به گزارش خبرنگار مهر، در سال‌های گذشته آمارهای مختلفی از وضعیت حضور و اشتغال اتباع بیگانه در ایران منتشر می‌شد و گاهی برخی مقامات دولتی تعداد اتباع بیگانه حاضر در بازار کار ایران را ۲ تا ۳ میلیون نفر اعلام می کردند. حتی در مواردی اعلام می‌شد اگر بتوان اتباع بیگانه را به کشورهایشان بازگرداند، مشکل بیکاری جوانان ایرانی حل می‌شود!
با این وجود، تاکنون اراده جدی برای ساماندهی اشتغال اتباع بیگانه از سوی دولت‌ها دیده نشده و اتباع بیگانه با مجوز و بدون مجوز در بازار کار ایران به صورت آزادانه حضور و فعالیت دارند. اتباع بیگانه که بیشتر تبعه کشور افغانستان هستند، در سطح شهر تردد می کنند و به دنبال کار هستند.
شاید تنها کاری که در طول چند سال گذشته در بخش بازار کار صورت گرفته باشد، دریافت درخواست‌های صدور مجوز کار، تعیین تعرفه های کارت موقت کار اتباع بیگانه، تمدید مجوزهای کار و موارد مربوط به آن بوده است، همچنین برخی مقامات ارشد دولتی می گویند شرایط ما به نحوی است که بدون حضور آنها بازار کار کشور لنگ خواهد زد و اگر آنها نباشند برخی مشاغل ما خالی خواهد ماند و به دردسر می افتیم.
رفت و آمد خارجی‌ها به بازار کار ایران
همین چند سال پیش بود که صدور مجوز کار تنها چند نفر از نیروهای چینی در پروژه آزاد راه تهران - شمال حواشی فراوانی را به وجود آورده بود تا جایی که وزیر وقت کار گفته بود از اختیارات خود برای صدور اجازه کار چینی‌ها استفاده کرده است. با این وجود، چنین واکنش‌هایی در قبال صدها هزار نیروی کار تبعه افغانستان وجود ندارد.
البته منظور این نیست که همه اتباع بیگانه شاغل در بازار کار ایران باید به خانه های خود بازگردند و دیگر هیچ نیازی به آنها نیست اما دست کم می‌توان بخش قابل توجهی از فرصت‌های شغلی در اختیار آنها را به کارجویان ایرانی واگذار کرد. متاسفانه آنچه که به عنوان سوء استفاده برخی کارفرمایان از شرایط اتباع بیگانه خوانده می شود، باعث شده تا نوعی فضاسازی منفی توسط کارفرمایان علیه نیروی کار ایرانی شکل بگیرد، در واقع توجیهاتی از سوی برخی کارفرمایان استفاده کننده از نیروی کار غیرمجاز خارجی ارائه می شود.
درست است نیروهای کار بسیار زیادی از ایران هم در بازارهای کار سایر کشورها مشغول به فعالیت هستند و از آنسو افغانستانی ها نیز در بازار کار ایران هستند اما کارشناسان می گویند در بخش ورود و خروج نیروی کار به بازارهای جهانی تناسب و تعادلی برقرار نیست به نحوی که معمولا از ایران نیروهای نخبه، توانمند و متخصص و یا صاحب سرمایه جذب سایر کشورها می شوند ولی در بخش ورود نیروی کار خارجی به بازار کار ایران، تنها با نیروی کار ساده مواجه ایم.
آمارهای رسمی نشان می‌دهند کل جمعیت افغانستانی های ساکن در ایران یک میلیون و ۳۱۲ هزار و ۴۵ نفر است که از این تعداد در سال گذشته ۵۳۰ هزار و ۲۵۴ نفر توانسته اند مجوز کار موقت دریافت کنند. به بیان دیگر، با توجه به غیرفعال بودن حدود ۲۵۰ هزار نفر از آنها در ایران و جستجوی کار توسط ۵۶۷ هزار تبعه افغانستانی، باید گفت غیر از حدود ۴۰ هزارنفر مابقی توانسته اند در بازار کار کشور شغلی برای خود دست و پا کنند و یا دست کم مجوز آن را داشته باشند.
به عبارت دیگر، تعداد کل مجوز کار موقت صادر شده برای اتباع خارجی از ۱۷۸ هزار و ۸۸۷ نفر سال ۹۲ به ۵۳۰ هزار و ۲۵۴ نفر در سال ۹۳ رسیده است که رشد حدود ۳ برابری را نشان می‌دهد.
مناطق مورد علاقه خارجی‌ها برای کار
به بیان ساده تر، در شرایط فعلی اتباع افغانستان نسبت به کارجویان ایرانی از فرصت‌ها و زمینه های بهتری برای اشتغال در بازار کار ایران برخوردار هستند. هرچند که نیروی کار خارجی شاغل در ایران بیشتر در مشاغل فیزیکی و ساده حضور دارند اما کارجویان ایرانی در همین حوزه ها نیز دچار مشکل یافتن کار هستند و در موارد بسیاری، کارفرمایان افغانستانی ها را به آنها ترجیح می دهند.
برخی کارفرمایان عنوان می‌کنند کارگران افغانستانی هم بهتر کار می کنند و هم اینکه حرف شنوی بهتری از کارفرمایان دارند اما کارشناسان می گویند اینها بهانه است و اصل این است که کارفرما می تواند به افغانستانی ها حقوق کمتری بپردازد، آنها را بیمه نکند و دغدغه عدم اجرای حمایت‌های قانون کار را نیز نداشته باشد؛ بنابراین فضا برای سوء استفاده برخی کاملا فراهم است و متاسفانه کارگران خارجی به دلیل نیاز فوری به کار، شرایط کارفرمایان را می پذیرند.
نگاهی به پراکندگی جمعیتی اتباع بیگانه در ایران نشان می دهد که خارجی ها (بیشتر اتباع کشور افغانستان) ۱۴ استان را برای اشتغال و حضور انتخاب کرده اند.
در حال حاضر هیچ تبعه خارجی در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خراسان شمالی، خوزستان، زنجان، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویراحمد، گیلان، لرستان، مازندران، هرمزگان و همدان حضور نداشته و یا دست کم در سال ۹۳ در این مناطق هیچگونه مجوزی برای کار صادر نشده است.
با این وجود، در اصفهان برای اشتغال موقت ۹۲۶۹۷ نفر، البرز ۲۲۲۸۶ نفر، بوشهر ۵۵۲۵ نفر، تهران ۱۷۳۱۵۹ نفر، خراسان جنوبی برای ۲۷۶۱ نفر، خراسان رضوی برای ۷۵۰۹۸ نفر، سمنان ۶۷۲۰ نفر، فارس ۴۳۹۶۹ نفر، قزوین برای ۹۱۹۶ نفر، قم برای اشتغال موقت ۲۸۵۱۳ نفر، کرمان برای ۲۸۰۲۲ نفر، گلستان ۸۳۸۱ نفر، مرکزی برای ۱۰۹۶۶ نفر و در استان یزد هم برای اشتغال موقت ۲۲۹۶۰ تبعه خارجی مجوز کار صادر شده است.
نظر شما