم است.
علی اسلامی پایه صحبت های خود را سرشماری سال ۹۰ مساکن روستایی عنوان می کند و می گوید: در این سرشماری ۱۱۱ هزار واحد مسکن روستایی شناسایی شده است.
به گفته اسلامی از سال ۸۴ تا سال ۹۱ سهمیه مقاوم سازی مسکن روستایی ۵۸ هزار و ۸۷۰ واحد بود که تا به امروز از این تعداد ۴۵ هزار و ۹۶۹ مسکن پایان کار گرفته است.
وی افزود: نزدیک به ۸۰ درصد سهمیه پایان کار دارد و مابقی نیز در دست اجرا است.
شناسایی ۱۰۸۱ گسل زلزله در اردبیل
مدیر کل مدیریت بحران استان البته با این عقیده هم رای است که مقاوم سازی منازل روستایی در اردبیل یک ضرورت است. بطوریکه در بیان دلایل این ضرورت به واقع شدن اردبیل بر روی هزار و ۸۱ گسل زلزله اشاره دارد که از این تعداد ۵۶ مورد می تواند زلزله بزرگ ایجاد کند.
وی گسل های زلزله شاخص استان را بزقوش در غرب، اردبیل در شمال شرق و شمال غرب، دشت مغان در گرمی و پارس آباد، ماسوله در خلخال و رودبار آستارا در امتداد مرز جمهوری آذربایجان و نمین عنوان کرد.
به گفته اسلامی استان اردبیل جزو مناطق زلزله خیز کشور بوده و در شش ماهه نخست سال ۳۴ زلزله در این استان به ثبت رسیده است.
وی تاکید دارد بر اساس این آسیب پذیری اجرای سریع و به هنگام طرح مقاوم سازی منازل روستایی در استان ضرورت دارد.
عدم جذابیت مقاوم سازی در بین روستاییان
با کنار هم قرار دادن شرایط موجود طبیعت منطقه و کارنامه مقاوم سازی به نظر می رسد در این ۹ سال بنیاد مسکن باید ارقام درشت تری برای مقاوم سازی ارائه می داد. این در حالی است که به عقیده مدیر کل بنیاد مسکن یکی از موانع اجرای مقاوم سازی مقاومت خود روستاییان است.
اینکه چرا روستایی تمایل دارد در زیر سقف لرزان بنشیند و علاقمند نیست خانه ایمن تر، سالم تر و بهداشتی تر داشته باشد مورد سوال است. سوالی که خود متولیان طرح مقاوم سازی پاسخ مناسبی برای آن عنوان می کنند که تا حدودی قانع کننده به نظر می رسد.
احمد حاج علیزاده سال گذشته علت اصلی را رقم پایین تسهیلات عنوان کرد. در آن مقطع ۱۲۵ میلیون ریال برای هر مسکن روستایی تسهیلات با کارمزد پنج درصد پرداخت می شد. اما روند اجرای طرح نشان داد این مبلغ نه تنها کافی نیست بلکه حتی آغاز به مقاوم سازی نیازمند آورده اولیه روستایی است.
بنابراین نه تنها تقاضا برای دریافت تسهیلات مورد استقبال قرار نگرفت بلکه در عمل وقتی روستا نشین مشاهده کرد همسایه اش میلیون ها تومان پول هزینه کرده تا چهار تا دیوار مقاوم بالا ببرد از مقاوم سازی منصرف شد و ایمنی خانه اش را به تقدیر و سرنوشت واگذار کرد.
روند مقاوم سازی در حالی تداوم داشت که این معضل اساسی بر جای خود باقی بود و حساب کنید هزینه های قابل توجه اجرای یک طرح عمرانی سنگین که از قضا به شکل اجباری در روستاها اجرا می شود.
تاثیر افزایش ۲.۵ میلیونی تسهیلات مقاوم سازی!
در نهایت در سال های اخیر مقاوم سازی در مقابل مقاومت روستایی که حتی به دلیل نبود اشتغال و کمبود درآمد به شهر مهاجرت می کند، کرنش کرد.
تا جایی که حاج علیزاده از افزایش تسهیلات به ۱۵۰ میلیون ریال خبر داد و فرماندار اردبیل نیز این رقم را فرصت مناسبی برای تسریع طرح مقاوم سازی عنوان کرد.
این در حالی است که طی سال های اخیر افزایش تسهیلات به گفته مدیر کل بنیاد مسکن تا ۱۶۰ میلیون ریال درخواست شده بود اما در نهایت رقم ۱۵۰ میلیون ریالی مصوب شد و بانک ها برای پرداخت آن مکلف شدند.
فرماندار اردبیل با بیان اینکه در پرداخت تسهیلات هیچ سقف و محدودیتی وجود ندارد حتی از تسری پرداخت آن به حاشیه شهر اردبیل نیز خبر داد. بطوریکه به گفته جواد زنجانی ساکنان محلات حاشیه شهر اردبیل نظیر گلمغان، ملاباشی، ملایوسف، شیخ کلخوران و نیار نیز می توانند از این تسهیلات استفاده کنند.
در کنار آن روستاییان شاهد بودند که در قالب طرحی به نام طرح هادی روستایی به صورت موقت جاده ای ترمیم می شود، فضای محدودی در روستا بهسازی می شود که بدون توجه به برخی مولفه ها است.
بی توجهی طرح هادی به ایمنی در روستاهای خلخال
دهیار روستای "لرد" از توابع بخش شاهرود شهرستان خلخال بی توجهی طرح هادی به ایمنی روستاها را یکی از خلا های اجرایی این طرح می داند.
مسیحا صالح نیا در این خصوص گفت: طرح هادی با هدف بهبود کیفی و کمی زندگی روستا و ارائه تسهیلات است اما در عمل آسیب های جدی وارد می کند.
وی افزود: به عنوان مثال اجرای این طرح در روستای لرد با رها شدن تیرهای تلفن و برق همراه بود و این در حالی است که طرح هادی باید به ایمنی روستا از جمله زیر ساخت هایی مثل آتش نشانی، راه و آب توجه داشته باشد.
این دهیار تاکید کرد: با این وجود هم اکنون در روستاهایی که حتی امکانات آتش نشانی ندارند ساختمان های سه و یا چهار طبقه احداث می شود.
معماری روستایی در طرح هادی از بین رفته است
در عین حال دهیار روستای "سوها" از توابع شهرستان نمین معتقد است در اجرای طرح هادی روستایی معماری روستاها در نظر گرفته نمی شود.
میرزا محمدی افزود: اگر نظری اجمالی به طرح های هادی اجرا شده بیاندازیم در واقع تغییر بافت روستایی و دوگانه شدن آن را مشاهده خواهیم کرد.
این دهیار تاکید دارد که در حال حاضر بهسازی فضاهای روستایی با شکل شهری بوده و روستاها معماری مشابه شهر پیدا می کنند. موضوعی که در منافات با طرح بهسازی بافت با ارزش روستاها است.
هرچند در کنار دهیار روستای سوها بخشدار ارشق نیز از طولانی شدن اجرای طرح هادی گله مند است اما نکته قابل توجه طرح های عمران و آبادانی روستاها است که به جای همسویی و همپوشانی در تقابل با یکدگیر انجام می شود. طرح هادی طبق اظهارات دهیاران نه در اهداف خود موفق عمل کرده و نه پشتیبان مقاوم سازی بوده است.
توجه به ایمنی ساخت و ساز تنها در تبدیل دیوارهای کم دوام به بادوام خلاصه نشده و نگاهی به وضعیت روند اجرای این طرح نشان می دهد در آینده نزدیک طرح هادی و مقاوم سازی یا باید متوقف شده و بازخوانی شود و یا به مانند بسیاری از طرح های دیگر تغییر مسیر دهد.
فرهنگ سازی متولی ندارد
نکته اینجا خلاصه نمی شود فرهنگ سازی طرح مقاوم سازی مساکن روستایی از دیگر مواردی است که مورد غفلت قرار گرفته است، موضوعی که بارها از سوی حاج علیزاده مدیر کل بنیاد مسکن استان طرح شده و در نهایت نیز مشخص نشده این فرهنگ سازی دقیقا چیست و باید توسط چه نهادی انجام شود.
اگر فرهنگ سازی آگاهی دهی به روستایی در ایمن سازی واحدهای مسکونی است که به نظر می رسد نیازمند همت دهیار و بخشدار به تاکید برخی مسئولان نخواهد بود. هر روستانشینی تمایل دارد در خانه مقاوم و مطلوبی زندگی کند و این موضوع نیازمند آگاه سازی نیست.
اما به عقیده برخی کارشناسان تاکیدات مبنی بر پذیرش طرح مقاوم سازی بیشتر پذیرش شرایط آن از سوی روستانشین است.
آن هم درست در مقطعی که توجه به بخش روستایی و محروم در اولویت های اصلی دولت بوده و حتی مجلس در تعریف هزینه کرد اعتبار ماده ۱۸۰ به بخش روستایی توجه و تمرکز دارد.
هر چند مدیرکل بنیاد مسکن استان اردبیل متوسط مقاوم سازی مساکن روستایی را در سطح کشور ۲۶ درصد و استان اردبیل را در مقاوم سازی واحدهای مسکونی کم دوام و بی دوام جزو سه استان برتر عنوان کرده اما به نظر می رسد دقت نظر در نحوه اجرای طرح می توانست دستگاه های متولی را به مراتب موفق تر سازد.
مقاوم سازی هشت هزار واحد مسکونی در سال جاری در دستور کار است و در عین حال حاج علیزاده مقاوم سازی منازل غیر مقاوم را در برنامه ششم توسعه در نظر دارد. با این وجود موشکافی ابعاد اجرایی این طرح و همسویی با طرح های دیگر نیازمند حمایت بیش از پیش روستا نشین و توجه به اقتضائات هر روستا را تاکید دارد.
.........................
گزارش: ونوس بهنود
نظر شما