ایران و آمریکا پس از برجام/ ایران با بازگشت تحریم‌ها چه می کند؟

خبرگزاری مهر- محبوبه نیاورانی: ۲۳ تیرماه بود که بعد از سالها مذاکره، ایران و ۱+۵ بالاخره به توافق جامع هسته ای دست یافتند و مطابق با برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) قرار شد همه تحریم های شورای امنیت سازمان ملل متحد و  تحریم های چندجانبه و یکجانبه مرتبط با برنامه هسته ای ایران لغو شود.

دو طرف مذاکره کننده نقشه راهی را ترسیم کردند تا براساس آن یکسری مقدمات و تعهدات برای اجرایی کردن برجام انجام دهند. اکنون بعد از گذشت ۳ ماه از توافق هسته ای، آژانس بین المللی انرژی اتمی در بیانیه ای اعلام کرده است که ایران به تمام تعهدات خود پایبند بوده و آن را اجرایی کرده است.

بیانیه آژانس

در بیانیه آژانس آمده است: «تا تاریخ ۱۵اکتبر(۲۳مهر) فعالیت های مشخص شده در چارچوب نقشه راه برای حل و فصل موضوعات باقیمانده در خصوص برنامه هسته ای ایران تکمیل شده است. مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی تصمیم دارد تا ۱۵دسامبر ارزیابی نهایی خود را در خصوص حل کلیه موضوعات باقیمانده برنامه هسته ای ایران به شورای حکام ارائه کند.»

رضا نجفی نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز با اشاره به بیانیه آژانس تاکید کرد: «ایران به همه تعهدات خود عمل کرده است و اینک آژانس می تواند با ارائه ارزیابی نهایی خود این پرونده را برای همیشه مختوم اعلام کند.»

تعهدات ایران

همچنین نماینده ایران در آژانس گفت: «بر اساس توافق انجام شده با گروه ۱+۵ در برجام، اعضای این گروه بایستی قطعنامه ای را به اجلاس فوق العاده ماه دسامبر شورای حکام آژانس ارائه کنند که هدف آن بستن پرونده مسایل گذشته است. بستن پرونده مسایل گذشته، راه را برای اجرای برجام هموار می کند که اقدامات مندرج در آن همه معطوف به آینده است. همانطور که شورای امنیت با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ لغو تمامی قطعنامه های پیشین را مقرر کرد قطعنامه های قبلی شورای حکام نیز بایستی تمام لغو شوند.»

اما آنچه که از ابتدای این مذاکرات از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان خط قرمزهای توافق مورد تاکید قرار گرفته است این بود که نباید به بهانه نظارت به حریم دفاعی و امنیت کشور نفوذ کنند و اینکه مذاکره فقط پیرامون مسئله هسته ای است و نه موضوعی دیگر.

هدف ایران از مذاکره

موضوع دیگری که مورد تاکید رهبری بوده است رفع تحریم ها است. حضرت آیت الله خامنه ای بارها تاکید کرده اند که هدف از این مذاکرات تنها رفع تحریم است: «ما دنبال از بین بردن و برداشتن تحریمها هستیم؛ هدف ما از این مذاکرات لغو تحریمها است؛ جدّاً دنبال این هستیم که این تحریمها لغو بشود.»

اینکه ما بخواهیم قلب راکتور اراک را با سیمان پر کنیم، ذخایر اورانیوم را از بین ببریم و تعداد سانتری فیوژ را از ۱۹ هزار برسانیم به ۶ هزار و هرچیز را که  در ۱۰ سال گذشته به آن رسیدیم را ندیده بگیریم تنها هدفمان برداشته شدن تحریم هاست اما تنها یک روز پس از گزارش آژانس انرژی اتمی که اعلام کرده برنامه اتمی ایران شفاف بوده و کشورمان به تعهدات خود پایبند بوده است، جان کری سخنگوی وزارت خارجه آمریکا صحبت از امکان بازگشت پذیری تحریم ها می کند.

آمریکایی ها و هم پیمانان این کشور که این روزها از آزمایش موشکی ایران به هراس افتاده اند به دنبال بهانه جویی در مسیر اجرای برجام برای فشار به ایران هستند.

آغاز بهانه جویی های موشکی همزمان با ارائه گزارش آژانس

«عماد» که در روزهای اخیر برای آزمایش پرتاب شده است، موشک دوربرد جمهوری اسلامی ایران با قابلیت هدایت و کنترل تا لحظه اصابت به هدف است که قادر است اهداف مورد نظر را با دقت بالا مورد اصابت قرار داده و به طور کامل منهدم کند.

قدرت نمایی ایران در بین رسانه ها و مقامات کشورهای غربی با واکنش های متفاوتی روبرو شد و آمریکا، فرانسه و انگلیس از آزمایش موشک عماد ابراز نگرانی کردند و آن را نقص قطعنامه دانستند.

کاخ سفید هم در واکنش به آزمایش عماد از لزوم تشدید تلاش های شدیدتر برای متوقف کردن برنامه های موشکی ایران خبر داد و سخنگوی کاخ سفید تاکید کرد: آمریکا چشمان خود را برای اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه نبسته است؛ ما ابزارهایی داریم که تا همچنان با شبه نظامیان و فعالیت های بی ثبات کننده ایران برخورد کنیم.

این واکنش ها درحالی است که در قطعنامه ۲۲۳۱ از ایران درخواست شده است که فعالیت موشکی خود با قابلیت حمل کلاهک هسته ای را محدود کند که موشک عماد این قابلیت را نداشته و تنها یک موشک بالستیک دوربرد بود که طبق ماده ۵۱ منشور ملل متحد همه کشورها حق دفاع مشروع  از خود را دارند و این  اقدام ایران در حوزه مشکی نیز کاملا دفاعی بوده است.

آیا آزمایش موشک نقض توافق است؟

علاوه بر این بارها و بارها عراقچی عضو تیم مذاکره کننده هسته ای و معاون حقوقی وزیر امورخارجه تاکید کرده بود نقض قطعنامه، نقض برجام نیست.

عراقچی بعد از توافق هسته ای در محافل گوناگون در مورد بند ۳ قطعنامه شورای امنیت ۲۲۳۱ و محدودیت فعالیت‌های موشک‌های بالستیکی که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای داشته باشند، اینگونه توضیح داده است که «در قطعنامه جدید از ایران تنها درخواست می کند؛ بنابراین الزام‌آور نیست، لذا  ممنوعیت گذشته تبدیل به محدودیت غیرالزام‌آور شده است و فقط از ایران درخواست می‌کند که فعالیت‌های موشکی روی موشک‌های بالستیک که برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی شده است، نداشته باشد که البته ایران چنین فعالیتی هم ندارد.»

البته بهانه جویی های آمریکا به آزمایش موشکی ایران ختم نمی شود و وزارت خارجه این کشور در گزارشی موسوم به آزادی دینی، نام ایران را در کنار کشورهایی مثل عربستان سعودی قرار داد که اقلیت های دینی را از حقوقشان محروم می کنند.

بهانه‌ای دیگر؛ گزارش حقوق بشری آمریکا علیه ایران
 
جان کری در اظهاراتی در وزارت خارجه آمریکا که در واقع توضیح درباره گزارش موسوم به آزادی دینی در سال ۲۰۱۴ بود مدعی شد: اقلیت های دینی، از جمله کسانی که به هیچ دینی مومن نیستند، باید همان حقوقی را داشته باشند که اکثریت دارند و این یک ایده بنیادین است.

متاسفانه صفحات این گزارش پر از توضیحات و گزارش های اقلیت هایی است که حقوق شان در کشورهایی مثل میانمار، ایران، پاکستان، روسیه، عربستان سعودی و بسیاری کشورهای دیگر تضییع می‌شود.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز این گزارش را فاقد اعتبار دانست و تاکید کرد که این گزارش تکراری و کلیشه ای با هدف اعمال فشار بر ایران تهیه شده است.

هدف آمریکا از مذاکره

این بهانه جویی های آمریکا طبیعی است چراکه هدف آنان از مذاکرات با ایران مسئله هسته ای نبوده و خودشان بهتر می دانند که ایران هیچگاه به دنبال سلاح های کشتارجمعی نبوده و نیست. هدف آمریکایی ها از مذاکره با ایران گفتگو پیرامون مسائل مختلف منطقه ای و بین المللی است تا خط مقاومت را تضعیف کنند و با نفوذ از طریق مذاکره بزرگترین مانع اجرایی شدن اهداف و سیاست های پلید خود در منطقه یعنی ایران را کنار بزنند.

آیت الله جنتی در خطبه های دیروز نمازجمعه تهران در مورد اهداف آمریکا از مذاکرات گفت: به نظر من برجام و موفقیت‌هایی که طرف ما به دست آورد گام اولشان بود و اگر مقاومت نکنیم سراغ موضوعات دیگر می‌روند و خواهند گفت که اسرائیل را به رسمیت بشناسید، حقوق زن و مرد را مساوی کنید، حکم قصاص را بردارید، ازدواج هم‌جنسان را تأیید کنید و ارتباط خود را با حزب‌الله لبنان و سوریه و عراق قطع کنید. اما به اذن خدا و هدایت‌های رهبری ارتباطمان با همه انقلابیون اسلامی را تا آخرین قطره خون حفظ خواهیم کرد.

دبیرشورای نگهبان با اشاره به اینکه نقشه آمریکایی‌ها حاکم شدن بر منطقه و ایران است، گفت: می‌خواهند سوریه، لبنان، عراق و سپس ایران را قبضه کنند و در داخل نیز به دنبال نفوذ برای رسیدن به اهدافشان هستند. می‌خواهند در مراکز تصمیم‌سازی مثل مجلس نفوذی‌های خود را بفرستند. در دولت نیز مراکز تصمیم‌سازی به غیر از هیأت دولت به عنوان زیرمجموعه وجود دارد که می‌خواهند در آنها نفوذ کنند و همچنین قصد حاکم کردن فرهنگ غربی را دارند که ان‌شاءالله این آرزوها را به گور خواهند برد.

سیاستی که از سوی دیده بان نظام، رهبر معظم انقلاب به درستی پیش بینی شده و ایشان خطاب به دولتمران تاکید کرده اند: «مذاکره با آمریکا ممنوع است زیرا این مذاکره نه تنها هیچ نفعی ندارد بلکه ضررهای بیشماری نیز دارد. شرایط کنونی از لحاظ فعالیت ها و تلاشهای دشمنان جمهوری اسلامی که ما بر آنها احاطه اطلاعاتی نیز داریم، مقطع مهمی است زیرا آنها به دنبال تغییر محاسبات مسئولان و تغییر افکار مردم درخصوص مسائل انقلابی، دینی و مصالح ملی کشور هستند.»

روز موعود؛ آزمونی برای غرب

طبق برنامه پیش بینی شده دو روز دیگر زمان اعلام تائید و تصویب برجام از ایران و ۱+۵ و نیز اعلام لغو یا تعلیق تحریم های هسته ای ایران خواهد بود.

طبق نقشه راه آمانو تا ١٥ دسامبر( ٢٤ آذر) فرصت دارد تا این گزارش را از راستی آزمایی ایران به شورای حکام ارائه دهد. پس از آن شورای حکام گزارش را بررسی می کند و طبق برجام، کشورهای ۱+۵ پیش نویس قطعنامه ای را با هدف بستن پرونده پی. ام. دی به شورای حکام ارائه می دهند. با توجه به اینکه روال قانونی در ایران طی شده و روال قانونی در کشورهای ۱+۵ هم پیش از این طی شده بود، روز یکشنبه راس موعد ۹۰ روز را روز تصویب یا - Adoption Day - اعلام می شود و در این روز ظریف و  موگرینی بیانیه مشترکی صادر می کنند و طبق برجام در همان روز شورای وزیران اتحادیه اروپاتحریم های اروپا را لغو می کند و رییس جمهور امریکا هم دستورات اجرایی را لغو و اجرای تحریم های کنگره را متوقف خواهد کرد. البته قوانین لغو تحریم ها زمانی اجرایی خواهد شد که ایران هم اقدامات خود را انجام دهد و پس از آن در روز اجرایی شدن، که دو ماه دیگر است لغو تحریم ها جنبه عملی به خود خواهد گرفت.

ایران و آمریکا پس از برجام

عراقچی در مورد بدعهدی های طرف مقابل و در واکنش به اظهارات جان کری مبنی بر بازگشت پذیری تحریمها گفت: هرلحظه طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکند جمهوری اسلامی ایران بلافاصله نسبت به تعهدات خود در برجام تجدید نظر خواهد کرد که این شامل توقف اجرای پروتکل الحاقی هم می تواند باشد.

او که از سوی ظریف رییس ستاد پیگیری اجرای برجام نیز شده است، تاکید کرد: بازگشت پذیری همواره یکی از انتخاب های ایران خواهد بود که در مصوبات مجلس شورای اسلامی و شورایعالی امنیت ملی هم بر آن تاکید شده است و کشورهای ١+٥ حتی یک لحظه نباید در اراده ایران در این زمینه تردید کنند.

آنچه که مهم است این است که چه این متن تصویب شود یا نشود، سیاست ما در مقابل آمریکا تغییر نخواهد کرد و مرحله بعد از برجام یعنی اجرای آن بسیار مهم تر از خود برجام خواهد بود. مرحله ای که با توجه به کارنامه آمریکایی ها در قبال ایران باید هوشیار بود تابه نفوذ منجر نشود و در عین حال به مهمترین هدف مذاکره که رفع تحریم ها نیز بوده است دست یابیم. همچنان که جان کری صحبت از بازگشت پذیری تحریم ها به عنوان گزینه روی میز می کند ما نیز به طرف مقابل می گوییم در صورت عدم پایندی به تعهداتشان در قبال ایران، موشک های روی لانچر، غنی سازی، سانتری فیوژ و دست های بر ماشه نیز گزینه روی میز ایران خواهد بود؛ و همچنانکه فرمانده کل قوا بعد از توافق هسته ای فرمودند: «آمریکا اتمّ مصادیق استکبار است؛ خودتان را آماده کنید برای ادامه‌ مبارزه با استکبار»، خودمان را برای ادامه مبارزه با استکبار آماده خواهیم کرد.