پرونده «گلاب قمصر» در مسیر ثبت جهانی/فرصت از دست رفته قم

به گزارش خبرنگار مهر، این هفته خبر رسید که یکی از دفاتر خدمات مسافرتی در تهران برای توری در باداب سورت از خانه روستائیان و مهمانوازی آنها استفاده کرد ولی هزینه خدمات دریافتی را نپرداخته است.

میلاد عالیشاه راهنمای محلی روستای اورست در منطقه گردشگری باداب سورت با طرح این موضوع درباره جزئیات آن به خبرنگار مهر گفت: حدود دو ماه پیش یکی از دفاتر خدمات مسافرتی در تهران، تور گردشگری برای بازدید از باداب سورت به مدت دو روز به این منطقه آورد و من هم به عنوان هماهنگ کننده سفر آنها، از روستائیان خواستم که خانه‌های محلی خودشان را در اختیار گردشگران این آژانس مسافرتی قرار دهند و با غذای محلی از آنها پذیرایی کنند. 

وی گفت: از آنجایی که مردم روستا به من اعتماد داشتند و ۵ سال است که برای تورهای گردشگری غذا و محل اقامت آماده می‌کنند، این کار را هم به خوبی انجام دادند.  این آژانس مسافرتی بابت خدماتی که از روستائیان گرفته دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به آنها باید پرداخت می‌کرد. اما این هزینه را هنوز نداده است. بارها به تهران و معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی آمده‌ام اما نتیجه نگرفته‌ام. استشهادی از مردم روستا گرفتم و همه امضا کرده اند اما پیگیری هایم از این آژانس مسافرتی نیز نتیجه‌ای نداد.

خبرگزاری مهر پیگیر این اتفاق شد اما مدیران اصلی این آژانس مسافرتی پاسخ خبرنگار مهر را ندادند.

خبر دیگر این هفته مربوط می شد به  شکستن شیشه آرامگاه حافظ که به دلیل انبوه جمعیت رخ  داد. مراسم بزرگداشت روز حافظ با مراسمی در حضور وزیر فرهنگ و ارشاد و اجرای برنامه توسط حسین علیزاده بود که در آن زمان تعداد زیادی از مردم در آرامگاه حضور پیدا کردند.مدیر آرامگاه حافظ این تعداد را حدود ۱۵ هزار نفر اعلام کرد و گفت که در این روز از ثبح تا شب میزبان ۳۰ هزار نفر بوده اند.

شهرام امیری  که پیش بینی نمی کرد با این تعداد جمعیت رو به رو شود گفت که فط برای هزار نفر کارت دعوت صادر شده بود.  مدیر آرامگاه حافظ گفت: در حال حاضر اندازه‌های شیشه را گرفته و درخواست انداختن شیشه جدید را داده‌ایم. برنامه روز بزرگداشت حافظ خوب است اما چون فضای آنجا برای حضور جمعیت زیاد مردم کوچک است بازدید کنندگان هجوم می‌آورند. هر ساله روز بزرگداشت حافظ را یک روز زودتر یعنی روز ۱۹ مهرماه برگزار می‌کنیم اما امسال چون قرار بود وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی حضور پیدا کند مجبور شدیم این برنامه را در همان روز ۲۰ مهرماه یعنی روز حافظ برگزار کنیم. نزدیک به ۲ هکتار فضای سبز در این محوطه وجود دارد که بخشی از چمن های آن به دلیل حضور مردم تخریب شد البته این تخریب قابل بازسازی است.

فرصتی که قم از دست می‌دهد

این هفته خبرگزاری مهر از یک فرصت از دست رفته در استان قم خبر داد.  اداره کل میراث فرهنگی قم به راحتی می‌توانست مجموعه کاروانسرای علی آباد و بناهای تاریخی و درحال تخریب اطرافش را به یک مجتمع بین راهی تاریخی تبدیل کند اما هنوز توجهی به این بنا ندارد.

وقتی سیل کاروانسرای حوض سلطان را از بین برد، کاروانسرای علی آباد در راه تهران_ قم به وجود آمد. این کاروانسرای قجری، دارای سه تالار ستوان دار است که در هر گوشه از آن سکویی بین چهارستون قرار گرفته است.ورودی این کاروانسرا یک سردر دالبری شکل دارد که عقب تر از سایر دیوارهای ورودی کار گذاشته شده است شاید این سبک از ساختمان سازی را در خانه‌های کاشان بیشتر بتوان پیدا کرد و نمونه‌هایش را در کاروانسراهای دیگر ندید. این کاروانسرا اکنون منزل چندین خانواده از اقوام مختلف است که سال‌ها پیش به اینجا پناه آورده بودند و در میان ستون ها و دیوارها، دیواری دیگر کشیده و با ساختن اتاقکی، خانه ای برای خود ساخته اند و هر چهار پنج نفر در یک اتاق ۹ تا ۱۲ متری زندگی می کنند.

بنابر پرس و جوی خبرنگار مهر این ساکنان بعد از انقلاب به این کاروانسرا آمده و از همان زمان در اینجا زندگی می‌کنند. اتاق‌هایی با خشت و گل، وسط کاروانسرا که بعضی از قسمت‌های آن را به طویله تبدیل کرده‌اند با حمام و سرویس بهداشتی مشترک که برخی از آنها با ابتکارشان ساخته اند! برخی دیگر از ساکنان فعلی کاروانسرا، پرده را جای درهای اتاقشان قرار داده اند و برخی دیگر که جای بهتری از کاروانسرا را پیدا و آن را  قرق کرده‌‌اند. آنها این کاروانسرا را متعلق به خودشان می‌دانند.

مجموعه این بناها در علی آباد قم می توان به عنوان یک مجتمع بین راهی و شاید اولین مجتمع بین راهی تاریخی مورد استفاده قرار گیرد که مرمت و احیای آن، هم موجب زنده‌سازی یک بنای تاریخی درحال تخریب می شود و هم می تواند به عنوان یک مجموعه شاخص در اختیار مسافران قم قرار گیرد اما اداره کل میراث فرهنگی استان قم از این موضوع بی اطلاع است. 

معاون میراث فرهنگی استان قم اطلاعاتی از این کاروانسرای تاریخی ندارد به جای او فدائیان، کارشناس فنی این معاونت با خبرنگار مهر صحبت کرد و توضیح داد که نمی داند چه زمانی این بنای تاریخی ثبت شده است فقط می داند در سال ۷۸ که برای ثبت این بنای تاریخی به آنجا مراجعه کرده اند، تعدادی خانواده در آن ساکن بودند. او مدعی است که طرح مرمتی و احیا و حتی کاربری برای آن تهیه شده و در شورای فنی استان و سازمان مرکزی میراث فرهنگی نیز به تصویب رسیده است. حتی یکی دو مورد تعمیرات نیز در آنجا انجام گرفته ولی باید سرمایه گذار پیدا شود و آن را به دست بگیرد. اما از آنجا که بحث مالکیت تعدادی مهاجر در این کاروانسرا مشکل ساز است، هر سرمایه گذاری حاضر به فعالیت در این محدوده نیست.

ایران پرونده نامزدی ثبت جهانی مسجد کبود ارمنستان را تدوین می‌کند

کارشناسان و متخصصان ایرانی برای مرمت و تهیه پرونده ثبت جهانی مسجد کبود ایروان عازم ارمنستان می شوند. محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور با اعلام این خبر گفت: پس از سفر معاون اول رییس جمهور، رییس و مسئولان ارشد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ارمنستان قرار شد اقدامات مرمتی، حفاظتی و تهیه پرونده ثبت جهانی مسجد جامع کبود ایروان که از جهاتی به مسجد کبود تبریز شباهت دارد توسط کارشناسان و متخصصان ایرانی انجام شود.

معاون میراث فرهنگی کشور درخصوص ارزش های فرهنگی مسجد کبود ایروان گفت: مسجد جامع کبود ایروان تنها یادگار باقی مانده از قرن هجدهم میلادی (سده دوازدهم هجری قمری) معماری مساجد ایرانی در کشور ارمنستان است که معماری آن الهام گرفته از مسجد کبود تبریز بوده و اثر تاریخی منحصر به فرد و واجد ارزش ملی و جهانی است.

آنطور که معاون میراث فرهنگی کشور می گوید اطراف مسجد جامع کبود ایروان به دلیل ساخت و سازهای ناهمگون به جای مانده از دوران شوروی سابق دچار نابسامانی های زیادی شده که برای ثبت جهانی این بنا، کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی با همکاری شهرداری ایروان باید هر چه سریعتر نسبت به رفع آسیب های موجود و مداخلات صورت گرفته در حریم بنا اقدام کنند. پس از مذاکرات صورت گرفته با دولت ارمنستان قرار شد کارشناسان میراث فرهنگی ایران در دو هفته آینده عازم ایروان شوند تا با اجرای طرح جامع حفاظتی، مستندات و اطلاعات مقدماتی پرونده ثبت جهانی مسجد جامع کبود ایروان را برای یونسکو تهیه کنند.

فهرست موقت میراث ایران در یونسکو به ۱۵۰ عنوان می‌رسد

از آنجا که فهرست موقت میراث فرهنگی و تاریخی ایران از سال ۲۰۰۷ تا کنون به روز نشده است، مدیرکل ثبت آثار تاریخی از به روز شدن فهرست موقت میراث طبیعی و تاریخی ایران در یونسکو با ۱۵۰ عنوان خبر داد و گفت: تا پایان سال این فهرست که اکنون بیش از ۴۰ عنوان در آن ثبت شده، نهایی می‌شود. از این ۱۵۰ عنوان میراث طبیعی و تاریخی برخی از عناوین دوباره باید در کمیته ثبت، بررسی شوند. اکنون بیش از ۴۰ عنوان میراث تاریخی و طبیعی در فهرست انتظار قرار دارند.

فرهاد نظری گفت: از آنجا که فهرست موقت میراث طبیعی و تاریخی در یونسکو یکی است، می‌توان سالی دو پرونده را در فهرست طبیعی و تاریخی ثبت جهانی کرد. چون هر دو براساس یک کنوانسیون محقق شده و در یک اجلاس بررسی می شوند. اما گروه کارشناسان ایکوموس در یونسکو میراث تاریخی و کارشناسان IUCN نیز میراث طبیعی کشورها را مورد بررسی قرار می دهند و نظر هر دو گروه داوری می‌شود.

مدیرکل ثبت آثار تاریخی کشور گفت: در حوزه میراث ناملموس، آیینهای یلدا، چوگان و نی انبان به صورت چند ملیتی و مشترک با کشورهای دیگر ثبت جهانی می شوند. در فهرست میراث ملموس نیز تعدادی پرونده وجود دارد که زنجیره وار چند اثر تاریخی را در برمی گیرد به این ترتیب می توان گفت که چند بنای تاریخی را به صورت همزمان ثبت جهانی می کنیم مانند باغ های ایرانی که همزمان در یک پرونده ۹ باغ ایرانی ثبت شد. آرامگاههای معاصر  مفاخر ایران یکی از این پرونده هاست که شامل آرامگاه بوعلی،فردوسی،عطار و ... می شود. خانه ایرانی(خانه هایی که بیانگر نقطه عطف و یا خلاقیتی باشند) کاروانسراها، آب انبارها، برج مقبره ها، پل های تاریخی ایران، حمام ایرانی و ... جزو پرونده هایی هستند که همزمان در یک پرونده ثبت می شوند اما دربرگیرنده چندین اثر تاریخی هستند.

مدیرکل ثبت آثار تاریخی و فرهنگی گفت: با موافقت دو کشور ایران و عربستان پرونده‌ای به نام «مراسم گلابگیری قمصر کاشان و آیین شست و شوی خانه کعبه» تدوین و در فهرست میراث ناملموس جهانی ثبت می‌شود. این پرونده به صورت مشترک باید با همکاری ایران و عربستان تهیه شود و سازمان جهانی یونسکو هم از این نوع همکاری‌ها استقبال می‌کند بنابراین باید هر دو کشور در یک همکاری مشترک این پرونده را تهیه کنند.  سازمان جهانی یونسکو یک سازمان فرهنگی است که در روابط بین کشورها دخالتی نمی‌کند.  پیشنهاد تهیه این پرونده به نمایندگان عربستانی انتقال داده می‌شود چون باید مورد موافقت دو کشور ایران و عربستان قرار گیرد.