خدایار: نوروزهای اشتهارد را با خاطره «بازی تخم مرغ» مرور می‌کنم

ابراهیم خدایار پژوهشگر و استاد دانشگاه تربیت مدرس در رشته زبان و ادبیات فارسی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره پیشینه نوروز در زادگاهش اشتهارد، ابتدا با بیان اینکه دوران کودکی، دوران رویاهاست و چه خاطراتی بهتر از خاطرات نوروز، گفت: من در روستای «پلنگ آبا» از توابع اشتهارد بزرگ شده‌ام که حدود ۸۰۰ سال تاریخ دارد که البته بعدها به جهت امام‌زاده‌ای که آنجا حضور داشت، به «رحمانیه» تغییر نام یافت. یادم می‌آید تمام ۵۰، ۶۰ خانواری که آنجا زندگی می‌کردند، در نوروز مراسم دید و بازدید را به جا می‌آوردند بدون توجه به این مسئله که خویشاوندی بینشان باشد یا نه.

وی افزود: عیدی‌هایی که به ما می‌دادند از یک شکلات تا یک تخم مرغ یا یک پرتقال، نوسان داشت. گاهی هم به ما پول، عیدی می‌دادند که معمولاً هم سکه یک تومنی بود. در آن منطقه جدا از خانه‌تکانی و نونوار کردن لباس‌ها، بازی‌های نوروزی خاصی هم انجام می‌شد که از آن جمله می‌توان به بازی تخم مرغ اشاره کرد.

خدایار گفت: در این بازی، یک نفر از بچه‌ها تخم مرغ را که به عنوان عیدی گرفته بود، روی زمین قرار می‌داد و نفر دیگر هم باید با تخم مرغ خودش به آن ضربه می‌زد. تخم مرغ هر کسی که می‌شکست، او برنده بود و گاه می‌شد که یک نفر آخر شب ۲۰ عدد تخم خورد را برنده شده و با خود به خانه می‌برد!

این استاد رشته زبان و ادبیات فارسی اضافه کرد: مراسم سیزده به‌در هم مفصل برگزار می‌شد. به هر حال روز سیزده، تقریباً همه از خانه می‌زدند بیرون و گویی اگر در شهر و خانه و دیارشان می‌ماندند، گناهی مرتکب شده‌اند. اگرچه این مرسام امروز گسترش بیشتری پیدا کرده است، ولی در مجموع زندگی‌های امروزه به مقدار زیادی به فناوری‌ها وابسته شده است و به طور مثال همان مراسم  دید و بازدید عید، به افراد فامیل محدود و رفت و آمدها کمتر شده است.

وی ادامه داد: به هر حال همین که ابزاری مانند تلفن وجود نداشت، افراد مجبور می‌شدند که سنت صله رحم را به جا بیاورند و حضوری همدیگر را از نزدیک ببیند و همین، محبت‌ها را بیشتر می‌کرد ولی الان روابط تصنعی‌تر شده و وسایلی آمده که جای آن صمیمیت‌ها را گرفته است و روابط حتی از روابط فامیلی هم محدودتر شده است.

 نوروز گنجینه بسیار خوبی برای فرهنگ ایرانی است

خدایار گفت: سنت نوروز گنجینه بسیار خوبی برای فرهنگ ایرانی است و گرچه هیچ چیز جای دین را برای ایجاد وحدت نمی‌گیرد، اما نوروز هم به این مسئله کمک می‌کند و همبستگی‌های ما را بیشتر می‌کند نه فقط در ایران بلکه در کشورهای حوزه تمدنی ایرانی که غالباً هم زبانشنان، فارسی است. در حال حاضر مرز زبان فارسی که در گذشته بود، به نوروز منتقل شده و در واقع همان کارکردی که نوروز در ۱۰۰۰ سال پیش در این حوزه تمدنی ایفا می‌کرد، الان زبان فارسی ایفا می‌کند و این مسئله کم‌اهمیتی نیست.

این استاد رشته زبان و ادبیات فارسی با تاکید بر اینکه نوروز عامل برجسته‌ای برای قوام و دوام فرهنگی مردمان حوزه تمدنی ایران است، در عین حال یادآور شد: با این وجود شاهد هستیم که خرافه‌هایی هم وارد برخی آئین‌های نوروزی شده که متاسفانه چهره آن را هم زشت کرده است؛ به عنوان مثال مراسم چهارشنبه سوری اگرچه فی‌نفسه چیز بدی نیست اما مراسمی که کنار آن برگزار می‌شود، یک ناهنجاری اجتماعی است.

وی تاکید کرد: البته این معضل با دستور و بگیر و ببند درست نمی‌شود و حتی ممکن است مردم به سمت ابزارهای خطرناکتر برای انجام این اعمال در شب چهارشنبه سوری بروند و در واقع برخورد قهریس با این مسئله نه تنها پاسخگو نیست بلکه تبعات منفی به بار خواهد آورد.