به گزارش خبرنگار مهر، طی سال های اخیر راهیابی به بازارهای جهانی برای هر محصول اردبیل امتحان شده است. گاهی با معرفی از پشت تریبون، گاهی با تجارت و صادرات مقطعی و گاهی با معرفی هنرمندان و تولید کنندگان آن محصول.
با این وجود بررسی دقیق و بدون جانبدارانه نشان می دهد در عرصه جهانی، اردبیل در معرفی و تثبیت هیچ یک از محصولات خود موفق عمل نکرده و حتی در سطح ملی نیز گام های نامنظمی را طی کرده است. این داستان هم اکنون گریبانگیر عسل تولیدی اردبیل که تاکید می شود به دلیل اقلیم منطقه جزو نمونه های بی نظیر در دنیا بوده، شده است.
طی ماه های اخیر بحث برند سازی برای عسل اردبیل مانند یک طرح از پیش تعیین شده از پشت هر تریبونی شنیده می شود و در تاکیدات این مسئولان نیاز به شکوفایی اردبیل برند سازی عسل طرح می شود که باید یک نام جهانی از این محصول ساخت تا بتوان زمینه رونق و شکوفایی و قدرت جولان جهانی را به آن داد.
با این وجود به عقیده کارشناسان بررسی دقیق تر اظهارات مسئولان بیشتر به ایده خامی می ماند که جنبه تزئینی داشته و برای تیتر سازی در رسانه ها استفاده می شود.
این گروه از کارشناسان معتقدند مشکلات عسل اردبیل به حدی زیاد است که تا زمانی که پاسخ مطلوبی به آن ها داده نشود نمی توان به ایجاد یک نام تجاری جهانی اندیشید. از جمله این مشکلات فروش عسل های تقلبی، نبود سندیکاهای منسجم تولید عسل، نبود اثرات بازاریابی در فروش عسل، بی توجهی به تولیدات کیفی از سوی نهادهای متولی و نابسامانی تولید تا عرضه این شهد شیرین است.
چیزی به نام عسل سبلان نداریم و با این وجود عسل به این نام به فروش می رسد. در واقع اینطور تبلیغ در برند سازی عسل خود می تواند به از دست دادن بازار این محصول تبدیل شود. زیانی که به مراتب بیشتر از زمانی است که عسل در مجموع برند نداشته باشد.
بودن یا نبودن عسل سبلان
معاون سابق برنامه ریزی استانداری اردبیل مهر ماه امسال در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص برندسازی برای عسل سبلان تاکید کرده بود که چیزی به نام عسل سبلان نداریم و با این وجود عسل به این نام به فروش می رسد.
تاکید محمد باقر بهشتی در واقع هویت تعریف شده این نام تجاری در یک واحد تولیدی مشخص بود و در آن مقطع این مقام مسئول خواستار استاندارد سازی تولیدات شد تا این استاندارد سازی بازار را به آرامش و تعادل برساند.
در واقع اینکه عسل سبلان به نام کدام واحد تولیدی در اردبیل گره خورده است می تواند در لیستی بیش از یک مورد گنجانده شود. چنانچه واحدهای تولیدی هستند که نام عسل بسته بندی شده خود را عسل سبلان گذارنده اند بدون اینکه این نامگذاری ذره ای با نامگذاری علمی یک محصول تجاری همخوانی داشته باشد.
در این میان مشخص نیست واحد تولید کننده عسل سبلان کجا است و قرار است برند سازی با وام گیری از کدام واحد آغاز شود وآیا مسئولانی که طرح برند سازی را عنوان می کنند واحد تولیدی آن را نیز مشخص ساخته اند؟
شهرت با برند متفاوت است
استاد دانشگاه های ایران معتقد است هر چند در علم برند سازی مقوله برند ملی و محلی را داریم اما این نوع هویت ها معمولا از کمپانی های تولید کننده وام گرفته می شود.
اینکه به عسل با تبلیغ و معرفی شهرت داد و به جنبه گردشگری آن اندیشید، متفاوت از برندسازی استمحمد مهدی اشرفیان با ذکر مثالی به برند نوکیا اشاره دارد که برند فنلاند را تداعی می کند اما از یک کمپانی اخذ شده است.
وی با بیان اینکه تولید عسل در نقاط مختلف کشور از جمله دماوند، تبریز، گلپایگان و اردبیل به شکل مرغوب و کیفی ثبت شده است، به خبرنگار مهر اضافه کرد: اینکه به عسل با تبلیغ و معرفی شهرت داد و به جنبه گردشگری آن اندیشید متفاوت از برند سازی است.
برند واژه ای که پشت تریبون دست به دست می شود
این روزها شما می توانید به سادگی در برخی شرکت های بخش خصوصی برند ثبت کنید. اما در علم برند سازی یک محصول برند باید حداقل در سه قاره شناخته شده باشد و ۳۰ درصد درآمد خود را از غیر از کشور مادر تامین کند. با این دو تعریف ساده می توان جایگاه عسل سبلان و فاصله چند فرسخی آن را حدس زد.
مدرس دوره های آموزش برند تاکید دارد که نگاه به برند وقتی که پشت تریبون به سادگی از ساخت آن صحبت می شود، یک نگاه علمی نیست.
اشرفیان می گوید در کشور هنوز به برند در یک محصول دست نیافتیم و حتی در فرش و زعفران به این هدف نایل نشدیم. در واقع به جای برند ما در حال حاضر مارک های تجاری داریم.
اشاره این کارشناس به محصولاتی مانند زعفران در حالی است که این محصول در خراسان تحت نام های شناخته شده تولید و بسته بندی و صادر می شود، اما در وضعیتی که بازار عسل اردبیل نابسامان است، پس نمی توان انتظار داشت طرح برند سازی در این آشفته بازار ثمره ای داشته باشد.
عسل های تقلبی از بازار جمع آوری شود
در عین حال معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان معتقد است اگر می خواهیم برند عسل سبلان خلق کنیم باید فروش عسل های تقلبی حاشیه جاده های این استان متوقف شود.
اصغر پرتوی عسل های تقلبی را ترکیبی از رنگ عسل و آب و شکر می داند و تاکید دارد تا زمانی که در جاده های اردبیل عسل تقلبی به فروش برسد ما چیزی به نام برند عسل نخواهیم داشت.
در واقع تاکید پرتوی به فروش عسل هایی با رنگ های قابل توجه از جمله قرمز، آبی، سبز، نارنجی و حتی بی رنگ است که در جاده ها هر یک با خاصیت خاصی به مشتری معرفی می شود. مثل عسل ملکه مادر، عسل آویشن.
در واقع تاکید به جمع آوری عسل های تقلبی از سوی مدیر کل دامپزشکی استان نیز طرح شده و صادق صالحی معتقد است این افراد بدون مجوز فعالیت می کنند و برخورد قانونی با آنها به دلیل اینکه در حوزه راه و شهرسازی است به عهده این دستگاه اجرایی می باشد.
وی با اشاره به عرضه عسل ناخالص از سوی این فروشندگان تصریح کرد: ناسالم ترین و غیر خالص ترین عسلهای استان در همین مغازه های بین راهی فروخته می شود که غلظت عسل را با شهد شکر کاهش می دهند.
این مسئول تاکید دارد عنوان "عسل سیاه ملکه" که در اکثر این مغازه ها و حتی برخی فروشگاههای داخل شهر دیده می شود وجود خارجی ندارد و این عسل به حدی کمیاب است که امکان فروش گسترده آن غیر ممکن است.
اما تاکیدات دو دستگاه اجرایی به توقف در عرضه عسل تقلبی سال ها است شنیده می شود و اردبیل با برخورداری از مجهز ترین آزمایشگاه تشخیص کیفی عسل در شمال غرب کشور حتی در تامین اعتماد بازار داخل استان ناکام مانده و مشخص نیست به چه دلیل فعالیت فروشندگان غیر قانونی حاشیه جاده ها به تداوم خود باقی است.
بی توجهی ایده ها به استاندارد های بین المللی
نکته قابل توجه در ضرورت جمع آوری عسل های تقلبی نبود استاندارد است. موضوعی که معاون سابق برنامه ریزی استانداری اردبیل نیز به آن تاکید داشت و در واقع این تاکیدات بر جای مانده است.
چرا که به عقیده کارشناس برند هر کسی نباید بتواند تولید کننده عسل سبلان باشد و این محصول باید برچسب گذاری شده و برخوردار از استانداردهای جهانی شود. هر کسی نباید بتواند تولید کننده عسل سبلان باشد و این محصول باید برچسب گذاری شده و برخوردار از استانداردهای جهانی شود
اشرفیان معتقد است تولید عسل برند شده به این شکل به مراتب آسیب جدی تری به نسبت تولید عسل بدون برند دارد و از بین بردن عواقب آن به سادگی امکان پذیر نخواهد بود.
گفته های این کارشناس در حالی است که معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان به برند سازی عسل تاکید دارد و می گوید: یک محصول زمانی می تواند در ابعاد گسترده مطرح شود که برخوردار از برند باشد.
پرتوی به ضرورت مشارکت دانشگاه ها و جهاد کشاورزی استان تاکید کرد و گفت: در عین حال آموزش و فرهنگ سازی در تحقق این مهم ضرورت دارد.
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان افزود: همان طور که سیب زمینی اردبیل با نام سبلان ثبت شده است، عسل اردبیل نیز ظرفیت ثبت تحت یک برند مشخص را دارد.
با این وجود مشخص نیست توجه به استانداردهای تولید در مسئولیت کدام نهاد اجرایی است و دقیقا کدام دستگاه اجرایی قرار است از اظهارات تبلیغی پشت تریبون فاصله گرفته و در عمل دغدغه های خود در ساماندهی عسل را پیاده کند.
باید به اظهارات مسئولان قبلی تاکید مدیر تعاون روستایی استان اردبیل را اضافه کرد که معتقد است عسل تولیدی این استان با برند "سبلان" باید در داخل و خارج از کشور معرفی و به جایگاه واقعی خود دست یابد.
وقتی حال زنبور عسل خوب نیست
کارشناس برند تاکید دارد محصولاتی مانند عسل زمانی می تواند به استانداردهای بین المللی دست یابد که تمامی چرخه تولید آن استاندارد شود.
البته ممکن است این تصور به وجود آید که چطور یک محصول که توسط زنبورهای عسل در دشت و دمن به شکل سنتی تولید می شود می تواند در چرخه تولید صنعتی قالب خورده و به صورت انبوه به تولید برسد.
اشرفیان معتقد است همین مرحله اول تولید عسل در اردبیل مورد غفلت است و در توضیح اظهارات خود ادامه می دهد اردبیل مزرعه پرورش زنبور عسل را وقتی جدی نمی گیرد نمی تواند از قالب تولید سنتی با همه بی نظمی های آن خارج شود.
این استاد دانشگاه معتقد است وقتی تولید عسل ما از طریق زنبور عسل است باید گونه های مختلف آن مطالعه و مناسب ترین گونه پرورش یابد. و این گام ابتدایی و اولیه در ساماندهی تولید عسل است.
در حال حاضر چهار هزار و ۵۰۰ نفر در بخش زنبور داری فعالیت می کنند و این حوزه از دامداری با ارائه تسهیلات حمایت می شود اما نگاهی اجمالی به مشکلات عسل نشان می دهد مدیریت عسل در اردبیل دچار تلخکامی است.
تاکید اصلی کارشناسان برای نامگذاری و برند سازی این محصول برنامه ریزی استراتژیک است. چرا که یک اشتباه کوچک می تواند خاطره شیرین عسل اردبیل را حتی از ذهن مشتریان فعلی آن بزداید.
............................
گزارش: ونوس بهنود
نظر شما