روغن ریخته‌ای که نذر امامزاده شد/ نمایشگاه صنایع دستی یا ترشک؟

خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ: نزدیک به پنج یا ۶ سال است که در مناطق مختلف ایران، همزمان با نوروز، غرفه‌هایی در اختیار هنرمندان صنایع دستی قرار می‌گیرد تا محصولات خود را به‌طور مستقیم در اختیار علاقه‌‌مندان بگذارند.

روزهای پایانی اسفند ۱۳۹۳ و پیش از نو شدن سال، خبرگزاری مهر به انتشار گزارشی با عنوان «نمایشگاه‌های رایگان صنایع دستی پولی شد» پرداخت. در این گزارش آمده بود غرفه‌هایی که یک زمان، رایگان در اختیار هنرمندان صنایع دستی قرار می‌گرفت حالا از یک میلیون و ۳۰۰ تا دو میلیون و ۸۰۰ و حتی سه میلیون تومان قیمت‌‌‌گذاری شده است.

در عین حال پویا محمودیان، مدیرکل توسعه صادرات معاونت صنایع دستی کشور، در واکنش به این گزارش و در گفتگو با خبرنگار مهر از ابلاغیه معاونت صنایع دستی مبنی‌بر رایگان بودن غرفه‌ها خبر داد و افزود: براساس ابلاغیه دکتر بهمن نامورمطلق، معاون صنایع دستی کشور به ۳۱ استان، همه غرفه‌هایی که تا سال پیش به طور رایگان در اختیار هنرمندان قرار می‌گرفت، امسال هم رایگان است. اما اگر علاوه بر فضاهای قبلی، محل‌های جدیدی هم در نظر گرفته شود، تنها می‌توانند اجاره این غرفه‌ها را بدون سود اضافه از متقاضیان دریافت کنند.

​گزارش حاضر مروری است بر کیفیت برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی در نوروز ۹۴؛ نمایشگاه‌هایی که با مدیریت مناسب می‌توانند نقشی تعیین‌کننده و تأثیرگذار در فرآیند عرضه صحیح صنایع دستی داشته باشند.

اجاره غرفه صنایع دستی در نمک‌آبرود؛ ۲.۵میلیون تومان

شاهرخ پوری از جمله هنرمندانی است که نوروز امسال از تهران، راهی نوشهر شده بود تا در نمایشگاه صنایع دستی شهری پرگردشگر شرکت کند. او در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به استقبال از نمایشگاه های امسال بیان کرد: ۱۱ سال است که در ورودی نوشهر از سمت نور، غرفه می‌زنند و نمایشگاه برگزار می‌کنند در نتیجه این مکان هم برای مردم محلی و هم تا حدود زیادی برای مسافران آشناست.

پوری افزود: به همین دلیل استقبال خوبی از این نمایشگاه می‌شود و هنرمندان دوست دارند در این نمایشگاه شرکت کنند. ضمن این‌که تعداد مسافران نوروزی نوشهر هم زیاد است و این مسایل موجب می‌شود که افراد بسیاری از نمایشگاه بازدید و خرید کنند.

این هنرمند فعال در رشته نمدمالی با اشاره به این‌که غرفه‌های نمایشگاه نوشهر ابتدا به صورت رایگان بود، گفت: این غرفه‌ها از ۱۱ سال پیش آغاز به کار کردند و ابتدا رایگان بودند بعد با اجاره هر غرفه ۱۰۰ هزار تومان شروع شد و امسال به ۷۰۰ هزار تومان رسید چون مدیریت این غرفه‌ها به بخش خصوصی واگذار شده و سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی، نظارت چندانی بر آن ندارد. باز هم این قیمت، مناسب‌تر از غرفه‌های دیگر بود چون در نمک آبرود، اجاره غرفه‌های صنایع دستی به دو و نیم میلیون تومان هم می‌رسید.

از هنرمند استفاده ابزاری نکنید

پوری در پاسخ به این‌ که معاونت صنایع دستی اعلام کرده بود، غرفه‌ها به‌طور رایگان در اختیار هنرمندان قرار می‌گیرد هم گفت: غرفه‌های ساری رایگان بود اما ارزش نداشت که هنرمندان برای شرکت در آن وقت و انرژی بگذارند. من از دوستانی که در نمایشگاه ساری شرکت کرده بودند شنیدم، یک مجتمع تجاری برای آن‌که کار خود را تبلیغ کرده باشد از وجود هنرمندان استفاده کرده است. این رسم خوشایندی نیست که از هنرمندان، استفاده ابزاری شود. دوستانی که به نمایشگاه ساری رفته‌ بودند کلی ضرر کرده‌اند. انگار برگزارکنندگان با هنرمندانی چون ما پز می‌دهند تا جنس چینی بفروشند.

این هنرمند صنایع دستی یکی دیگر از مشکلات پولی شدن نمایشگاه‌های صنایع دستی را ورود اجناس چینی و انواع ترشک و لواشک دانست و افزود: وقتی معاونت صنایع دستی، غرفه‌ها را به بخش خصوصی می‌سپارد نمی‌تواند از آنها انتظار داشته باشد به درآمدزایی بیشتر خود فکر نکنند. بخش خصوصی طبیعتا نظارتی بر ارائه نوع کالاها ندارد. امسال تا دلتان بخواهد غرفه‌های بستنی و ترشک و لواشک در نمایشگاه‌های صنایع دستی دایر بود!

پوری در پاسخ به این‌که آیا خود او تنها به ارائه نمد پرداخته گفت: نه من از دوستانم، کارهاشان را به امانت گرفتم و تنها نمد نبود. گلیم و گبه و جاجیم هم بود. اگر فقط نمد ارائه می‌کردم از پس اجاره ۷۰۰ هزار تومانی برنمی‌آمدم. معاونت صنایع دستی هم وقتی غرفه را رایگان در اختیار من نگذاشته، نمی‌تواند انتظار داشته باشد که فقط نمد ارائه کنم. با این وجود منِ نوعی، به خاطر علاقه و تعصبی که نسبت به صنایع دستی دارم کالای چینی نمی‌برم و همین خوب است.

ترشک، سوغات ویژه کدام شهر است؟

نیما ذاکری سعید، هنرمند فعال در زمینه چرم، از دیگر هنرمندان شرکت‌‌کننده در نمایشگاه صنایع دستی یاسوج بود.

او در پاسخ به این‌که میزان فروش و بازدید از نمایشگاه یاسوج چگونه بود، بیان کرد: این غرفه‌ها به صورت رایگان در اختیار ما قرار گرفت اما فروش خوبی نداشتیم. چون مسافران نوروزی یاسوج قابل مقایسه با اصفهان و شیراز و شهرهای مازندران و گیلان نیستند از سوی دیگر نیمی از غرفه‌ها به ترشک و لواشک اختصاص داشت. می‌گفتند ترشک، سوغاتی است و من نمی‌دانم سوغات ویژه کدام شهر است.

ذاکری سعید، بیمه و نمایشگاه رایگان را تنها حمایت معاونت صنایع دستی از هنرمندان این رشته می‌داند و می‌گوید: آیا دلیل شکل‌گیری معاونت صنایع دستی، پرداخت وام به هنرمندان بوده است؟ اصلا با توجه به شرط و شروطی که برای هنرمندان گذاشته‌اند چه کسی می‌تواند وام بگیرد؟ در این شرایط چند درصد هنرمندان می‌توانند هفت نفر را بیمه کنند و ضامن دولتی داشته باشند!؟

به گفته این هنرمند که در زمینه چرم فعالیت می‌کند، دولت بیمه هنرمندان را قطع کرد. حالا تنها حمایت معاونت صنایع دستی از هنرمندان این رشته، برگزاری نمایشگاه‌های رایگان صنایع دستی است که البته باید هدفمند و اصولی باشد وگرنه ماجرای یاسوج و یا نمایشگاه کرمان که مستقیما از طرف خود سازمان میراث برگزار شد، تکرار می‌شود. به این معنی که در این نمایشگاه‌ها فروشی وجود نداشت و بیشتر غرفه‌ها ترشک و لواشک بود.

حمایت از تولید، وظیفه معاونت صنایع دستی است

ذاکری سعید، حمایت از تولیدکنندگان را مهم‌ترین وظیفه معاونت صنایع دستی دانست و افزود: پولی شدن نمایشگاه‌های صنایع دستی، ضربه مهلکی بر پیکر نحیف آن است. معاونت صنایع دستی در حکم پدر خانواده است، نمی‌تواند به فرزندی که کار و کاسبی‌اش رونق دارد بگوید بمان اما تو که ضعیف و فقیری محکوم به مردن هستی. پولی کردن نمایشگاه‌ها یعنی گلیم و گبه و مینا و شیشه باقی بمانند و باقی از بین بروند.

به گفته این هنرمند صنایع دستی هنرمندانی که حصیرباف هستند و از استان مازندران و گیلان و هرمزگان در نمایشگاه‌ها شرکت می‌کنند و قیمت کل فرآروده‌هایی که به نمایش می‌گذارند، ۵۰۰ هزار تومان بیشتر نیست چگونه می‌توانند ۷۰۰ هزار تومان اجاره غرفه بدهند؟ غرفه‌های مجانی هم که به مفت خدا نمی‌ارزند. انگار روغن ریخته را خرج امامزاده می‌کنند!

نمی‌توان تنها به شنیده‌ها بسنده کرد

خبرنگار مهر پس از شنیدن گفته‌ها و نظرات هنرمندان درباره نمایشگاه‌های نوروزی، بار دیگر به سراغ پویا محمودیان، مدیرکل توسعه صادرات صنایع دستی رفت تا پاسخ او را بشنود. او در جواب این‌که بعضی هنرمندان معتقدند که برای مثال، نمایشگاه نوشهر پرمخاطب بوده و ساری، بازدیدکننده چندانی نداشته بیان کرد: من تعجب می‌کنم که چطور ساری، مخاطب نداشته در حالی‌که استقبال از نمایشگاه‌های نوروزی در همه شهرهای استان مازندران از جمله ساری بسیار خوب بوده است.

مدیرکل توسعه صادرات صنایع دستی کشور گفت: ما نمی‌توانیم به شنیده‌ها چه از جانب هنرمندان و چه مدیران استانی بسنده کنیم از این‌رو از ناظران و همچنین مدیران میراث فرهنگی و صنایع دستی در استان‌های مختلف خواستیم تا یکی دو روز آینده گزارش مکتوبی را به ما ارائه دهند تا براساس آن هم میزان فروش استان‌ها مشخص شود هم ضمن مقایسه استان‌ها با یکدیگر، فروش امسال را هم با نوروز ۹۳ بسنجیم.

به گفته محمودیان براساس شنیده‌ها، استقبال از نمایشگاه‌های نوروزی صنایع دستی در بعضی استان‌ها کم و در برخی چون مازندران، چشمگیر بوده است. با این وجود گزارش مکتوب و مستند این نمایشگاه‌ها به دست ما می‌رسد و برای انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار می‌گیرد.