سرویس بین الملل- عبدالحمید بیاتی: گویا طرح پنج ماده ای ارائه شده از سوی ایران برای صلح در سوریه مورد توجه اغلب کشورهای درگیر در بحران سوریه قرار گرفته بطوریکه تهران و مسکو همچنان صحنه رایزنی های گسترده در این رابطه هستند.
در همین رابطه «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران، راهی مسکو شده تا با «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه، دیدار و رایزنی کند. نکته مهم در این رابطه آن است که لاوروف هفته گذشته در مسکو میزبان «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان، بوده و گفته می شود که قرار است وزیر خارجه عربستان مجددا به روسیه سفر و با لاوروف دیدار کند.
این در حالی است که لاوروف در هفته های گذشته به قطر سفر کرده و در مورد طرح یاد شده برای رسیدن به صلح در سوریه با مقامات دوحه رایزنی کرده بود. در همان زمان نمایندگان مهمترین گروه مخالف دولت سوریه نیز در مسکو حضور داشته و در حال رایزنی با مقامات کرملین در مورد طرح صلح سوریه بودند.
این وضعیت یعنی آنکه دو کشور اصلی ایجاد و تشدید بحران در سوریه، یعنی عربستان و قطر پس از چهار سال رو به استفاده از گرینه دیپلماسی برای پایان دادن به بحران سوریه آورده اند.
طرح صلح ایران و امید به آینده بهتر
تلاش های جدید روسیه و ایران برای بازگرداندن ثبات به سوریه از مدتی قبل آغاز و در اجلاس امنیتی دوحه که چندی قبل در قطر برگزار شد و وزیران امور خارجه آمریکا و روسیه نیز در آن حضور داشتند مطرح شد. گفته می شود جان کری وزیر خارجه آمریکا در نشست دوحه از همتایان خود در شورای همکاری خلیج فارس خواسته تا با این طرح مخالفت نکنند.
بعد از این نشست بود که «ولید معلم» وزیر امور خارجه سوریه، و معاون وزیر خارجه روسیه راهی تهران شدند تا درباره این روند جدید که از سوی ایران پیشنهاد شده بود به گفتگو بنشینند. در نشست مشترک وزیران خارجه جمهوری اسلامی ایران، سوریه و نماینده ویژه دولت روسیه در تهران طرح به روز شده ایران برای پایان بحران ۵۳ ماهه سوریه مورد بحث قرار گرفت.
ویژگی های طرح صلح ایران
هر چند جزئیات این طرح هنوز فاش نشده، اما گمانه زنی ها نشان می‌دهد که ایران در طرح ۴ ماده ای قبلی خود بر اساس واقعیت های موجود در سوریه تغییراتی ایجاد کرده است. در این طرح موضوع تشکیل یک دولت انتقالی به ریاست بشار اسد تا سال ۲۰۲۱ مورد توجه قرار گرفته و پس از آن انتخابات ریاست جمهوری با شرکت همه طیف های سیاسی مخالف دولت سوریه بر گزار خواهد شد. در حقیقت در این طرح مراجعه به صندوق های رای گیری برای تعیین سرنوشت آینده سوریه به عنوان محوری ترین بخش تلقی شده است.
ولید المعلم وزیر خارجه سوریه قرار است این طرح را در هیئت دولت این کشور مطرح کند تا جزئیات آن مورد بحث قرار گیرد. در صورت موافقت دولت سوریه، این طرح برای ارائه به شورای امنیت سازمان ملل به عنوان یک سند رسمی بین المللی، در اختیار بان کی مون دبیر کل سازمان ملل قرار خواهد گرفت.
موافقان و مخالفان طرح
عربستان و بحرین مخالف طرح ایران برای سوریه هستند. ظاهرا اغلب وزیران خارجه کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از جمله قطر، امارات، کویت و پادشاهی عمان با طرح صلح ایران موافقت کرده اند؛ اما عربستان و بحرین با آن مخالف هستند. به اعتقاد برخی کارشناسان، عربستان نمی خواهد پایان بحران سوریه به نام جمهوری اسلامی ایران ثبت شود؛ اما سرانجام تحت فشار آمریکا و روسیه ناچار خواهد شد تا موضع خود را در خصوص بحران سوریه تغییر دهد.
از سوی دیگر ترکیه که نقشی کاملا تخریبی در بحران سوریه ایفا کرده اکنون به بهانه سرکوب داعش ارتش خود را به بخش هایی از مناطق مرزی مشترک با سوریه وارد کرده است. با این حال به نظر می رسد که ترکیه ناچار است در برابر فشارهای آمریکا و غرب تسلیم شود و طرح صلح ایران را در نهایت بپذیرد.
اما در آن سوی میدان باید گفت که روسیه، چین، عراق و لبنان به عنوان همپیمانان مورد اعتماد سوریه از طرح آتش بس ایران در سوریه استقبال کرده اند، زیرا آن را به واقعیت های میدانی سوریه نزدیک می دانند. دلیل این امر این است که روسیه و چین اعتقاد دارند که سرنگونی قهری دولت بشار اسد کشور سوریه را به سومالی جدیدی در قلب خاورمیانه تبدیل خواهد کرد که این امر امنیت جهانی را دچار مخاطره خواهد ساخت.
موضع آمریکا در قبال سوریه
در این میان به نظر می رسد آمریکا به عنوان کشوری که در چهار سال گذشته هماهنگ کننده اقدامات ضد سوری بوده نیز با این راهکار جدید موافق است. دلیل این ادعا آن است که در دو هفته گذشته سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، دو بار با جان کری، همتای آمریکایی خود، دیدار کرده و با وی در خصوص این طرح گفتگو کرده است.
اما چرا آمریکا با این طرح موافق است؟ عوامل زیادی چه در داخل سوریه و چه در خارج از این کشور روی داده که به تغییر نگرش بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای بحران سوریه منجر شده است.
طولانی شدن بحران سوریه، خروج گروهک های تروریستی از سیطره قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای و پیروزی های اخیر ارتش سوریه در مناطق استرتژیک «الزبدانی» و «جسر الشغور» و همچنین تشدید اختلافات میان کردها با دولت ترکیه و احتمال بروز جنگ داخلی در ترکیه، موجب شد تا آمریکا و غرب راه حل های سیاسی را ترجیح دهند.
به نظر می رسد باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا تلاش می کند تا پس از توافق هسته ای ایران و ۱+۵ به بحران منطقه پایان دهد تا به عنوان یک پروسه تبلیغاتی برای حزب دموکرات آمریکا مورد بهره برداری سیاسی قرار گیرد. لذا از آنجایی که آمریکا و غرب به این نتیجه رسیده اند که هیچگونه گزینه مناسبی برای جایگزینی بشار اسد وجود ندارد، نگاه خود را نسبت به بحران سوریه تغییر داده و ناچارند راه حل سیاسی را دنبال کنند.
نظر شما