این گزارش از سلسله گزارشهای «معرفی و بررسی پروژه‌های نیمه تمام استانی» منتشر شده است. گفتنی است پیش از این دو پرونده «بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» و «بررسی پدیده کم آبی و مدیریت بحران آب در استانهای کشور» روی خروجی بخش استانهای خبرگزاری مهر منتشر شده است.
خبرگزاری مهر - گروه استانها: «دولت یازدهم گروگان پروژه‌های گذشته شده است». این مطلبی است که محمدباقر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در سفر به زنجان بر آن تکیه کرده و نوید آن را داده است که دولت جدید به‌جای کلنگ زنی دنبال انجام پروژه‌هایی است که در همین دوره تکمیل شود.
گفته‌های نوبخت در حالی است که برخی گزارش‌هایی که از پروژه‌ها در سراسر کشور مخابره شده و حتی برخی از آنها بر روی خروجی خبرگزاری مهر قرارگرفته حاکی از این است که عمر بسیاری از پروژه‌ها بیش از ده سال می‌گذرد درحالی‌که زمان‌بندی انجام برخی از آنها کمتر از مدت‌زمان اجرای طرح است و بسیاری از پروژه‌ها بر سر اختصاص اعتبار معطل مانده‌اند.
استان قم نیز در این بین پروژه‌هایی را در دست اجرا دارد که برخی از آنها مانند مترو و فرودگاه امری ضروری و مورد نیاز برای این استان است که هنوز به سرانجام نرسیده و به نظر می‌رسد که اهتمام مسئولان این استان نیز مانند رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بر اتمام پروژه‌های نیمه‌کاره این استان باشد.
مطلبی که سید مهدی صادقی استاندار قم در نشست خبری که به مناسبت هفته دولت برگزار کرد بر آن تأکید داشت. وی در این جلسه عنوان کرد که اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام باید در اولویت باشد و تلاش‌ها برای اتمام این پروژه‌ها به کار گرفته شود.
رویکردی که به نظر می‌رسد شهردار تازه وارد قم نیز آن را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده و در بدو ورود به قم در اولین حضور در جمع خبرنگاران سخنانی مانند آنچه استاندار قم داشت را مورد تأکید قرارداد و اعلام کرد یکی از اولویت‌های اصلی برنامه کاری وی تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام شهری قم است.
در هرحال آنچه در این پرونده بررسی می‌شود پنج پروژه مهم استان قم شامل، مترو، فرودگاه، طرح بزرگ آبرسانی به استان قم، طرح آبرسانی به ۸۰ روستای این استان و قطار سریع‌السیر برقی تهران- قم - اصفهان است.
پروژه آبرسانی از سرشاخه‌های دز به قم باسابقه ۵۰ سال مطالعه
نام پروژه: انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم
سال شروع پروژه: ۱۳۸۰
عمر پروژه: ۱۴ سال
میزان پیشرفت فیزیکی: با توجه به فازهای مختلف میزان پیشرفت متفاوت است.
پیمانکار اولیه پروژه: قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا
پیمانکار فعلی: قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا
محل احداث: چهاراستان لرستان، مرکزی، اصفهان و قم
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: انتقال آب به شهر قم به دلیل مواجه این شهر با بحران کم‌آبی
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: عدم تامین به موقع و کافی منابع مالی
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: شرکت آب منطقه ای تهران و شرکت آب منطقه ای قم
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۱۵۰۰ میلیارد تومان
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: ۲۵۰ میلیارد تومان برای تکمیل و پرداخت مطالبات
میزان کل اعتبار پروژه: ۲ هزار میلیارد تومان
استان قم به دلیل قرار گرفتن در منطقه کویری شهری است که همواره با بحران آب مواجه بوده است و این بحران مسئولان این استان را از دهه‌های گذشته بر آن داشته تا راه‌های پیش رو برای تأمین آب این استان را مورد مطالعه قرار دهند که در نهایت پروژه آبرسانی از سرشاخه‌های دز که یکی از عظیم‌ترین پروژه‌ها در کشور است و حتی برخی از گمانه‌زنی‌ها طرح‌های مطالعاتی آن را مربوط به قبل از انقلاب و با سابقه مطالعاتی ۵۰ ساله می‌دانند به تصویب رسید.
در این زمینه مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه پروژه آبرسانی از سرشاخه‌های دز شامل دو طرح است، عنوان کرد: این طرح شامل مسیر انتقال به طول ۵۳ کیلومتر است که وظیفه انتقال آب از دز به قم رود را دارد و نیز ساخت سد کوچری که تنظیم آب در این سد انجام می‌شود و بخش دوم طرح شامل آبرسانی از سد کوچری به قم است که از طریق ۱۸۰ کیلومتر خط لوله آب را منتقل می‌کند.
احمد حاج حسینی مسگر با بیان اینکه خط لوله انتقال آب به قم به شکل ۱۰۰ درصد اتمام یافته و احداث سد کوچری نیز بالغ بر ۹۰ درصد پیشرفت داشته است به برخی از جزئیات مانند احداث جاده دسترسی به سرشاخه‌ها اشاره و کرد که این جزئیات نیز در حال احداث است.
وی نیز بر اساس آنچه گفته شد مطالعات انجام‌شده برای اجرای این طرح را مربوط به دهه ۳۰ شمسی و سابقه ۵۰ ساله مطالعاتی بر روی این طرح اشاره و عنوان می‌کند که این طرح درنهایت در سال ۱۳۷۸ کلید خورده و در سال ۱۳۸۰ وارد فاز اجرایی شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم بیان کرد: ساخت تصفیه‌خانه با پیشرفت ۴۰ درصدی و شبکه توزیع نیز با پیشرفت ۷۰ درصدی برای این طرح در نظر گرفته‌شده است که درنهایت پروژه عظیم انتقال آب از سرشاخه‌ها در سال ۱۳۹۵ به اتمام می‌رسد.
وی افق این طرح برای شهر قم را ۱۴۲۰ عنوان و تصریح کرد: چنانچه مصرف بی‌رویه آب بدون توجه به هشدارها و صرفه‌جویی همراه باشد افق طرح در سال‌های ۱۴۱۵ و ۱۴۲۰ نیز پاسخگوی استان نخواهد بود اما صرفه‌جویی می‌تواند تا ۵۰ سال آب سرشاخه‌ها را برای استان قم تضمین کند.
حسینی مسگر میزان مصرف آب در بخش شرب قم را در حال حاضر ۱۰۰ میلیون مترمکعب در سال عنوان کرد که با ساخت کامل تصفیه‌خانه طرح انتقال سالانه ۱۴۰ میلیون مترمکعب آب از سرشاخه‌ها به قم می‌رسد.
متروی قم در مسیر ناهموار اعتبارات
نام پروژه: متروی قم
سال شروع پروژه: ۱۳۸۸
زمان‌بندی پروژه: ۵ سال
عمر پروژه: ۶ سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: یک سال
میزان پیشرفت فیزیکی: ۱۰ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: قرارگاه خاتم‌الانبیاء
پیمانکار فعلی: قرارگاه خاتم‌الانبیاء
محل احداث: دو مسیر قلعه کامکار - میدان مطهری و میدان مطهری- جمکران
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: جابه‌جایی مسافر در کلانشهر قم و صرفه‌جویی در زمان و هزینه و سوخت
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: کمبود اعتبار
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: سازمان قطار شهری استان قم
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۱۴۰ میلیارد تومان
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: ۹۶۰ میلیارد تومان
میزان اعتبار پروژه: ۱۱۰۰ میلیارد تومان
متروی قم ازجمله پروژه‌هایی است که مسئولان این استان با توجه به زائرپذیری و سفر سالیانه ۲۰ میلیون زائر به شهر قم و گسترش جمعیت این شهر آن را برای این شهر امری ضروری می‌دانند اما این طرح بارها در ایستگاه کمبود اعتبار متوقف شده و مجدد با تزریق اعتبار مسیر احداث را طی کرده است و با توجه به فراز و نشیب‌هایی که تاکنون برای این پروژه رخ‌داده به نظر می‌رسد ایستگاه‌های کمبود اعتبار همچنان برای این ضرورت انکارناپذیر استان قم ادامه خواهد داشت.
رئیس شورای شهر قم درباره این طرح در گفتگو با خبرنگار مهر، بابیان اینکه ادامه روند احداث مترو جزو اولویت‌های شهر است عنوان کرد: متروی قم در دو مسیر قلعه کامکار- میدان مطهری و میدان مطهری – جمکران در ۱۴ ایستگاه طراحی‌شده است که مسیر اول تاکنون نزدیک چهار و نیم کیلومتر حفاری‌شده است.
ولی الله بیاتی با اشاره به اعتبار ۹۰ میلیارد تومانی که طی سال ۹۰ و ۹۳ به این پروژه تزریق‌شده است، گفت: در سال ۹۴ نیز مقرر شد تا با فروش ۳۳۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت اعتبار ۳۳۰ میلیارد تومانی برای این طرح تأمین شود.
وی تأکید کرد: با توجه به اعتباری که در سال جاری برای این پروژه تأمین‌شده است گرچه نمی‌توان زمان‌بندی برای این پروژه تعیین کرد ولی ما امیدواریم خط یک مترو را به طول ۶ کیلومتر را بتوانیم در آینده‌ای نزدیک به بهره‌برداری برسانیم.
فراز و نشیب‌های فرودگاه قم/ پرواز مرغداری‌ها بر فراز فرودگاه قم
نام پروژه: فرودگاه قم
سال شروع پروژه: ۱۳۸۹
عمر پروژه: ۵ سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: زمان اتمام فاز اول پروژه ۵ ساله بوده که هم اکنون پروژه متوقف شده است
میزان پیشرفت فیزیکی: با توجه به فازبندی‌ها و توقف پروژه مشخص نشده است
پیمانکار پروژه: شرکت ارم کیش
پیمانکار فعلی: شرکت ارم کیش
محل احداث: جاده قم - سلفچگان
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: جایگاه شهر دینی و مذهبی شهر قم و افزایش سفرهای داخلی و خارجی به این شهر
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: عدم همکاری ارگان های ذیربط و مسائل مالی
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: استانداری قم
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: ۵۰۰ میلیارد تومان
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: فاز یک جهت راه اندازی فرودگاه ۱۵۰ میلیارد تومان
هزینه تعیین‌شده: بخش فرودگاه و بخش و تفریحی و گردشگری چهار هزار میلیارد تومان
فرودگاه قم در سال ۱۳۸۹ با ورود بخش خصوصی برای ساخت آن به‌عنوان اولین فرودگاهی که توسط بخش خصوصی در کشور با اعتبار در نظر گرفته شده برای فاز فرودگاهی و تفریحی و گردشگری به میزان چهار هزار میلیارد تومان ساخته می‌شود بر سر زبان‌ها افتاد اما گرچه برای احداث فرودگاه قم کمبود اعتبار معنایی نداشت اما این بار این پروژه در فراز و نشیب اماواگرهای رخ‌داده برای آن به مرحله توقف رسید تا پروژه‌ای که نیازمند اعتبار استانی و ملی نیست در گرداب حرف‌وحدیث‌ها و ایجاد موانع دیگر به سمت توقف کامل برود در این‌باره مدیر پروژه فرودگاه قم در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به توقف پروژه فرودگاه قم دلیل جالب و البته تعجب برانگیز شکایت مرغداری‌ها را عنوان می‌کند.
نصیر نصیری پور شکایت مرغداری‌های اطراف فرودگاه با عنوان معارض و همچنین عدم همکاری مسئولین در ادامه پروژه را ازجمله دلایلی عنوان کرد که موجب توقف پروژه شده است.
وی با بیان اینکه پروژه در مرحله روسازی و آسفالت باند پرواز بود که با شکایت سه واحد مرغداری متوقف شد، بیان داشت: مسئولان نیز که قول همکاری در زمینه زیرساخت‌های آب، برق، گاز و تلفن را داده بودند در این زمینه کارشکنی کرده و این امربر توقف پروژه فرودگاه تأثیر گذارد.
مدیر پروژه فرودگاه قم با بیان اینکه مطالعات اولیه برای این پروژه ساخت شهر فرودگاهی است، گفت: ما به دنبال دریافت مجوزهای لازم برای ساخت شهر فرودگاهی هستیم و چنانچه کارشکنی‌ها صورت نمی‌گرفت زمان‌بندی اولیه پنج سال در سال جاری به پایان رسیده و یکی از باندهای فرودگاه تجهیز و به مرحله بهر برداری مارسید که می‌توانست سالانه یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار مسافر را جابه‌جا کند.
روستاهای قم بهره‌مند از آب سرشاخه‌ها
نام پروژه: طرح آبرسانی به ۸۰ روستای قم
سال شروع پروژه: ۸۴
عمر پروژه:۱۰ سال
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: ندارد
میزان پیشرفت فیزیکی: پایان فاز یک و دو طرح و انجام مطالعات فاز سوم
پیمانکار اولیه پروژه: شرکت وحدت لرستان
پیمانکار فعلی: شرکت مهد گستر
محل احداث: جاده کوه سفید تا روستای صرم
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: تأمین آب شرب و بهداشتی برای روستاهای استان قم
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: به علت اجرای فاز به فاز پیمانکاران زیادی در پروژه حضور داشته اند
چرایی تأخیر در اتمام پروژه:کمبود و عدم تخصیص اعتبار
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: سازمان مدیریت و برنامه ریزی و شرکت آب و فاضلاب روستائی قم
کل اعتبارات هزینه شده برای پروژه تاکنون: نزدیک به ۳۸ میلیارد تومان
میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه: ۷۳ میلیارد تومان
میزان اولیه اعتبار پروژه: ۱۳ میلیارد تومان
شرایط فعلی پروژه: در حال انجام است
بحران کم‌آبی نه‌تنها شهر قم بلکه روستاهای این استان را نیز با مشکل مواجه کرده است به‌طوری‌که برخی از روستاهای استان قم با تانکر آبرسانی می‌شوند و برخی دیگر نیز با قطعی آب در طول روز مواجه‌اند.
مشکلاتی از این قبیل موجب شد تا با اجرای طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به شهر قم طرح انتقال آب به ۸۰ روستای استان که با کمبود آب مواجه‌اند نیز در زمره پروژه‌های استان تعریف شود.
در این زمینه مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: تأمین آب شرب و بهداشتی و مطمئن برای روستاهای مشمول طرح ازجمله اهداف اجرای این پروژه است تا از این طریق مشکل محدودیت‌های آبی مرتفع شده و از مهاجرت روستائیان نیز جلوگیری شود.
علیجان صادق‌پور با بیان اینکه فاز یک این طرح با افتتاح سه باب مخزن در سال ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسیده است و فاز دوم آن نیز که آبرسانی به کهک و بخشی از روستاهای این شهر است در سال جاری به بهره‌برداری رسید، ادامه داد: اجرای این پروژه به شکل کامل در ابتدای اجرا ۲۳ هزار نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد که این تعداد تا ۳۵ هزار نفر نیز قابل‌گسترش است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی قم به انجام مراحل مطالعاتی فاز سوم این پروژه که آبرسانی به روستاهای بالادست کهک است اشاره و بیان کرد: با توجه به گذشت زمان قطعاً هزینه‌های پروژه نیز افزایش‌یافته و در حال حاضر اجرای فاز سوم این پروژه نیازمند ۵۰ میلیارد تومان اعتبار است.
راه‌آهن دوخطه سریع‌السیر برقی تهران - قم - اصفهان
نام پروژه: راه آهن دوخطه سریع‌السیر برقی تهران - قم - اصفهان
سال شروع پروژه: اسفندماه
عمر پروژه: ۷ ماه
میزان تأخیر تکمیل پروژه نسبت به زمان اولیه: ندارد
میزان پیشرفت فیزیکی: ۶۵ درصد
پیمانکار اولیه پروژه: شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور
پیمانکار فعلی: شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور
محل احداث: خط آهن مسیر تهران - قم - اصفهان
کاربری یا دلیل اهمیت پروژه: صرفه‌جویی سالانه در مصرف سوخت و زمان سفر
سال تغییر کاربری احتمالی در طول ساخت: ندارد
سال تغییر احتمالی پیمانکار: ندارد
چرایی تأخیر در اتمام پروژه: تأخیر نداشته است
دستگاه های مسئول برای پیگیری اتمام پروژه: وزارت راه و شهرسازی
زمان‌بندی اتمام پروژه: ۴ سال
شرایط کنونی پروژه: در حال انجام
میزان اعتبار پروژه: هشت میلیارد تومان
پروژه راه‌آهن دوخطه سریع‌السیر برقی تهران - قم - اصفهان با توجه به حجم سفرهایی که بین این سه شهر صورت می‌گرفت طراحی‌شده است مدیرکل راه‌آهن استان قم دراین‌باره در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به طول ۴۱۰ کیلومتری مسیر انتخاب شده به‌سرعت ۳۰۰ کیلومتری قطار این مسیر اشاره و گفت: این پروژه جزو پروژه‌های سفر اخیر دولت به قم است.
فرشاد زاد خور با بیان اینکه پروژه راه‌آهن دوخطه سریع‌السیر برقی تهران - قم - اصفهان در سال اول بهره‌برداری می‌تواند سالانه ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر مسافر را جابه‌جا کند ادامه داد: این پروژه به‌مرور می‌تواند سالانه ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را جابه‌جا کرده و در زمان سفر نیز سالانه ۴۰ میلیون ساعت صرفه‌جویی قابل‌توجه داشته باشد.
وی به‌صرفه جویی سوخت نیز اشاره و ابراز داشت: صرفه‌جویی سالانه پروژه در این زمینه بالغ‌بر هشت هزار و ۱۲۵ میلیارد ریال خواهد بود که امیدواریم طبق زمان‌بندی در سال ۱۳۹۷ به بهره‌برداری برسد.
خبرنگار: سیده مرضیه میرقادری
نظر شما