اقتصاد تعاونی از منظر اسلام

به گزارش خبرگزاری مهر، اقتصاد تعاونی از منظر اسلام عنوان پژوهش احمد علی یوسفی، عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است که برگزیده دهمین دوره آیین تجلیل از پژوهشگران دبیرخانه دین پژوهی شد.

این پژوهش درباره اقتصاد تعاونی با استناد به آیات قرآن کریم و روایات چهارده معصوم است. تعاونی به شکل سنتی در جوامع اسلامی همیشه وجود داشته است، اما به شکل یک فعالیت منظم اقتصادی که دارای مبانی، اهداف، اصول، انواع و مدل‌های اجرایی باشد، یک پدیده مستحدثه محسوب می‌شود. بنابراین شایسته است ابعاد مختلف این پدیده شناسایی شود و بر اساس تعالیم اسلامی مورد ارزیابی قرار گیرد. از دیدگاه پژوهشگر، علت شکل گیری نهضت تعاونی، مفاسد حاصل از استقرار نظام سرمایه داری لیبرال بوده است.

این نظام، با توجه به مبانی هستی شناسی و انسان شناختی خاص خود، حداکثر نمودن سود مادی شخصی را تنها رفتار عقلایی در عرصه اقتصادی معرفی نمود. اجرای این سیاست‌ها باعث شکاف طبقاتی و فقر گسترده شد. اندیشمندان برای نجات کارگران و رفع فقر گسترده به دنبال اقتصاد تعاونی رفتند.

این پژوهش از یک مقدمه و چهارده فصل با این عناوین تشکیل شده است: ماهیت اقتصاد تعاونی و شرکت‌های تعاونی، تحولات تاریخی شکل گیری اقتصاد تعاونی، آموزه‌های نظام اقتصادی سرمایه داری و اقتصاد تعاونی، آموزه‌های نظام اقتصادی کمونیسم و اقتصاد تعاونی، مبانی بینشی اسلام و اقتصاد تعاونی، ارزش‌های اخلاقی اسلام و اقتصاد تعاونی، اهداف اقتصادی تعاونی در اسلام، اصول رفتاری اقتصادی در اسلام، مالکیت در اسلام، بررسی اصول اقتصاد تعاونی و تحلیل آنها از منظر اسلام، بررسی مدل‌های اجرایی اقتصاد تعاونی، جایگاه اقتصاد بخش تعاونی، توزیع عادلانه ثروت، جمع بندی و نوآوری‌ها و پیشنهادها.

در بخش نتیجه گیری آمده است: اقتصاد تعاونی به عنوان یکی از سه بخش اقتصاد در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. مقام معظم رهبری، اقتصاد تعاونی را یکی از بهترین و منطقی‌ترین راه تحقق عدالت اقتصادی می‌داند و آن را بن بست شکن اقتصادی کشور در شرایط فعلی معرفی کرده است. همچنین به مسئولین تاکید دارند که اقتصاد تعاونی را به طرق مختلف به مردم معرفی کنند. اقتصاد بخش تعاونی یکی از زیربخش‌های نظام اقتصادی اسلام است.

بنابراین هدف غایی نظام اقتصادی اسلام، هدف غایی اقتصاد بخش تعاونی نیز خواهد بود. اقتصاد بخش تعاونی با ید به گونه‌ای باشد تا با تامین آنها اهداف نظام اقتصادی اسلام نیز تامین شود. پس از کشف الگوی مطلوب اقتصاد تعاونی بر اساس تعالیم اسلامی باید قوانین و نیز سیاست‌های اقتصاد تعاونی بر اساس الگوی مطلوب، مورد بررسی و بازسازی قرار گیرد.