علل شکست حزب حاکم ترکیه/احتمال برخی تغییرات در سیاست های منطقه ای

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: شمارش آرای بیست و پنجمین دوره انتخابات پارلمانی که در ترکیه با نام انتخابات عمومی از آن نام برده می شود و به سبب تاثیر مستقیمی که بر انتخاب نخست وزیر و ترکیب کابینه دارد، مهمترین و تاثیرگذارترین انتخابات این کشور نیز به شمار می رود ، به پایان رسید.

یکی از اهدافی که حزب حاکم عدالت و توسعه از یک دهه قبل آن را دنبال می کند تغییر نظام پارلمانی این کشور به نظام ریاست جمهوری است، همین امر موجب دو چندان شدن اهمیت این دوره از انتخابات برای رئیس جمهور این کشور و حزب حاکم عدالت و توسعه شده است.

در انتخابات ۷ ژوئن ۲۰ حزب کوچک و بزرگ به رقابت پرداختند که در آن رقابت اصلی بین ۴ حزب اصلی بود. حزب عدالت و توسعه(AKP ) که در حال حاضر ۱۳ سال است که دولت در دست آن است؛ حزب جمهوری خلق(CHP) که اصلی ترین حزب مخالف دولت است؛ حزب جنبش ملی (MHP) که دومین حزب بزرگ مخالف دولت است و چهارمین حزب حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) است که برای اولین بار در انتخابات پارلمانی توانست با کسب بیش از ۱۲ درصد آرای ریخته شده به صندوق ها از قانون حد نصاب ۱۰ درصدی عبور کند و به پارلمان این کشور راه یابد.

با کسب حد نصاب ۱۰ درصدی توسط حزب دموکراتیک خلق ها پارلمان بعدی این کشور ۴ حزبی خواهد بود امری که موجب خواهد شد تا حزب حاکم عدالت و توسعه در ادامه تلاش های خود برای تبدیل نظام ترکیه از پارلمانی به ریاست جمهوری با چالش جدی مواجه شود.

بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران این موضوع را اولین شکست حزب حاکم در عرصه سیاسی ترکیه قلمداد می کنند که بیش از یک دهه قدرت را در این کشور در دست داشته است.

همچنین دولت بعدی ترکیه دولتی ائتلافی خواهد بود که در صورت عدم توافق احزاب دیگر برای تشکیل دولت ائتلافی این کشور ظرف کمتر از یک سال شاهد انتخابات زود هنگام دیگری خواهد بود.

در پی اعلام غیر رسمی نتایج انتخابات ترکیه گفتگویی با پروفسور«نادر انتصار» استاد علوم سیاسی و رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی در آمریکا انجام شد و جویای نظرات وی در خصوص نتایج این انتخابات حساس شدیم.

حزب دموکراتیک خلق ها با کسب حدود ۱۳ درصد از آرای ریخته شده به صندوق ها برای اولین بار توانست در انتخابات پارلمانی ترکیه از حد نصاب ۱۰ درصدی عبور کند و مجوز حضور در پارلمان این کشور را به دست بیاورد. همین امر موجب می شود تا حزب حاکم عدالت و توسعه نتواند اکثریت لازم برای تغییر نظام پارلمانی این کشور به نظام ریاست جمهوری را داشته باشد. آیا این یک شکست برای حزب حاکم و اردوغان رئیس جمهور ترکیه محسوب می شود؟

باید به یاد داشته باشیم که حزب حاکم عدالت و توسعه توانسته است قسمت عمده رای های ریخته شده به صندوق ها را در انتخابات به دست آورد اما با اینحال این حزب مجبور خواهد شد تا برای به دست آوردن اکثریت در پارلمان این کشور دولت ائتلافی تشکیل دهد. این به این معنی است که حزب حاکم مجبور خواهد بود با احزاب دیگر مصالحه کند احزابی که هیچ یک از آنها با اصلاحات مد نظر اردوغان برای قانون اساسی موافق نبوده اند. از این نظر می توان گفت که نتایج این انتخابات  بطورکلی شکستی برای حزب عدالت و توسعه است و بطور اخص شکستی برای اردوغان.

با توجه به میزان آرای کسب شده توسط احزاب کرد، تعامل دولت حاکم بعدی با مسئله کردها در این کشور چگونه خواهد بود؟

این مسئله بستگی به نوع ائتلافی که حزب عدالت و توسعه قادر خواهد بود ایجاد کند دارد. مثلا حزب جنبش ملی گراها که از نظر کسب میزان آراء در رده سوم قرار دارد با مذاکرات حزب عدالت و توسعه با کردها مخالف بوده است و بطور کلی با دادن هر گونه امتیازی به کردها مخالف است. بنابر این اگر حزب عدالت و توسعه بخواهد با این حزب ائتلاف کند ، مجبور خواهد بود از مواضع اخیر خود در قبال کردها عقب نشینی کند. اما اگر بخواهد با حزب جمهوری خلق ائتلاف کند آن موقع مجبور خواهد بود در قبال درخواست های کردها نرمش بیشتری نشان دهد.

آیا میزان آرای کسب شده توسط حزب دموکراتیک خلق ها بر سیاست خارجی منطقه ای اردوغان تاثیرگذار خواهد بود؟

پارامترهای کلی سیاست خارجی ترکیه تغییرات زیادی نخواهد داشت اما در برخی مناطق (مثلا در سوریه) حزب دموکراتیک خلق ها ممکن است در سیاست خارجی منطقه ای آنکارا تاثیر بگذارد. مثلا این حزب خیلی به ارسال سلاح و تسلیحات برای گروه  تروریستی داعش از طریق خاک ترکیه معترض بوده است. حداقل سیاست خارجی اردوغان برای پارلمان جدید شفاف تر و مسئولیت پذیرتر خواهد شد.

چرا اردوغان و حامیانش در به دست آوردن اکثریت آراء برای در دست داشتن پارلمان ترکیه با هدف تغییر قانون اساسی و نظام این کشور با شکست مواجه شدند؟

یکی از دلایل  موفقیت حزب دموکراتیک خلق ها که منجر به ناکامی حزب حاکم شد، به نظر من این بود که این حزب نظراتش را به بخش های گسترده تری متوجه کرد و صرفا خودش را بطور اختصاصی متمرکز بر مسائل کردی نکرد. به عبارتی دیگر بخش هایی از افرادی که در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۱ به حزب خلق دموکرات کرد رای داده بودند اینبار به آن حزب رای نداند . البته برخی از حامیان حزب حاکم نیز به این حزب رای ندادند و به جایش در این انتخابات به احزاب مخالف این حزب رای دادندتا با تا با این کار مانع از آن شوند که حزب حاکم و اردوغان رای و کرسی لازم برای تغییر قانون اساسی را به دست آورند تا از آن طریق یک نظام ریاستی قوی ایجاد کنند.

گفتگو: پیمان یزدانی