گروه‌بندی سنی برای کدام بازی رایانه‌ای؟

خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ: سال‌ها پیش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بر اساس حجم کتاب و تعداد صفحات، میزان نقاشی‌ها، نوع مطلب و معیارهایی از این قبیل، کتاب‌های خود را به شش گروه سنی مختلف تقسیم کرد. در این رده‌بندی گروه الف: سال‌های قبل از دبستان،گروه ب: سال‌های آغاز دبستان (کلاس‌های اول، دوم و سوم،گروه ج: سال‌های پایان دبستان (کلاس‌های چهارم و پنجم)، گروه د: دوره راهنمایی و گروه هـ: سال‌های دبیرستان بودند.

از آن زمان تاکنون، هر کتابی که کانون پرورش فکری چاپ کند، رو و پشت جلدش نوشته شده که متعلق به کدام گروه سنی است. بدین ترتیب، مربیان کانون، حتی اگر خودشان هم کتاب را نخوانده باشند، به سادگی می‌توانند دریابند که هر کتاب برای چه مخاطبی، مناسب و قابل توصیه است.

این طبقه بندی بعدها توسط ناشران دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت و البته، گه گاه نیز نقد شد. حالا پس از سال‌ها بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیز بر آن شده تا این‌گونه بازی‌ها را به لحاظ سنی دسته‌بندی کند.

حسن کریمی قدوسی، مدیرعامل بنیاد بازی‌های رایانه‌ای، پیش از این در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به این‌ که بسیاری از خانواده‌ها، تعریفی از رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای ندارند، گفته بود: طبق آماری که داریم، ۹۰ درصد خانواده‌هایی که برای بچه‌هایشان، بازی می‌گیرند، نمی‌دانند رده‌بندی سنی چیست. فرهنگ خانواده‌ها این است که بچه‌مان توی کوچه نرود و با غریبه بازی نکند. در صورتی که بازی‌های رایانه‌ای اگر هماهنگ با سن و سال بچه‌ها نباشد، بیشتر آسیب می‌زند.

«اسرا» ، نظامی است که به رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای می‌پردازد. اما این نظام، پس از هفت سال همچنان جانیفتاده است. مدیرعامل بنیاد بازی‌های رایانه‌ای معتقد است  کاری که در اسرا شده در هیچ بخش فرهنگی کشور نشده است. قطعا خطاهایی هم داریم چون نحوه رده‌بندی‌مان غلط است و کپی‌رایت نداریم؛ به همین خاطر است که یک بازی خارجی را از اول تا آخر بازی می‌کنیم. شاید یک بازی ۱۰۰ ساعت طول بکشد.

کریمی قدوسی همچنین از رده‌بندی ۳۲۰۰ بازی خبر داده و گفته بود: ضعفی که در ارتباط با «اسرا» وجود دارد، بحث تبلیغ است. ما باید نطام رده‌بندی اسرا را به عنوان یک مساله فرهنگی  که عمومیت دارد به سازمان‌های مختلف ابلاغ کنیم. باید بتوانیم یک بودجه تبلیغی بگیریم تا همان‌گونه که می‌گوییم «آب هست اما کم است» به خانواده‌ها بگوییم چقدر رده بندی سنی اهمیت دارد.

مدیرعامل بنیاد بازیهای رایانه‌ای،با ابراز امیدواری نسبت به اینکه «اسرا» به مرجعی برای رده‌بندی بازی در کشورهای مسلمان تبدیل شود گفته بود: ما با سازمان‌های رده‌بندی سنی در دنیا از جمله در اروپا و آمریکا هم تعامل خوبی برقرار کرده‌ایم تا اسرا را جزو جامعه جهانی سازمان رده‌بندی سنی به نام «آی آرک» کنیم. می‌خواهیم نگاه جهانی داشته باشیم و اگر این اتفاق بیفتد شاید بتوانیم مرجعی برای رده‌بندی سنی بازی‌ها در کشورهای مسلمان شویم. اگر عضو آی‌آرک شویم با ورود به گوگل پلی یا اپ استور، آی پی ایران تشخیص داده می‌شود و رده‌بندی سنی در کشورهای مسلمان، برای معرفی بازی‌ها مطابق با شاخص‌های اسراست. جز آمریکا، اروپا، استرالیا و چین، در هیچ‌کدام از کشورهای اسلامی، رده‌بندی سنی وجود ندارد.

بازی‌های موبایلی هم رده‌بندی سنی می‌شوند

و اما در شرایط کنونی، چه بخواهیم چه نخواهیم، بازی‌های موبایلی جایگزین بازی‌های رایانه‌ای شده‌اند. هزینه ساخت بازی‌های رایانه‌ای بسیار بالاست و امکان رقابت با نمونه‌های خارجی وجود ندارد. به این خاطر که ما هنوز قانون کپی‌رایت را به رسمیت نشناخته و در این زمینه فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم. از سوی دیگر بازی‌های خارجی با کیفیت بالا به راحتی دانلود می‌شوند و به قیمت ارزان در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. با این اوصاف طبیعی است که بازی‌سازان به سراغ بازی‌های موبایلی بروند که هم زمان و انرژی و هزینه کمتری صرف می‌کنند هم آنچه می‌سازند همچنان قابل رقابت با نمونه‌های خارجی است.

بازی‌های موبایلی هم چون بازی‌های رایانه‌ای به رده‌بندی سنی نیاز دارند. نظام «اسرا» به گفته مدیرعامل بنیاد بازی‌های رایانه‌ای، هفت ساله شده و به خاطر عدم تبلیغ همچنان ناشناخته است اما گروه‌بندی بازی‌‌های موبایلی به تازگی آغاز شده است.

روز گذشته ۲۳ آبان ماه، سایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای خبری منتشر کرد مبنی بر این‌که قرار است این بنیاد با و فروشگاه‌های بازی‌های موبایلی تعامل برقرار کند و تولیدکنندگان، پیش از این‌که بازی‌های خود را در فروشگاه‌ها عرضه کنند، باید جهت دریافت رده‌بندی سنی به سازمان اسرا مراجعه کنند.

رضا احمدی، مدیر نظام رده‌بندی سنی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با تاکید بر این‌که بنیاد، در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بررسی ازی‌ها و رده‌بندی سنی آنها می‌پردازد گفت: تولیدکنندگان بازی‌های موبایلی می‌توانند همزمان با درخواست بررسی محتوا و دریافت رده‌بندی سنی بازی، برای دریافت پروانه ساخت بازی از واحد نظارت بنیاد نیز اقدام کنند.

صنعت بازی‌سازی در ایران معنا ندارد

و اما بازی‌سازان به گونه‌ای دیگر فکر می‌کنند. حسن مهدی اصل، مدیر یک شرکت نرم‌افزاری  در گفتگو با خبرنگار مهر و در پاسخ به این‌که رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای چه ضرورتی دارد می‌گوید: بی شک بازی‌های رایانه‌ای بر ذهن و روان مخاطبان خود تاثیر می‌گذارند و آنچه مناسب برای گروه سنی کودک است با آن بازی که نوجوان یا جوان می‌پسندد تفاوت دارد  و ما باید مخاطب خود را بشناسیم و بدانیم ذائقه و پسند او چگونه است و در هر سن و سالی به چه نیاز دارد.

به گفته سازنده بازی«سیاوش»، ما از طریق این بازی‌ها می‌توانیم سبک و روش زندگی ایرانی- اسلامی خود و بسیاری مفاهیم دیگر را به بچه‌ها آموزش دهیم اما واقعیت این‌که به قدری انتقال مفاهیم در بازی‌های ما رو و مستقیم است که مخاطبان با آن ارتباط برقرار نمی‌کنند.

مهدی اصل معتقد در پاسخ به این‌که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، خبر از هفت ساله شدن «اسرا» می‌دهد در حالی که هنوز نظام رده‌بندی سنی برای بازی‌ها جا نیفتاده می‌گوید: هنوز بازی‌سازی در مملکت ما به صنعت تبدیل نشده است. از سوی دیگر فرهنگ‌سازی در این زمینه صورت نگرفته و خانواده‌ها، با توجه به اسم بازی، فکر می‌کنند بچه‌هاشان می‌توانند هر اثری را خریداری کنند در حالی‌که کشورهای پیشرفته، از سال‌ها پیش تاکنون بازی‌ها را به لحاظ سنی طبقه‌بندی کرده‌اند و برای مثال، کودکان نمی‌توانند بازی بزرگسال را بدون اجازه پدر و مادر خریداری و بازی کنند.

حمید افسری، مدیر یک استودیوی بازی و سرگرمی نیز به ضرورت رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای اشاره می‌کند و می‌گوید: در این‌که بازی‌ها باید تفکیک شوند و خانواده‌ها و خود بچه‌ها بدانند کدام بازی برای چه گروه سنی لازم است شکی وجود ندارد. اما مگر چند درصد بازی‌هایی که در اختیار کاربران قرار می‌گیرد مجاز است؟

به گفته سازنده بازی «نبرد هور»، زمانی که بازی‌های خارجی با کیفیت بالا، به راحتی در ایران دانلود و به طور غیرمجاز عرضه می‌شوند؛ وقتی قیمت این بازی‌ها از یک فلافل ارزان‌تر است و با قیمت سی‌دی خام برابری می‌کند و هیچ ناشری به انتشار بازی ایرانی، رغبت نشان نمی‌دهد؛وقتی ما هنوز به کنوانسیون برن نپیوسته و قانون کپی‌رایت را قبول نکرده‌ایم، چگونه می‌توانیم به ورود بازی‌های مجاز به بازار و طبقه‌بندی سنی این بازی‌ها دل خوش کنیم؟

به نظر می‌رسد رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌‌ای، نیازمند فرهنگ‌سازی است. خانواده‌ها و کاربران ایرانی باید به این نتیجه برسند که هر بازی نمی‌تواند در اختیار هر مخاطبی با هر گروه سنی قرار بگیرد. آنچه برای کودکان جداب است با ان چیزی که جوانان می‌پسند و با آن ارتباط برقرار می‌کنند تفاوت دارد؛ نیاز و خواسته این دو مختلف است و همه این موارد ما را به این نتیجه می‌رساند که باید بازی‌هامان رده بندی شوند. همان‌گونه که لازم است نظارتی بر بازار وجود داشته باشد تا بازی‌های غیرمجاز، کمتر و کمتر شوند.