به گزارش خبرگزاری مهر، در پنجمین نشست علمی از سلسله نشست‌هاي «انقلاب اسلامي از نگاه نظريه‌پردازان غربي» که به همت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار می شود، نظريه یرواند آبراهامیان درباره انقلاب اسلامي مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در اين نشست علمی حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالرسول یعقوبی به بررسی و نقد نظریه یرواند آبراهامیان درباره انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: يكي از نظريه‌هايي كه براي تبيين انقلاب اسلامي تدوین شده است، نظريه معروف به «سياست توسعه ناموزون» در كتاب «ايران بين دو انقلاب» به قلم «يرواند آبراهاميان» مطرح شده است. كتاب، داراي ۳ بخش است و بخش سوم كه تحت عنوان «ايران معاصر» تنظيم شده، حاوي مباحثي از قبيل نظريه‌پردازي براي انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، احزاب سياسي، حوادث و جرياناتي مي‌باشد كه به انقلاب اسلامي انجاميده است.
وی در ادامه اظهار داشت: آبراهاميان، تبيين تئوريك از وقوع انقلاب اسلامي را از طريق تركيب دو تبيين متفاوت كه از سوي موافقان و مخالفان رژيم پهلوي عنوان شده، صورت‌بندي كرده است. از نظر او موافقان رژيم، سرعت فوق‌العادة رژيم براي ايجاد نوسازي اقتصادي و اجتماعي، براي ملتي سنت‌گرا و عقب‌‌افتاده را علت وقوع انقلاب مي‌دانستند. در مقابل، مخالفان، اين استدلال را نپذيرفته و معتقد بودند: انقلاب، ناشي از ناتواني رژيم در نوسازي سريع براي سرپوش‌گذاري بر حكومت استبدادي و وابسته رژيم بوده است.
یعقوبی افزود: آبراهاميان هر يك از نظريه‌هاي مطرح شده از سوي مخالفان و موافقان رژيم پهلوي را، در بخشي درست و در بخشي ديگر غيرواقعي دانسته، آنگاه به پندار خود، با ضميمه‌نمودن بخش‌هاي صحيح هر يك از اين دو نظريه، ديدگاه جديدي را، تحت عنوان «سياست توسعة ناموزون» مطرح كرده است.
وی ادامه داد: آبراهامیان، تلاش کرده است با ارائه ارقام و اطلاعات، وجود توسعه اجتماعی و اقتصادی، از یک طرف و فقدان توسعه سیاسی را از جهت دیگر اثبات کند. از نظر آبراهامیان، همه چیز برای تحقق انقلابی سکولار و غیرمذهبی که ناشی از رشد طبقات روشنفکری، کارگران صنعتی و طبقات متوسط شهری است، فراهم بوده است؛ اما با وجود این به مثابه یک استثناء و امر غیرمنتظره، انقلاب اسلامی با ماهیتی مذهبی اتفاق می افتد.
این محقق و استاد دانشگاه تصریح کرد: از نظر آبراهامیان برای تحلیل این امر استثنایی دو تحلیل ممکن است:۱- فقدان تنافی میان توسعه اجتماعی و اقتصادی با سربرآوردن مذهب و حامیان سنتی آن از بستر اجتماع نوسازی شده ۲- نقش تعیین کننده امام خمینی(ره) در ظهور انقلاب اسلامی. آبراهامیان در ادامه سلسله مباحث خود، به بیان نیروها و گروه های مخالف رژیم و اندیشه های سیاسی آنها و بدنبال آن به سلسله حوادثی که به انقلاب اسلامی منتهی شد، می پردازد.
حجت الاسلام یعقوبی در نقد نظریه آبراهامیان تاکید کرد: نقد نظر آبراهامیان با استفاده از مباحثی که خود ایشان مطرح کرده‌اند، امکان پذیر است که عبارتند از: تنافی آغاز و انجام نظریه آبراهامیان در مورد انقلاب اسلامی؛ آشفتگی در نظریه پردازی؛ نقض بر نقیضه: ریشه دار بودن انقلاب اسلامی در تاریخ معاصر؛ استفاده از ابزارهای مفهومی شرق شناسانه؛ تقلیل گرایی در تبیین ایدئولوژی، سازماندهی و رهبری انقلاب اسلامی.
در پایان مباحث، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی رنجبر به عنوان ناقد در این نشست علمی حضور داشت که به بررسی دقیق‌تر مطالب پرداخت.
گفتنی است يرواند آبراهاميان در سال ۱۳۲۰ در خانواده اي ارمني در تهران به دنيا آمد. تا ۱۳۳۰ در همين شهر به تحصيل پرداخت و سپس روانه انگلستان شد. در سال ۱۳۴۲ / ۱۹۶۳ از دانشگاه آكسفورد درجه كارشناسي ارشد گرفت و در سال ۱۳۴۸ / ۱۹۶۹ از دانشگاه كلمبيا موفق به اخذ درجه دكترا شد. آبراهاميان در دانشگاههاي پرنيستون و آكسفورد «تاريخ ايران» تدريس كرده است و هم اكنون استاد تاريخ عمومي - به ويژه، تاريخ اروپاي جديد و جهان سوّم - در كالج بارك دانشگاه نيويورك است. وي تاكنون كتابها و مقالات گوناگوني درباره ايران معاصر نوشته است. عمدهترين آثار ترجمه شده او عبارت است از: ايران بين دو انقلاب، مقالاتي در جامعه شناسي سياسي ايران، پارانويد در سياست ايران و ....
آبراهاميان، علاوه بر طرح تئورياش در مورد انقلاب، به مباحث مربوط به ايدئولوژي، سازماندهي و رهبري انقلاب نيز با نگاهي جامعه شناختي پرداخته است. سعي شده است در ابتدا گزارش از مباحث آبراهاميان مطرح و سپس به نقد آنها پرداخته شود.
نظر شما