بافت‌هایی که گردشگر گریز هستند/ زیر‌پوست زخمی شهر

به گزارش خبرنگار مهر، شناسایی و احیای بافت های فرسوده و آسیب پذیر شهرها از جمله مسائلی است که امروز به دغدغه مهم مسئولان شهری در استان مازندران تبديل شده و شهر بهشهر نيز به عنوان شهری با قدمت تاريخي از اين امر مستثنی نيست و می توان با بهسازی آن برای جذب توریسم و گردشگری بهره برد.

مازندران از جمله استان هايی است که دارای بافت فرسوده فراوان در شهر ها است و براساس اعلام مراجع رسمی، ۳۰ درصد مساحت بافت شهرها در مازندران فرسوده است.

بهشهر نيز یکی از قدیمی ترین شهرهای مازندران است که به دلیل قدمت بالای شهرسازی و تاريخی بودن اين شهر، در برخی از محلات بافتهای تاریخی فراوانی وجود دارد که توجه به مقاوم سازی بناهای آن ضروری است، پروژه هایی که با قابلیت جذب توریسم و ایجاد مکانهای فرهنگی و گردشگری باید مورد بهره برداری قرار گيرد.

چهار هزار و ۸۰۰ هکتار بافت فرسوده در مازندران وجود دارد که ۶۴۱ هکتار آن در ساری است و در مجموع ۳۰ درصد مساحت بافت شهرها فرسوده است

چهار هزار و ۸۰۰ هکتار بافت فرسوده در مازندران وجود دارد که ۶۴۱ هکتار آن در ساری است و در مجموع ۳۰ درصد مساحت بافت شهرها فرسوده است.

گسترش ساخت و سازهای بی رويه و بدون برنامه در بهشهر، به عنوان یکی از شهرهای دارای بافت فرسوده مازندران طی چند دهه گذشته، باعث شكل گیری بافت های جديد شهری در مجاورت شهر و جابجایی ساكنان و كاربری های شهری به نواحی جديد شده است.

در نتيجه اين جابجایی، به تدريج بافت های قدیمی شهر، كاركرد و حيات اجتماعی - اقتصادی خود را از دست داده اند و اين بافت ها با از دست دادن حيات شهری خود، به سمت ركود و فرسودگی رفته اند و بافت فرسوده شکل گرفت و بافت هایی که روزی هويت شهر بودند اکنون به عنوان تهديد به شمار می روند.

وجود برخی محلات قدیمی با کوچه های تنگ که حتی عبور يک خودرو نيز در آن ميسر نیست از جمله مشکلاتی است که محلات و کوچه های دارای بافت قدیمی با آن روبرو هستند.

محمد ميرزایی یکی از ساکنان خيابان دارای بافت فرسوده بهشهر که سالها است در این کوچه ها ساکن است، در گفتگو با خبرنگار مهر، عدم عبور و مرور وسایل نقليه در کوچه های محلات قدیمی را از جمله مشکلات اين محلات عنوان کرده و می گويد: در اين محلات به دليل قدیمی بودن، بيشتر افراد پير و کهنسال سکونت دارند و اگر خدای ناکرده اتفاقی برای يکی از اين افراد سالمند بيفتد، حتی آمبولانس نيز نمی تواند وارد اين کوچه ها شود.

وی معتقد است: مسئولان شهری بايد با تحکم و پافشاری بيشتری در اين زمينه وارد شوند و افراد را به بهسازی بافت فرسوده، عقب نشينی و احيای اين بافتها و منازل قديمی ملزم کنند.

ميرزایی، امدادرسانی به بيماران در مواقع آتش سوزی و اتفاقات ناگوار و حوادث غير مترقبه را در اين کوچه پس کوچه های مارپيچ و تنگ و تاريک بسيار سخت و طاقت فرسا عنوان می کند و می گويد: سال گذشته بود که یکی از همسايگان ما بر اثر بيماری قلبی، از هوش رفت اما به دليل تنگ بودن کوچه، آمبولانس وارد کوچه نشد و ما همسايگان مجبور شديم که اين بيمار را با وضع بسيار سختی حمل و به آمبولانس در خيابان مجاور انتقال دهيم.

بافت های فرسوده به رغم آنكه روزگاری بخش مهمی از هويت شهرها را تشكيل می دادند و دارای ريشه های سكونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری فراوان بودند، به تدريج به مناطقی ناامن و مخروبه بدل شدند که گاه هويت شهر را با مشكل مواجه می کنند که نيازمند بهسازی و احيای اين بافتها هستيم.

اين محلات و بافتهای فرسوده، به جهت فرسودگی شديد و نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی از يك سو و از طرف ديگر به دليل مشكلات فرهنگی و امنيتی و آسيب پذيری در برابر زلزله و نيز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن، مشكلات روبنایی و زيرساختی فراوانی به ويژه در زمينه هنجارهای اجتماعی دارند.

فرسودگی بافت‌های شهری امروزه به عنوان عاملی برای جلوگیری از تحقق روش‌های نوين مدیریت شهری محسوب می شود

فرسودگی بافت‌های شهری امروزه بعنوان عاملی برای جلوگیری از تحقق روش‌های نوين مدیریت شهری محسوب شده و اين امر منجر به بروز مشكلاتی در روند توسعه شهری شده است که البته اين مشكل تنها مربوط به بهشهر و شهرهایی با سابقه تاريخی طولانی نيست بلکه قريب به اتفاق شهرهایی که در فاصله زمانی کوتاه، مهاجرت افراد مختلف را به خود داشته اند و هجوم جمعيت به اين شهرها اتفاق افتاده، از بافت فرسوده بی نصيب نماندند و اکنون در بسياری از شهرها، شاهد سکونت گاههای غير رسمی، حاشيه نشينی و شکل گیری بافت های نامرسوم و فرسوده هستيم.

شهردار بهشهر معتقد است که در شهرهایی که در یک فاصله زمانی، پدیده هجوم جمعيت به شهرها، مقدم بر فرآيند برنامه‌ریزی و طراحی شهری بوده و به نوعی روند رشد و جذب شتابان جمعیت شهرنشین از کنترل خارج می‌شود، عموما" با مشکلات خاصی روبه‌رو می‌شوند که برطرف کردن آنها، هزینه و زمان زیادی می‌طلبد.

حميد آزموده در گفتگو با خبرنگار مهر از مهم‌ترین پیامدهای شهرنشینی در کنار عدم‌ایجاد زیرساخت‌های مناسب شهری برای ساکنان و مهاجران شهرها را در به وجود آمدن بافت‌های برنامه‌ريزی نشده و همچنين خطر فرسودگی پیرامون و درون شهر موثر می داند.

اين مسئول شهری با اشاره به آمار و ارقام در خصوص بافت فرسوده در بهشهر می گويد: مساحت بافت فرسوده بهشهر بیش از ۳۰۰ هکتار است که  مطالعه ۱۷۴ هکتار از بافت فرسوده بهشهر انجام شده و اهم این عرصه در منطقه گرجی‌محله، فراش‌محله، خیابان امام، مهديه،  باهنر و شهید رجایی واقع شده که شهرداری برای احیای اين بافت فرسوده با جديت وارد شده است.

وی با اشاره به اقدامات انجام شده در اين مناطق می گويد: علاوه بر ساماندهی در نوسازی بافت فرسوده، با خرید ملک نسبت به ساماندهی مسیر انهار با هزینه بیش از چهار میلیارد در منطقه کوهی و فراش محله پرداخته شده است که در ساماندهی بافت فرسوده تاثير گذار بوده است.

شهردار بهشهر می گويد: طبق مصوبه هیئت وزیران و قانون برنامه که به تصویب رسیده است شهرداری بهشهر نیز همانند سایر شهرداریها نسبت به ساماندهی بافت فرسوده در مناطق تعریف شده اقدام به صدور۲۸۱ پروانه ساختمان واحد مسکونی با لحاظ کردن ۵۰ درصد تخفیف به صاحبان ملک اقدام کرده که مبلغ آنان از  سال ۸۷ تاکنون به حدود ۱۰ ميليارد و ۷۰۰ ميليون ریال تاکنون  رسیده که طبق مصوبه و تعهدات شرکت بهسازی و عمران می بایست مبلغ ۴۰ درصد مابه التفاوت صدور به حساب شهرداری واریز شود که تاکنون این وجه به حساب شهرداری پرداخت نشده است.

آزموده با بيان اينکه مهم‌ترین ماموریت‌های شهرداری در دوره مدیریت نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهر بهشهر است، می گويد: در نوسازی بافت فرسوده محورهای اساسی مورد تاکید است که برمبنای آن با تغییر نگرش‌ها و رویکردها در حوزه نوسازی و بهسازی، ضرورت ساماندهی و بهبود روابط فی‌ مابین مردم و شهرداری و همچنین تعریف مشوق‌ها و بخشهای خصوصی و  بسته‌های حمایتی جدید در نوسازی در دست اقدام است.

وی کیفی‌سازی واحدهای مسکونی تازه احداث، در بافت‌های فرسوده را تاکید ویژه ای دانست که طبق مصوبه هیئت وزیران و قانون برنامه که به تصویب مراجع قانونی کشور از سوی معاون وزیر به عنوان سر فصل برنامه‌های کاری در این حوزه مورد توجه قرارگرفته است.

شهردار بهشهر با بيان اينکه در حوزه عمران و بهسازی شهری کارهای مختلفی انجام شده است که به طور عمده به اقدامات اجرایی و حوزه برنامه ریزی تقسیم شده که در مرحله اول  تلاش بر این بوده که زمینه‌های لازم در قالب برنامه‌های اطلاع‌رسانی، فرهنگ ‌سازی، و سایر اقداماتی که زمینه را برای حضور مردم فراهم می کند مهیا شود.

علت رشد منفی نوسازی این است که در بحث تامین مالی نوسازی بافتهای فرسوده، خود را محدود به یک روش و یک مدل کرده‌ایم

آزموده با اعلام اينکه در یکی دو سال گذشته حجم ساخت‌ وساز و نوسازی در بافت های فرسوده بهشهر از شدت سال های قبل فاصله گرفته است، معتقد است: علت رشد منفی نوسازی این است که در بحث تامین مالی نوسازی بافتهای فرسوده، خود را محدود به یک روش و یک مدل کرده‌ایم و آن اعطای وام نوسازی توسط دولت است در حالی که شاید شهرداری ها و یا دولت، تلاشی برای خلق روش‌های تازه به عنوان حمایت از مردم، در نوسازی بافتهای فرسوده به عمل نیاورده‌ایم.

وی می گويد: ما باید به دنبال راههای جایگزین برای حمایت از مردم در بافت فرسوده باشیم و این کاری نیست که دولت به تنهایی قادر به انجام آن باشد بلکه باید در این فرآیند از مشارکت بخش خصوصی بهره‌ مند شویم و در وهله اول باید به اصلاح رویکردها در این حوزه اقدام کنیم و از توجه صرف کالبدی شهری، به سمت توجه به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه برویم و بدانيم اگر نتوانیم این رویکردها را اصلاح کنیم نمی توانیم پاسخگوی نیازها و درخواست‌های شهروندان ساکن در محدوده بافت فرسوده باشیم.

شهردار بهشهر با تاکيد بر هماهنگی فرابخشی بین دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط معتقد است: در مرحله دوم و برای اينکه شرایطی برای هماهنگی بین دستگاههای مرتبط با نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و همکاری‌های بین بخشی و فرابخشی ايجاد شود، باید ستادی ایجاد شود تا هماهنگی‌های لازم بخشی و فرابخشی بین دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط به بهترین نحو ایجاد شود و هماهنگی لازم باید بین دستگاههای مختلف درگیر در فرآیند بهسازی و نوسازی شهری صورت گیرد.

براساس آنچه در اين گزارش آمده است، امروزه بافت فرسوده در برخی موارد به عنوان مناطق فراموش شده شهری، علاوه بر مشكلات كالبدی، زيرساختی، مشكلات امنيتی دربرخی موارد، هويتی و فرهنگی را نيز رقم می زنند که در برخی موارد به دليل عدم استحكام و خطر آفرين بودن، اين بافتها مكان امنی برای بزهكاران تلقی می شوند و لذا وجود اين بافت های فرسوده، بتدريج به رشد بزهكاری در اين بافتها منجر می شوند كه خود عاملی برای از بين رفتن مرغوبيت محلات و تنزل رتبه اجتماعی آنها محسوب می شود که در ساخت و ساز نيز موثر است.

احیای بافت فرسوده شهری به خصوص در مرکز شهر  به عنوان قلب تپنده شهر، نقش مهمی ایفا می کند و مزایای فراوانی به همراه خواهد داشت که یکی از این موارد جذب سرمایه و گردشگر در شهر است که با احیای بافت فرسوده و رفع مشکل حاشيه نشينی ممکن می شود و در ادامه نیز با کاهش بار ترافيکی، امدادرسانی به موقع و نوسازی معابر و خيابان ها موجب تسهيل در رفت و آمد می شود که همه اين موارد نيازمند همکاری و مشارکت جدی شهروندان است.

خبرنگار: مريم نظری