خبرگزاری مهر-گروه استانها: صنایع‌دستی شهرستان طرقبه شاندیز شامل سبد های ارغوان و پوستین های طبیعی که سال ها زینت بخش محافل عمومی و گرم کننده بازار این شهر توریستی بوده است حال به دلیل هجوم کالاهای چینی و وارداتی رنگ خود را از دست داده و گرمای بازار صنعتگران را به سردی کشانده است.
مردمان این ناحیه ییلاقی در جوار شهر مشهد مقدس که روزگاری اقتصادشان را با پوست و شاخه های ارغوان گره زده بودند حالا به دلیل کم توانی در رقابت با صنعتگران چینی بازار ارغوانی این منطقه را رها کرده و فروشنده تولید کنندگان خارجی شده اند.
هنری که پوست می اندازد
در حوزه صنایع‌دستی طرقبه شاندیز پوستین‌دوزی و نقش اندازی روی آن از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و مهارت هایی از جمله نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، دارای سابقه‌ای هزارساله است که برای تزیین این پوستین‌ها از هنر سوزن‌دوزی و رنگ‌آمیزی استفاده می‌شود.
پوستین‌دوزی یکی از تولیدات فاخر مردم شاندیز محسوب می‌شود که در کنار کار کشاورزی و دام‌پروری به این حرفه می پردازند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره‌های کفشی، دستکش اشتغال دارند.
صنعتگران طرقبه شاندیز که روزگاری زینت‌بخش تن‌پوش بسیاری از خانواده‌ها با پوستین‌های گرم بودند حالا در راقبت با پوشاک قاچاق و مصنوعی چینی توان رقابت را از دست دادند.
احمد گلستانی یکی از فعالان این حوزه که بازگو کردن این مشکلات را بی‌فایده می‌خواند می‌گوید: زحمات زیادی را برای تولید به‌طور مثال یک‌پا دری از جنس پوست باید کشید و خانواده‌های بسیاری ازجمله دامدار، صنعتگر، دباغ و فروشندگان از همین پوست ارتزاق می‌کنند.
وی افزود: اما متأسفانه واردات قاچاق موجب شده تا این زنجیره اقتصادی ازهم‌گسیخته شود و بسیاری از خانواده‌ها نانشان آجر شود.
وی گفت: در حال حاضر بسیاری از پادری‌ها و زیراندازها از جنس پوست از طریق افغانستان به‌صورت قاچاق و از طریق مرزهای شرقی به قیمت یک‌سوم و حتی یک‌چهارم تولید داخل وارد کشور می‌شود و در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود.
وی افزود: طبیعی است که صنعتگر توان مبارزه با قاچاق را ندارد و لذا این موضوع منجر به بیکاری بسیاری از وتلید کنندگان شده و حتی آن‌ها را واداشته تا به دلیل سود و رقابت در بازار خود به خرید کالاهای قاچاق روی بیاورند.
ارغوان ها هم چینی شدند
از به هم تنیده شدن تاروپود ترکه‌های نازک حاصل از درختچه‌های ارغوان، هنری سنتی و بومی ایجاد می‌شود که به «ارغوان بافی» معروف است.
این هنر دستی با ترکه‌های ارغوان، گیاهی طبیعی و خودرو از دره‌های منطقه مایان بخش طرقبه انجام می‌شود و خریداران زیادی دارد که این روزها به دلیل واردات کالاهای چینی و مشابهِ اصالت آن زیر سؤال رفته است.
برداشت ترکه‌های ارغوان معمولاً در اواسط فصل بهار آغاز و تا اواخر پائیز ادامه دارد، پس از جمع‌آوری ترکه‌ها آن‌ها را در محیطی خیس و نم‌دار خوابانیده و آماده کار می‌کنند و با بافتن ترکه‌های ارغوان به یکدیگر سبدها و اقلام تزیینی تولید و به بازار فروش عرضه می‌شود.
به گفته یکی از فروشندگان صنایع‌دستی ورود سبدهای حصیری و تولیدی کشورهای تایلند و مالزی که به دلیل بافت ماشینی از ظرافت بیشتری برخوردار است لذا هنر ارغوان بافی این شهرستان را تا حد نابودی پیش رانده است.
نیازمند حمایت
در حال حاضر شهرستان طرقبه یکی از پایگاه‌های خرید اجناس صنایع‌دستی است که بخش عظیمی از محصولات آن متعلق به کشورهای خارجی و به‌ویژه چین است و بخش اندکی از این بازار به محصولات ایرانی تعلق دارد.
حمیدرضا احمدی یکی دیگر از تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان پوستین در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: خوشبختانه در شهرهای طرقبه و شاندیز پایگاه‌های ثابت فروش صنایع‌دستی وجود دارد، اما تولید آن نسبت به گذشته بسیار کم شده و یکی از دلایل اصلی آن واردات بی‌رویه محصولات چینی است.
وی افزود: در سطح استان خراسان رضوی امکانات و ظرفیت‌های بسیار بالایی برای ایجاد کارگاه‌های صنایع‌دستی وجود دارد و نیازمند حمایت‌های بخش دولتی است که می‌توان با ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی این مهم محقق شود.
احمدی با اشاره به اینکه در سفرهایی که به کشورهای مختلف داشتم شاهد حمایت همه‌جانبه از هنرمندان صنایع‌دستی بودم تأکید کرد: برای رونق بازار صنایع‌دستی وجود توریسم و صادرات صنایع‌دستی به خارج از کشور امری حیاتی است و در این زمینه کوتاهی می‌شود.
وی ادامه داد: این امر نیاز به سرمایه‌گذاری دارد و اگر نیازسنجی انجام شود و سرمایه‌گذاری لازم نیز در این راستا صورت پذیرد می‌توانیم به رونق بازار صنایع‌دستی امیدوار شویم.
احمدی گفت: باید بنیادهای زیرساختی صنایع‌دستی درست شود و همه‌ساله هنرمند صنایع‌دستی با بازار روز دنیا آشنا شده و با تشکیلات و مدیریت بازرگانی قوی ضعف‌های صنایع‌دستی برطرف شود.
وی به ضعف‌های صنایع‌دستی اشاره کرد و تصریح کرد: همه‌ساله به دلیل نبود حمایت، بسیاری از هنرمندان ورشکسته می‌شوند و اگر می‌خواهیم این صنعت به سرانجام برسد باید زمینه‌ای برای حمایت و ابداع گری صنعتگران و هنرمندان صنایع‌دستی فراهم شود.
معافیت مالیاتی برای صنعتگران و جریمه برای قاچاقچیان
عباس خبوشانی عضو انجمن حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان صنایع‌دستی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: از صنایع‌دستی موجود می‌توان از پوست سنتی، سبدبافی به‌صورت انواع مختلف ارغوان، ساقه گندم، ساقه‌های گیاه بامبو اشاره کرد.
وی گفت: اقلام صادراتی از سراسر کشور در طرقبه شاندیز جمع می‌شود و به‌صورت نمایشگاه ثابت یا دوره‌ای همچون قلم‌زنی، پوست و چرم، میناکاری و خاتم‌کاری، انواع گلیم، فرش و تابلو فرش عرضه می‌شود.
خبوشانی توسعه کارگاه‌های خانگی کوچک و در اختیار گذاشتن تسهیلات به‌صورت وام قرض‌الحسنه اشتغال‌زایی را بسیار مفید ارزیابی می‌کند چراکه میزان اعتبار لازم برای ایجاد و راه‌اندازی یک کارگاه خانگی را زیر ۱۰ میلیون ریال می‌داند که سبب اشتغال پایدار خواهد شد.
نماینده توسعه صادرات صنایع‌دستی کشور در نمایشگاه‌های خارجی اظهار داشت: معافیت و بخشودگی مالیات به‌عنوان بهترین خدمت دولت و رونق این صنعت اعم از فروشگاهی و نمایشگاهی می‌تواند باشد.
خبوشانی واردات بی‌رویه کالاهای چینی را به بازار از مهم‌ترین مشکلات دانست و گفت: روندی که در پیش‌گرفته شده در واردات و عرضه صنایع‌دستی چینی باعث خواهد شد در آینده نزدیک شاهد از بین رفتن این هنر کهن و بومی باشیم.
وی افزود: دولت باید برای فروشندگان و حمایت‌کنندگان کالاهای داخلی اهرم‌های تشویقی و برای افرادی که به فروش قاچاق کالاهای چینی روی آورده‌اند جریمه تعیین کند.
رونق بازار صنایع‌دستی درگرو اعطای تسهیلات به صنعتگران
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی شهرستان طرقبه شاندیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مقوله هنرهای سنتی و دستی همانند دیگر مناطق استان خراسان رضوی در شهرستان طرقبه شاندیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و در حال حاضر ۱۰۳ واحد صنفی فعال از اتحادیه صنایع‌دستی مجوز کسب کرده و علاوه بر آن تاکنون ۴۲۶ هنرمند در این زمینه شناسایی‌شده‌اند.
وی بابیان اینکه برای ۳۱۰ نفر از هنرمندان تاکنون کارت شناسایی و برای ۱۰ کارگاه تولیدی پروانه صادرشده گفت: با برگزاری دوره‌های سرمه‌دوزی، گلیم‌بافی، چرم و محصولات چرمی، نقاشی روی شیشه تعداد ۳۰۲ نفر موفق به اخذ گواهی‌نامه تعداد ۴۱ نفر با گذراندن دوره‌های فنی و حرفه‌ای مجوز مهارت‌های فنی را دریافت کرده‌اند.
حشمت‌الله متین فر گفت: در بحث حمایت از تولیدکنندگان، سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی طی تفاهم‌نامه‌های منعقده به‌صورت مشترک با سازمان تأمین اجتماعی و سازمان فنی و حرفه‌ای برای تأمین آتیه هنرمندان ضمن معرفی به تأمین اجتماعی از بیمه و بازنشستگی بهره‌مند‌می شوند.
وی بابیان اینکه به دلیل اعتبارات محدود تنها تعداد ۱۰ نفر برای اعطای تسهیلات با نرخ سود ۴ درصد به بانک مهر امام رضا(ع) معرفی‌شده‌اند خواستار افزایش اعتبار برای حمایت بیش‌ازپیش کارگاه‌های تولیدی در سطح شهرستان شد.
وی افزود: برنامه‌ریزی صحیح برای صادرات صنایع‌دستی، لحاظ کردن صنایع‌دستی در سبد کالای مردم، اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان و حمایت‌های قانونی از هنرمندان در قالب تخفیف در پرداخت حق بیمه، مالیات و نیز برخورداری از تخفیفت ویژه در هزینه‌های آب، برق، گاز کارگاه‌های تولیدی می‌تواند در رونق بازار داخلی تأثیر بسزایی داشته یا شد.
خبرنگار:نصیر مُکاری طرقبه
نظر شما