خبرگزاری مهر - گروه استانها: آذربایجان غربی با بیش از یک هزار و ۴۷۰ اثر تاریخی، به همراه دو اثر ثبت جهانی، مهد تمدن و تاریخ کهن ایرانی – اسلامی است اما طی سالهای گذشته ثبت آثار ملی - تاریخی و جاذبه های طبیعی در استان به دست فراموشی سپرده شده بود.
از سال ۹۲ روند ثبت این جاذبه های طبیعی و آثار تاریخی دوباره از سرگرفته شده و در این راستا بیش از ۱۶ پرونده از آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی امسال برای ارسال جهت ثبت در فهرست آثار ملی کشور آماده است.
شش پرونده از هشت پرونده آثار تاریخی و طبیعی هم که سال گذشته جهت ثبت آثار ملی ارسال شده بود توانست در ردیف آثار ملی کشور به ثبت برسد که غارسهولان مهاباد از مهمترین این جاذبه های طبیعی است که حکم ثبت ملی آن به عنوان اثر طبیعی – تاریخی طی هفته جاری صادر شد.
برای آشنایی بهتر در خصوص روند ثبت ملی آثار تاریخی استان گفتگویی با معاون میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی انجام داده ایم.
به عنوان اولین سوال در خصوص تاریخ و تمدن های باستانی آذربایجان غربی توضیح دهید؟
یافته های باستانشناسی نشان می دهد آذربایجان غربی از تمدن های بزرگی مانند اورارتو، مانایی، آشوری، هوری، میتانی، مادی و پارسی میزبانی کرده که امروز این استان میراث دار هشت هزار سال تاریخ و تمدنی است که کمتر استانی چنین ویژگی را دارد، این استان هم اکنون با دارا بودن بیش از یک هزار و ۴۷۰ اثر تاریخی و جاذبه طبیعی و دو اثر ثبت شده جهانی پتانسیل و ظرفیت های بالایی در بحث صنعت توریست و گردشگری دارد.
کاخ موزه باغچه جوق، قره کلیسا، مقبره شمس تبریزی در خوی، مسجد جامع ارومیه، بنای سه گنبد کلیساهای ننه مریم و کلیسای سیر، تپه تاریخی حسنلو و غار سهولان، تخت سلیمان، زندان بلقیس به همراه هزاران تپه و محوطه تاریخی بخشی از آثار و بناهای تاریخی تاریخی آذربایجان غربی هستند.
از مجموع آثار تاریخی و باستانی آذربایجان غربی تا کنون «قره کلیسا» در شهرستان چالدران و مجموعه تاریخی و باستانی «تخت سلیمان» تکاب به دلیل اهمیت و جایگاه تاریخی آنها در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده اند.
آذربایجان غربی علاوه بر جایگاه تاریخی و فرهنگی به لحاظ آب و هوایی نیز دارای ویژگی های منحصر بفرد و چهار فصل مشخص است که در کمتر نقطه ای از جهان دیده می شود.
بارندگی مناسب در استان موجب شده تا نزدیک به ۴۰ رودخانه دایمی و فصلی، ۱۲ هزار چشمه و قنات، ۳۱ تالاب بین المللی و عضو کنوانسیون رامسر در آن شکل بگیرد، کوهپایه ها و پستی و بلندی های سرسبز در بهار و پوشیده از برف در زمستان، دریاچه ارومیه با ۱۰۲ جزیره کوچک و بزرگ، مزارع و باغات سیب و انگور، آبشار عظیم شلماش در سردشت، سد عظیم ارس در پلدشت و ۱۲ دریاچه پشت سد، ۱۱۰ هزار هکتار عرصه جنگلی در سردشت و پیرانشهر از جاذبه های طبیعی آذربایجان غربی است.
استان پهناور زرخیز آذربایجان غربی نه تنها در بهار و تابستان چشم نواز و دل انگیز است بلکه در زمستان نیز به رغم سوز و سرما زیبایی های منحصر بفردی در دشت ها و کوه ها دارد که چشم هر بیننده تازه وارد را می نوازد.
دلایل توقف یا روند کند ثبت ملی آثار تاریخی استان در سالهای گذشته را شرح دهید؟
متاسفانه در سالهای گذشته به دلیل غفلت و بی توجهی چندان آثار تاریخی و جاذبه طبیعی به ثبت ملی نرسیده بود ولی از سال ۹۲ این اقدام از سرگرفته شده که در این راستا سال ۹۳ توانستیم ۱۰ اثر تاریخی از جمله مسجد قره آغاج ارومیه، عمارت شیر و خورشید تکاب، قلعه دم دم ارومیه، کتیبه عین الروم به همراه محوطه و مجموعه بناهای ستاد لشکر ۶۴ ارومیه و حمام محمود آباد شاهین دژ را به ثبت ملی برسانیم.
در سال گذشته هشت پرونده تاریخی از جمله چهار محوطه تاریخی میاندوآب به همراه غار سهولان مهاباد، جداره ساختمان افشار، سه راسته دوشابچی بازار ارومیه برای ثبت ملی ارسال شده بود که هفته جاری پرونده حکم ثبت غار سهولان به عنوان اثر تاریخی – طبیعی ارسال شد و مابقی طرح ها نیز بعد از تغییرات جزیی به ثبت ملی خواهند رسید.
اشاره ای به تاریخ و اهمیت غار سهولان می توانید داشته باشید؟
پرونده این اثر تاریخی که قدمت آن به هزاره اول پیش از میلاد بازمی گردد سال گذشته به سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال شده بود که پس از بررسی های لازم با شماره ۳۱۲۶۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
غار سهولان مهاباد پس از غار «علیصدر» همدان بزرگترین و وسیعترین غار آبی ایران به شمار می رود و دنیایی شگفت انگیز در اعماق زمین است که سالانه پذیرای هزاران گردشگر نوروزی برای تماشای زیباییهای سحر انگیز است.
غار سهولان مهاباد پس از غار علیصدر همدان بزرگترین و وسیعترین غار آبی ایران به شمار می رود و دنیایی شگفت انگیز در اعماق زمین است.
غار سهولان در ۳۵ کیلومتری شهرستان مهاباد و جاده مهاباد - بوکان واقع شده و از چند حوضچه بزرگ که به وسیله دالانهای آبی به هم متصل شده اند تشکیل یافته است، ارتفاع سقف غار از سطح آب در حوضچه آخر ۵۰ متر و عمق آب در حوضچه وسط به ۳۵ متر می رسد.
این غار آبی تاریخی یکی از مهمترین و کم نظیرترین غارهای طبیعی کشور و از شگفت انگیزترین جلوه های طبیعت زیبای استان آذربایجان غربی به شمار می رود که روزانه پذیرای حدود یک هزار گردشگر و مسافری است که از اقصی نقاط کشور برای دیدن این پدیده طبیعی به مهاباد سفر می کنند.
غار سهولان به زبان کردی به معنی یخبندان است و این غار در نزدیکی روستایی به نام سهولان قرار گرفته است و مردم محلی عمدتا غار را کونه کوتر، یعنی لانه کبوتر نیز می نامند که دلیل این نامگذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر درون غار است.
اقدامات امسال این اداره کل در خصوص ثبت ملی آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی چیست؟
امسال نیز در کنار سایر اقداماتی که در سالهای ۹۲ و ۹۳ برای ثبت آثار تاریخی استان صورت گرفته ۱۶ پرونده از آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی استان جهت ثبت ملی ارسال شده که بعد از نهایی شدن پرونده ثبت این آثار اسامی و مشخصات آنها اعلام می شود.
با ثبت این تعداد آثار ملی اقدامات و گام اساسی برای حفاظت و صیانت از آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی استان برداشته می شود که در وهله اول تبیین جایگاه مهم و تاریخی استان در سطح ملی است.
مزیت ثبت آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی استان در ردیف آثار ملی را توضیح دهید؟
ثبت آثار ملی در گام نخست چتر حمایتی برای حفاظت از آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی برای صیانت از گزند تخریب و تصرف این آثار از سوی سوءاستفاده کنندگان بوده و موجودیت بخشی به این آثار از دیگر مزایای ثبت ملی آثار است.
ضمن اینکه ثبت ملی آثار تاریخی در کنار صیانت از تاریخ و تمدن یک منطقه موجب برنامه ریزی اصولی برای مرمت و حفاظت این آثار را نیز فراهم می سازد.
در خصوص ثبت آثار غیرملموس و نیز جاذبه های طبیعی چه اقدامات صورت گرفته است؟
در زمینه ثبت آثار معنوی ناملموس استان دارای ۱۶ اثر ثبت شده است که تهیه عرق بیدمشک، تهیه دوشاب، تکمگردانی، آئینها و مراسم زیارتی قره کلیسا، فنون نمک‌گیری در دریاچه ارومیه را از جمله آثاری که در سطح ملی ثبت شده است.
متاسفانه با وجود این پتانسیلها در منطقه، تاکنون در بخش آثار طبیعی نیز هیچ اثری در فهرست آثار ملی کشور به ثبت نرسیده بود که توانستیم سال گذشته کوه زندان سلیمان را به عنوان تنها اثر طبیعی در فهرست آثار ملی به ثبت برسانیم در این راستا نیز ۵۰ مورد از این آثار در سطح استان شناسایی شده که در تلاش برای شروع ثبت آثار طبیعی در استان نیز هستیم.
گفتگو: سکینه اسمی
نظر شما