بازار فيلم تهران از منطقه‌اي بودن به سمت جهاني شدن پيش مي‌رود

به گزارش خبرنگار سينمايي " مهر "، بازار بين‌المللي فيلم تهران كار خود را از سال 1376 در حالي آغاز كرد كه تنها 6 غرفه داشت و اين بازارها در هتل لاله تهران برپا شده بود. پس از گذشته 9 دوره برپايي اين بازار با حضور 225 نماينده شركت هاي توزيع و توليد كننده فيلم در جهان از  53 كشور جهان در قالب 70 غرفه در بازار امسال جاي گرفتند. بر اساس اعلام دست اندركاران بازار فيلم، تعداد نمايندگان جشنواره‌هاي مختلف جهاني نسبت به سال گذشته از 75 به 80 نفر افزايش يافته و غرفه‌هاي مربوط به موسسه هاي معتبر سينمايي خارجي از 35 به 45 غرفه رسيده است. همچنين حضور شركت‌هاي خريدار خارجي از 27 شركت به 35 شركت افزايش يافته است.

بر اساس آمار و ارقام و به جهت كمي بازار بين المللي فيلم تهران طي سالهاي برپايي رشد خوبي داشته و توانسته است در راه اعتلا و رشد خود گام بردارد. اما به نظر مي رسد هنوز در ابتداي راه هستيم و تا تبديل شدن به يك بازار جهاني فاصله داريم. هر چند كه نظر دست اندركاران و سياستگذاران بازار فيلم تهران اصولا" بر اين مبنا نيست كه خود را به جايگاه بازارهاي بسيار مشهور جهاني برسانند. بلكه در وهله نخست قصد دارند، اين بازار را محلي براي مبادله و معامله نوع خاصي از فيلم و برنامه هاي تلويزيوني معرفي كنند كه با سياست هاي فرهنگي كشورمان در يك راستا قرار دارد.

امير اسفندياري، مدير بازار بين المللي فيلم تهران در اين باره به خبرنگار مهر گفته است: از دوره هفتم جشنواره به بعد كه توجه ويژه به حضور تجاري سينماي ايران در خارج از كشور مطرح شد و اين مساله به عنوان مهمترين سياست بازار فيلم تهران مد نظر قرار گرفت، فعاليت براي گسترش بازار جدي تر و گسترده تر شد. بازار فيلم تهران كه انگيزه از تشكيل آن ايجاد بزرگترين بازار فروش و عرصه فيلم هاي ايراني است در ادامه اين سياست به تثبيت جايگاه خود پرداخت. از شركت هاي پخش كننده جهان براي حضور در بازار فيلم تهران دعوت به عمل آورديم و امسال سومين دوره برپايي بازار فيلم تهران با توجه به انگيزه ها و سياست هاي ارايه و فروش فيلم هاي ايراني در سطح گسترده است. همانطور كه مشاهده مي كنيد امسال رشد شركت كنندگان خارجي نسبت به سال گذشته قابل توجه است و ما هر سال رشد صعودي شركت كنندگان را شاهد هستيم و اميدواريم اين روند ادامه پيدا كند.

البته به نظر مي رسد اين مساله از سوي شركت كنندگان در بازار نيز به خوبي درك شده است. طي سال هايي كه بازار فيلم تهران فعاليت مي كند و ارسال دعوت نامه هايي كه از سوي برگزار كنندگان بازار براي شركت هايي مختلف توزيع و توليد كننده فيلم در جهان فرستاده مي شود، شرايط حضور در بازار به دقت شرح داده شده  و همين مساله موجب گرديده است كه شركت كنندگان در بازار نيز درك صحيح و كاملي از موضوع داشته باشند، به نحوي كه فيلم هايي با خود همراه مي آورند كه اصولا" شرايط حضور در بازار را داشته باشد.

ماتيلدا هنروت، مدير فروش شركت توزيع كننده فيلم  mk2  كه براي نخستين بار در بازار بين المللي فيلم تهران شركت مي كند و توزيع جهاني فيلم " يك شب " ساخته نيكي كريمي را بر عهده دارد در خصوص اين بازار معتقد است:  به عقيده من بازار فيلم تهران بسيار خوب و رضايت بخش است. چون شرايطي را به وجود آورده است كه من به عنوان نماينده يك شركت پخش كننده بين المللي توانستم با تعداد زيادي از تهيه كنندگان و كارگردان هاي شناخته شده و صاحب نام ايراني آشنا شوم و اين آشنايي ما را به سمت فعاليت مشترك و پخش جهاني فيلم هاي ايراني هدايت كند. طي روزهاي برپايي بازار من توانستم با دست اندركاران تلويزيون ايران هم آشنا شوم و در خصوص فروش آثاري كه در اختيار اين شركت است با آنها به گفت و گو بپردازم.

وي ادامه داد: به نظر من تعداد خريداران فيلم كم نيست، بلكه اين بازار به نسبت تعداد شركت كنندگان خود از شركت هاي خريدار فيلم هم بهره مند است. همچنين مقايسه بازار فيلم تهران با ساير بازارهاي فيلم در جهان اشتباه است. چون اينجا شرايط خاص خود را دارد و ديگر بازارهاي جهاني نيز از شرايط ويژه خود بهره مندند. در ديگر بازارهاي جهاني فيلم  به همان نسبت كه خريدار فيلم زياد است تعداد فروشندگان فيلم و برنامه هم بسيار زياد است.

بازار محل خريد و فروش است و مساله سود و زيان از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. شركت كنندگان در بازار فيلم شركت مي كنند تا كالاي خود را ارايه كنند و بتوانند آن را به كشورهاي مختلف جهان بفروشند تا اقتصاد سينماي شان رشد بيشتري بيابد. بنابراين تعداد خريداران و حضور آنها از اهميت بسيار زيادي برخوردار است، به نحوي كه گاه اهميت و اعتبار يك بازار فيلم با تعداد خريداران آن سنجيده مي شود. در بازار فيلم تهران تعداد خريداران و فروشندگان به نسبت حضور تعداد شركت هاي حاضر است، اما به نظر مي رسد در مجموع سطح خريداران تا حدود زيادي اندك به شمار مي رود و اصولا" شركت هاي حاضر در بازار كمتر از اين مساله راضي هستند. به خصوص اينكه بازار فيلم تهران براي رسيدن به جايگاه واقعي خود بايد تعداد خريداران بازار را افزايش بدهد.

مدير بازار فيلم تهران در اين زمينه معتقد است:  ما بازار خودمان را داريم و نبايد آن را با بازار ساير كشورهاي جهان مقايسه كنيم. همانطور كه سينماي ما متفاوت است، بازار ما هم با ساير بازارهاي فيلم جهان تفاوت دارد. همانطور كه مقايسه فيلم هاي ايراني با آثار اروپايي و آمريكايي مقايسه چندان منطقي نيست، به همان نسبت مقايسه بازار فيلم تهران با   MIP يا كن هم منطقي به نظر نمي رسد. اين بازارها هر كدام در گروه خود بايد مورد مقايسه قرار بگيرند. سابقه بسياري از اين بازارها و انواع فيلم هايي كه در آن ارايه مي شود با شرايط خاص بازار فيلم تهران اصولا" قابل قياس نيست و  ما اصولا" در پي اين نيستيم كه با بازار فيلم كن رقابت كنيم.

اين مطالب در حالي مطرح مي شود كه شركت كنندگان و به خصوص فروشندگان فيلم و برنامه هاي تلويزيوني در بازار فيلم چندان از اين مساله رضايت ندارند و بسياري از آنها معتقدند كه مهمترين خريدار بازار فيلم تهران سازمان صدا و سيما است كه نقش جدي در اين زمينه ايفا مي كند.

امير اسفندياري در اين معتقد است: شركت هاي ايراني كه در بازار فيلم تهران حضور دارند، هر كدام يكي از حقوق مادي فيلم هاي خارجي را خريداري مي كنند. يعني صدا و سيما حقوق پخش تلويزيوني، فارابي حق پخش سينمايي و شركت هايي ارايه فيلم هاي خانگي حق پخش ويديويي فيلم را خريداري مي كنند. بنابراين تنها خريدار بازار فيلم تهران تلويزيون نيست. از سوي ديگر، تامين فروش هاي داخلي بخشي از اهداف برپايي بازار فيلم تهران را تشكيل مي دهد. البته شركت هاي خارجي حاضر در بازار فيلم تهران آثار ايراني را براي ارايه بين المللي خريداري مي كنند.

هشام ابراهيم، مدير اجرايي شركت Universal Art Production از لبنان در اين زمينه به خبرنگار مهر گفته است: به عقيده من شرايط برگزاري بازار فيلم بسيار مناسب است، اما لازم به نظر مي رسد در بازار فيلم محيط جداگانه اي براي خريداران در نظر گرفته شود تا شركت كننده هاي حاضر در بازار بتوانند آثار خود را بهتر عرضه كنند. در بازار فيلم تهران شركت ها و كشورهاي شركت كننده متنوع هستند و حضور تلويزيون ايران به بازار فيلم تحرك خوبي بخشيده است و نسبت به خريد فيلم ها و برنامه هاي تلويزيوني كه با شرايط پخش تلويزيون هماهنگ باشد، علاقه زيادي از خود نشان مي دهد.

الساندرو راجا، مدير بخش فروش شركت توزيع كننده بين المللي فيلم " سلولوئيد دريمز" از فرانسه مي گويد: امسال هم بازار از شرايط و امكانات خوبي بهره مي برد و به نسبت سال گذشته گسترش يافته است، اما تعداد شركت هاي خريدار فيلم اندك است. در بازار فيلم تهران جدي ترين خريدار تلويزيون است كه براي خريداري فيلم مراجعه مي كند. تعداد شركت هاي خارجي حاضر در بازار به نسبت بازارهاي بين المللي و بزرگ جهان تا اندازه اي محدود است. هر چند در اينجا از كشورهاي مختلف جهان شركت كننده حضور دارد.

شرلي تاير كاليبارا، مسوول فروش بين المللي شركت مولتي ويژن پلاس از اندونزي در اين باره توضيح داد:  به نظر من بازار فيلم تهران از شرايط خوبي برخوردار است و با آن كه تعداد شركت هاي حاضر در بازار و به نسبت آن تعداد خريداران فيلم اندك به نظر مي رسد، اما در مجموع شرايط فعاليت و تحرك بازار را مثبت ارزيابي مي كنم. به نظر مي رسد تلويزيون دولتي ايران يكي از خريداران جدي بازار است كه به خريد فيلم ها و سريال هاي تلويزيوني علاقه زيادي نشان مي دهد، اما خواسته هاي تلويزيون ايران براي خريد آثار به نوعي محدود و خاص است. هر چند در دعوت نامه اي كه براي شركت در بازار فيلم تهران به شركت ما ارسال شده بود شرايط بازار و نوع آثاري كه در اينجا ارايه مي شود، به شكل خوبي توضيح داده شده بود.

كومار آهوجا، مدير بخش بين المللي شركت اروس " Eros Multimedia "  در خصوص شرايط حضور و ارزيابي وضعيت نهمين بازار بين المللي فيلم تهران در گفت و گو با خبرنگار " مهر"  گفت :  من براي نخستين بار است كه در بازار فيلم تهران حضور يافته ام و در حال حاضر بيشتر مشغول بررسي شرايط بازار و سليقه خريداران و فروشندگان حاضر در آن هستم، تا به نوعي خودم را با شرايط بازار هماهنگ كنم. به نظر من، سطح خريد در بازار فيلم تهران بايد افزايش يابد كه در اين صورت شركت هاي توزيع كننده فيلم علاقمندي بيشتري نسبت به حضور در اين جشنواره خواهند داشت. البته فضا و شرايط برگزاري بازار فيلم تهران به گونه اي است كه به خوبي مي تواند از سطح رشد و افزايش كيفيت بيشتري در برگزاري برخوردار شود.

همه اين مسايل در حالي اتفاق مي افتد كه دست اندركاران برپايي بازار بين المللي فيلم تهران با استفاده از تسهيلاتي كه در خصوص هزينه هاي حضور شركت هاي خارجي حاضر در بازار در نظر مي گيرند، هنوز سطح خريداران به ميزان مطلوب نرسيده است. نكته ديگر اينكه مشخص نيست چه ميزان خريد و فروش در بازار فيلم انجام مي گيرد. يعني سطح مبادلات به خوبي تعيين نشده است و ميزان دقيق سود دهي بازار مشخص نيست.

اسفندياري در اين زمينه مي گويد:  اين اتفاق زماني مي افتد كه از شركت كنندگان در بازار در خصوص سطح و ميزان مبادلات شان در بازار فيلم سوال شود و آنها حدودي را بيان كنند. البته ما جمع بندي اجمالي در خصوص سطح مبادلات داشته ايم، اما رقم دقيقي وجود ندارد. تخمين كلي ما از ميزان خريد و فروش بازار فيلم تهران، در طول برگزاري حدود 2 ميليون دلار است. البته بايد به اين نكته توجه داشت كه در بازار فيلم تهران هميشه خريد و فروش فيلم و عقد قرارداد در ميان نيست. بعضي اوقات فقط موافقت كلي صورت مي گيرد و بر سر خريد تعدادي از آثار توافقي به عمل مي آيد و پس از اتمام بازار است كه شركت ها به پرداخت پول يا دريافت فيلم اقدام مي كنند.

وي در خصوص تسهيلات در نظر گرفته شده نيز اعلام كرد:  بازارهاي فيلم موفق جهان همانند كن يا هنگ كنگ هم براي خريداران تسهيلاتي همانند بليت هواپيما يا حتي رزرو هتل را در نظر مي گيرند. در حال حاضر تعدادي از بازارهاي جهاني كه از ما دعوت به عمل آورده اند، حاضر به دادن تسهيلات مختلف هستند، ولي ما در اين بازارها شركت نمي كنيم. مساله در اين است كه هر پديده يا كالاي فرهنگي نيازمند ارايه خوب و مناسب است و به طور قطع بايد در اين زمينه هزينه كرد. ما اين هزينه ها را در كمترين ميزان خود اعمال مي كنيم.

البته بازار بين المللي فيلم تهران با همه امكاناتي كه در اختيار دارد با مسايل و مشكلات زيادي هم روبرو است. مشكلاتي كه به مسايل بودجه اي، زمان و محل برگزاري و توجه بازار فيلم به حضور آثاري با مضامين و نوع پرداخت خاصي است. بايد به اين نكته توجه داشت كه ما صاحب سينمايي خانوادگي و فرهنگي هستيم و بر سلامت و اصول زيبايي شناسانه سينماي خود تاكيد داريم و مي خواهيم بازار فيلم مان نيز از همين ويژگي هاي بهره ببرد. در حالي كه سينماي عمومي و به خصوص تجاري جهان راه ديگري را مي رود كه با شرايط اجتماعي و فرهنگي مورد نظر ما چندان هماهنگ نيست. از طرف ديگر، در جهان بازارهاي بين المللي بسيار با سابقه اي وجود دارند كه جايگاه خود را يافته اند و به تمامي نيازهاي شركت هاي توزيع و توليد كننده فيلم پاسخ مي دهند. بنابراين بازار فيلم تهران در اين ميان با شرايط دشواري مواجه است.

مدير بازار فيلم تهران در خصوص مشكلات اظهار داشت:  طي 4 سال گذشته ما تاكنون 4 بار محل برپايي بازار فيلم را عوض كرده ايم. اين مساله روي اعتبار بازار تاثير مي گذارد. به عقيده من، بازار فيلم تهران براي اينكه بتواند به نقطه مطلوب خود دست پيدا كند، بايد از توجه و سرمايه گذاري بيشتري برخوردار شود. در حال حاضر يكي از مشكلات ما زمان برگزاري بازار فيلم است كه به دليل برگزاري جشنواره ها و بازارهاي بين المللي در ديگر كشورهاي جهان به طور مرتب تغيير مي كند.

وي ادامه داد:  ما با توجه به رشد و گسترشي كه بازار فيلم تهران طي سال هاي برپايي خود داشته ايم تا 5 سال آينده مي توانيم به بسياري از اهداف خود دست پيدا كنيم و بازار فيلم ما در جهان جايگاه مناسب خود را به دست بياورد. به گونه اي كه دست اندركاران عرصه خريد و فروش و عرضه فيلم براي خريد و انتخاب نوع خاصي از فيلم كه در بازار فيلم تهران ارايه مي شود، در اين بازار حضور يابد. بازار فيلم تهران به عنوان مكاني براي خريد و فروش فيلم هاي بدون خشونت و دور از مسايل غير اخلاقي كه مورد استفاده بيشتر ساخته هاي سينمايي ساير كشورهاي جهان قرار مي گيرد، مي تواند خود را در ميان ساير بازارهاي فيلم جهان مطرح كند.

در مجموع بايد گفت شرايط و روند كلي بازار بين المللي فيلم تهران رو به رشد گسترش است و در راه خود با وجود همه موانع به پيش مي رود. اما توجه به اين نكته بسيار اساسي است كه بايد برگزار كنندگان بازار به طريقي سطح مبادلات بازار را به دست بياورند، ميزان هزينه هايي كه صرف اين بازار مي كنند را هم به طور كامل داشته باشند و با به دست آوردن شرايط دقيق مالي بازار فيلم در خصوص سودآور يا زيان بار بودن آن به نتيجه برسند و بتوانند نظري دقيق و كامل بدهند.