تاریخ جامع ایران هویت همه ما محسوب می‌شود

به گزارش خبرنگار مهر مراسم رونمایی از مجموع ۲۰ جلدی تاریخ جامع ایران صبح امروز سه شنبه ۲۶ خرداد با حضور آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس تشخیص مصلحت نظام در مرکز دایره معارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

سید محمدکاظم بجنوردی رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی در ابتدای این برنامه گفت: درود به شهدا که امروز تشییع جمعی از آن ها را در شهر تهران خواهیم داشت. ما مدیون شهدا هستیم. برای طول عمر و تندرستی مقام معظم رهبری دعا می کنم و تشریف فرمایی مجاهد بزرگ آیت الله هاشمی رفسنجانی را مقتنم می شمارم؛ فقیه توانمند، مفسر قرآن و شخصیتی که چه پس و چه پیش از انقلاب، خدمات بزرگی به این کشور کرده است؛ هم از نظر فرهنگی، هم آبادانی و هم از نظر اقتدار ملی.

وی افزود: کار روی تاریخ جامع ایران، نزدیک به ۱۴ سال به طول انجامید. در این راه ۱۷۰ استاد برجسته به نوشتن تاریخ جامع مشغول شدند که باید سپاسگذار همه آن ها باشم. این مجموعه، تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ملت ایران است و تمام رفتارها و پندارهای ایران را در جهان، گسترده تر از ایران کنونی، به تصویر کشیده و معرفی کرده است. بازه زمانی این مجموعه، ۳ هزار سال است.

رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی ادامه داد: برای نخستین بار است که چنین اثر جامعی تولید می شود و مهم ترین مساله در آن، هویت ایرانی است. مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی یک سنت دارد و آن هم این است که هرچه را پدید می آورد، زنده می داند و آن را مانند موجودی زنده نگه می دارد. درباره تاریخ جامع ایران هم وضعیت، همین گونه است و می خواهیم نواقص اش را در طول زمان به مرور برطرف کنیم. ملت ایران، هیچ وقت ملتی تهاجمی نبوده است. ما همیشه برای معارف بشری چیزهای زیادی ارائه کرده ایم و سهم خوبی در باروری تمدن بشری داریم. ما ایرانی ها، ملتی بوده ایم که پیش از اسلام موحد بوده ایم و اسلام، امتداد تبعی جهان بینی ما ایرانی ها بوده است. این اتفاقی نیست که ما ایرانی ها در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی سهم به سزایی داشته ایم. دلیلش این بوده که ما، اسلام را پذیرفتیم که در امتداد جهان بینی خودمان بود.

در ادامه مجموعه ۲۰ جلدی مذکور، توسط آیت الله هاشمی رفسنجانی، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدرضا نعمت زاده وزیر صنایع،  سید رضا صالحی امیری رئیس کتابخانه ملی، آیت الله سید محمد موسوی بجنوردی،  محمدعلی پورمختار رئیس کمیسیون اصل ۹۰ و احمد مسجدجامعی رونمایی شد.

این نسخه رونمایی شده به کتابخانه ملی ایران تقدیم شد و آیت الله هاشمی چند دقیقه را به نوشتن مطالبی در صفحه ابتدایی این کتاب اختصاص داد.

علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این برنامه گفت: صمیمانه ترین درودها را نثار شما می کنم و به خوبی می دانم که دشوارترین نوع پدیدآوری، تولید اثر تاریخی و دایره المعارفی است. چون زمان بر است و ممکن است یک یا چند دهه از عمر یک پژوهشگر را به خود اختصاص دهد. چه بسا پژوهشگرانی که در راه تولید جان سپرده اند و روی در نقاب خاک کشیده اند. این مساله درباره تاریخ جامع ایران هم صدق می کند. ایرج افشار، آذر نفیسی و ... همه از کسانی بودند که نتوانستند نتیجه کارشان را ببینند. گرچه کالبد خاکی شان، خاک نشان شده اما ارواح شان، شادمان خواهد بود.

وی افزود: نکته دوم این که تاریخ نویسی و دایره المعارف نگاری، از آن منظر که نیاز به قواعد بین المللی دارد، دانشی جامع می طلبد که از هر مولفی برنمی آید. به عبارتی این کار دقیق ترین نوع فرهنگ مکتوب به شمار می آید و سوم این که این همه صرف وقت و انرژی، آن گونه برای پدیدآورندگانش، ما به ازای مادی ندارد و اگر نبود، عشق به این مرز و بوم، چنین اثری به وجود نمی آمد. اهل فن به خوبی می دانند که ویرایش و تهذیب چنین آثاری چقدر دشوار است. پیداست که نویسندگان این اثر، در استخراج و استنباط منابع تحلیلی، شیوه بیان، رسم الخط ها، نشانه های فرهنگی و ... تا چه حد دقیق بوده اند و قدر مسلم، رنج چند ساله این کار را بر خود هموار ساخته اند.  

وزیر ارشاد در ادامه گفت: تاریخ جامع ایران، نمایش دهنده هویت ایرانی در ۳ بعد وجودی آن یعنی سیاست، فرهنگ و جامعه است و بدون تردید، هدف آن آشنایی ایرانیان و جهانیان با تاریخ فرهنگ این سرزمین بوده است. منظورم ایران بزرگ با حوزه تمدن فرهنگی آن است. دانش تاریخی برای شناختن حالات گذشتگان و اهل بصیرت است. ملتی که از تاریخ خود خبر نداشته باشد، مطمئنا در سنگلاخ شکست باقی می ماند. بی خبری مردم از گذشته شان، موجب ناآگاهی آنان از زمان حال می شود و موجب ابتلا به فراموشی می شود تا جایی که از امور عادی تعجب می کنند. به قول استاد فتح الله مجتبایی، «آدم اگر حافظه نداشته باشد، آدم نیست.» تاریخ یک ملت هم حافظه آن ملت است.  

جنتی گفت: امیرالمومنین (ع) بارها مردم را به کنکاش در تاریخ دعوت کرده است. مولا، تاریخ را محصول حیات گذشتگان برای آیندگان می داند. و این یعنی میراث گذشته هر ملت، سازنده هویت آن ملت است. مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی در عرض ۳۰ سال گذشته، کارنامه قابل ملاحظه ای از خود به جا گذاشته است. یکی از موارد این کارنامه، همین مجموعه تاریخ جامع ایران است؛ مجموعه ای که از این به بعد هویت همه ما محسوب خواهد شد. شاید بتوان گفت پیش از این، اثری به این جامعیت درباره تاریخ ایران تولید نشده است و واژه جامع، به راستی برازنده آن است.

در ادامه فتح الله مجتبایی از محققان و پژوهشگران پیشکسوت کشور به بیان سخنانی پرداخت.