«تاریخ خلیج فارس» منتشر شد/ تجمیع مقالات علمی درباره خلیج فارس

به گزارش خبرنگار مهر، این اثر، مجموعه ای از مقالات علمی و تاریخی به قلم نویسندگانی چون تی. پاتس، ویتکم، تورج دریایی، محمدباقر وثوقی، گری سیک و ... است که توسط لارنس جی. پاتر تدوین و ویراستاری شده است. نسخه اصلی این کتاب، در سال ۲۰۰۹ با عنوان «The Persian Gulf In History» توسط انتشارات پالگریو مک میلان به چاپ رسید.

به عبارتی، این کتاب در همایشی که اکتبر سال ۲۰۰۴ در لیماسول قبرس برگزار شد، شکل گرفت. این همایش را برنامه خلیج ۲۰۰۰ برگزار کرد که برنامه پژوهشی و بین المللی مهمی درباره کشورهای خلیج فارس است و مرکز آن در دانشگاه کلمبیا قرار دارد و از پشتیبانی مرکز گفتگوی تمدن ها در نیکوزیا برخوردار است.  

خلیج فارس از روزگار باستان هویتی منحصر به فرد و آشکار داشته است. دنیل پاتس بر اساس اسناد تاریخی نتیجه گرفته که خلیج فارس را نمی توان صرفا چون دنباله ای برای میانرودان یا ایران در نظر گرفت. این ناحیه از روزگاران بسیار کهن، هویتی داشت که بر همسایگان آن همچون ساکنانش مشخص بود.

کتاب «تاریخ خلیح فارس» ۳ بخش اصلی با عناوین «تاریخ و جامعه خلیج فارس»، «خلیج فارس و اقیانوس هند» و «نقش بیگانگان» دارد.  

باستان شناسی و تاریخ اولیه خلیج فارس، خلیج فارس در دوران باستان متاخر» روزگار ساسانی (۲۰۰ تا ۷۰۰ میلادی)، خلیج فارس در آغاز دوره اسلامی: مشارکت باستان شناسی با تاریخ منطقه ای، ملوک هرمز: از آغاز تا ورود پرتقالی ها، فراز و فرود: بندر بصره در سده های شانزدهم و هفدهم، حضور اعراب در کرانه های ایرانی خلیج فارس، جوامع خلیج فارس: خلیجی ها از دید انسان شناختی _ تکامل و شیوه های زندگی آن ها، از جمله موضوعاتی هستند که در بخش اول کتاب درباره شان صحبت شده است.

در بخش دوم هم که درباره خلیج فارس و اقیانوس هند است، این موضوعات مطرح شده اند: یگانگی فرهنگی خلیج فارس و اقیانوس هند: چشم انداز تاریخی، خلیج فارس و کرانه های سواحلی: پیشینه ای دیرپای از فرهنگ پذیری و برخوردهای هند و خلیج فارس از نیمه سده شانزدهم تا نیمه سده بیستم.

حضور پرتغالی ها در خلیج فارس، روابط هلند با خلیج فارس، عثمانی ها در خلیج فارس، انگلیس و خلیج فارس: در مرزهای امپراتوری و آمریکا و خلیج فارس در سده بیستم هم مقاله هایی هستند که در بخش سوم کتاب به چاپ رسیده اند.  

در قسمتی از این کتاب می خوانیم:

دلیل این که ساسانیان می کوشیدند تا خلیج فارس را در دست داشته باشند و با آن مانند قلمرو انحصاری خود برخورد می کردند صرفا ملاحظات سیاسی نبود، بلکه انگیزه های اقتصادی نیز دخیل بود. ساسانیان در رقابت خود با امپراطوری روم روی به دریاها گذاردند و پایگاه ها و جوامع بازرگان پیشه ای برپای داشتند. ضرورت این امر برخاسته از نبردهای همیشگی میان ایران و روم بود که سبب کاهش رفت و آمد در راه زمینی جاده ابریشم می شد. حتی زمانی که نبردهای آغازشده در سده سوم میلادی دگربار در سال های ۵۰۲ _ ۵۰۶، ۵۲۷ _ ۵۶۱ و ۶۰۲ _ ۶۲۹ تشدید شد این دریاها اهمیتی بیش از پیش یافتند. از همین رو بود که خلیج فارس به صورت راه جایگزین مهمی برای مسیرهای زمینی درآمد.  

استان فارس در این زمان به یک کانون پرتحرک اقتصادی تبدیل شد که از طریق بازرگانی رونق می گرفت و حفظ این داد و ستدها انگیزه ای برای ضرب شمار فراوانی از درهم های نقره گردید. ساسانیان همچنین به ساخت شهرها هم علاقه مند بودند، کاری که در منابع پهلوی و نیز آثار عربی و فارسی بازتاب یافته است...

این کتاب با ۴۹۳ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۳۲ هزار تومان منتشر و عرضه شده است.