گروه بین الملل- عبدالحمید بیاتی: روسیه پس از سرنگون شدن جنگنده این کشور از سوی ترکیه بنا به دلایلی ترجیح داد تا پاسخ آنکارا را با روی آوردن به فشارهای اقتصادی و اعمال تحریم علیه آنکارا بدهد و همین امر در مدت یک هفته فشار زیادی را بر ترکیه وارد کرد.
این وضعیت در حالی است که بر اساس آمارهای موجود ترکیه ۵۵ درصد از گاز مورد نیاز و ۳۰ درصد از نفت مصرفی خود را از روسیه وارد می کند و کارشناسانی که مناسبات روسیه با همسایگانش بویژه اوکراین را در سال های اخیر دنبال کرده اند این احتمال را بعید نمی دانند که مسکو در فصل زمستان اقدام به قطع گاز صادراتی خود به ترکیه کرده و بدین ترتیب آنکارا را تحت فشار مضاعف قرار دهد.
کابوس قطع گاز در حالی وارد کاخ ریاست جمهوری ترکیه شده که تا کمتر از یک ماه قبل هنوز تحلیل های مربوط به تبدیل ترکیه به «هاب انرژی» توسط روسیه که «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه، در سفر اخیر خود به آنکارا وعده آن را داده بود در رسانه ها خریدار داشت.
با توجه به این شرایط بود که «رجب طیب اردوغان» در روزهای گذشته صحبت از جایگزین کردن گاز کشوری دیگر به جای گاز وارداتی از روسیه کرده بود و در این میان مناسب ترین و امن ترین گزینه جایگزین ایران است.
اما در حالیکه ترکیه قطع گاز توسط روسیه را در برابر چشمان خود می بیند و به همین دلیل باید بیش از گذشته مراقب رفتار خود باشد در اقدامی عجیب روی به جنگ لفظی با ایران آورده است.
کابوس قطع گاز در حالی وارد کاخ ریاست جمهوری ترکیه شده که کمتر از یک ماه قبل تحلیل های مربوط به تبدیل ترکیه به «هاب انرژی» در رسانه ها خریدار داشتماجرا از این قرار است که گویا بواسطه مطرح شدن درگیر بودن خانواده اردوغان با قاچاق نفت توسط داعش در برخی از رسانه های ایران، اردوغان شخصا در این رابطه با دکتر «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران، تماس گرفته است. مقامات ترکیه تفسیر خود را در خصوص گفتگوهای انجام شده میان اردوغان و روحانی دارند که البته با آنچه که وزارت خارجه ایران در این خصوص منتشر کرده تفاوت هایی دارد و همین امر موجب شده تا وزارت خارجه ترکیه نسبت به آن واکنش نشان داده و از ادبیاتی استفاده کند که خارج از عرف دیپلماتیک و حسن همجواری است.
مسلما ادامه این روند از سوی ترکیه می تواند ایران را نیز به مانند روسیه در برابر آنکارا قرار بدهد و در شرایطی که ترکیه نیاز به کمک تهران دارد میراث بجا مانده از امپراطوری عثمانی به یکباره خود را تنها ببیند.
در همین رابطه روز دوشنبه «مهمت شیمشک» معاون نخست وزیر ترکیه، ضمن دادن هشدار درباره تشدید تنش های آنکارا با مسکو عنوان داشت که ادامه تنش میان این کشور و روسیه و به حداقل رسیدن روابط دو کشور می تواند زیانی معادل ۹ میلیارد دلار را متوجه اقتصاد ترکیه کند.
معاون نخست وزیر ترکیه در ادامه افزود: تنش های اخیر با روسیه بین ۰.۳ تا ۰.۴ درصد از تولید ناخالص ترکیه را شامل شده و در بدترین حالت اگر ارتباط ترکیه با روسیه به صفر برسد اقتصاد ما هشت میلیارد و ۳۰۰ میلیون یورو معادل ۹ میلیارد دلار زیان می بیند.
به گفته شیمشک، بعد از آغاز تنش ها میزان سفر گردشگردان روس به ترکیه و همچنین کارهای مشترکی که توسط پیمانکاران روس انجام می شد به حداقل رسیده است. وی گفته بود: ما همیشه روسیه را به عنوان یکی از مهمترین شرکای اقتصادی خود می دانستیم و خواهان افزایش تنش ها با مسکو نیستیم اما اگر روسیه به رفتارهای اخیر خود ادامه بدهد باید منتظر اقدامات ترکیه نیز باشد.
اما در آن سوی این رویدادها ایران قرار دارد و وارد شدن ترکیه به جنگ لفظی با تهران در حالیکه پیش از این دو کشور تصمیم داشتند سطح مبادلات تجاری خود را در سال جاری میلادی به ۳۰ میلیارد دلار برسانند می تواند ضربه ای دیگر به اقتصاد ترکیه وارد کند.
روابط سیاسی ایران و ترکیه از زمان انقلاب اسلامی تاکنون ـ گرچه با فراز و نشیب ها ـ همواره تداوم داشته است، اما سیر روابط دو کشور پس از انقلاب اسلامی نشان می دهد که مولفه اقتصاد، یکی از عوامل مهمی است که تداوم روابط سیاسی میان ایران و ترکیه را تسهیل کرده است.
نکته قابل توجه این است که در غالب دیدارهای مقامات سیاسی دو کشور، موضوع اقتصاد و گسترش روابط اقتصادی مورد تاکید دو طرف بوده است و در این دیدارها همواره هیات های اقتصادی طرفین نیز حضور داشته اند. به عنوان نمونه، می توان به سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران حسن روحانی به ترکیه در ۱۹ و ۲۰ خرداد ماه سال جاری اشاره کرد. در این سفر، همراه با روحانی، رئیس بانک مرکزی ایران و تعداد قابل توجهی از نمایندگان اتاق های بخش خصوصی به آنکارا سفر کردند. همچنین، همزمان با سفر رئیس جمهوری به ترکیه، حدود ۱۰ سند همکاری میان دو کشور در خصوص سرمایه گذاری در زمینه زیرساخت های مشترک از جمله حمل و نقل، انتقال و صادرات گاز، شهرک های صنعتی و مرزی و توسعه تجاری امضاء شد.
خلاصه کلام آنکه، روابط اقتصادی گسترده میان ایران و ترکیه یکی از عوامل اصلی است که به این دو کشور اجازه نداده است تا تنش های سیاسی گاه و بیگاه همچون بحران سوریه که از اختلاف نظر عمیق و ملاحظات استراتژیک مغایر دو کشور درباره سوریه ناشی می شود مانع قطع روابط سیاسی دو کشور شود؛ دلیل این مساله را می بایست در مبانی روابط سیاسی ایران و ترکیه که یکی از ارکان مهم آن عامل اقتصاد است، جستجو کرد.
بر اساس این موراد می توان گفت ادامه راهی که اردوغان در پیش گرفته می تواند زیان های زیادی را متوجه ترکیه کند. یکی از دلایل اقبال اردوغان و حزبش در داخل ترکیه آن است که این حزب توانسته از لحاظ اقتصادی کارنامه موفقی را از خود بجا بگذارد و ترکیه را از بحران اقتصادی سال های نه چندان دور خارج کند اما اگر تقابل اردوغان با روسیه و ایران بار دیگر ترکیه را وارد بحران اقتصادی کند ممکن است محبوبیت اردوغان که در سال های اخیر رو به کاهش گذاشته به کمترین میزان خود برسد.
این وضعیت در حالی است که ترکیه با عراق نیز وارد تنش شده است و حضور نظامیان ترک در خاک عراق موجب شده تا مقامات بغداد بطور صریح و روشن خواستار خروج آنها از کشورشان شوند. اینکه کشور به دلیل اتخاذ سیاست های غلط دست کم با چهار همسایه خود وارد تنش شود نشان از موارد متعددی دارد مواردی که دیر یا زود تبعات خود را نشان می دهند.
نظر شما