خانه مدرس موزه شد/ حکایت زیورآلات یک امام جماعت

به گزارش خبرنگار مهر، این هفته گزارشی درباره طرح ناتمام پلیس گردشگر منتشر شد مبنی بر اینکه صنعت گردشگری هنوز «پلیس» ندارد. طرح پلیس گردشگری که چند سال پیش به صورت پایلوت در استان گلستان کلید خورد، حالا محدود به یک کیوسک اطلاع‌رسانی در اصفهان شده و جالب اینکه در روند تشکیل این واحد، یگان حفاظت از میراث فرهنگی نقشی ندارد.

اکنون پس از گذشت چند سال، این طرح در حد یک کیوسک پلیس در میدان نقش جهان اصفهان اجرا شده و در استان گلستان نیز که پایلوت این طرح قرار گرفت؛ اجرایی شدن این طرح یک ماه هم طول نکشید. این را ابراهیم کریمی، مدیرکل میراث فرهنگی استان گلستان هم تایید کرد و گفت: من تازگی به این استان آمده‌ام اما می‌دانم که این استان به خود پلیس گردشگری ندید. هر چند که تقاضا برای ایجاد آن وجود داشت اما فعالیتی انجام نشد.

کیوسک اطلاع رسانی یا پلیس گردشگری؟

فریدون الله یاری، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز وجود پلیس گردشگر در این استان را محدود به یک کیوسک پلیس در میدان نقش جهان اصفهان اعلام کرد و گفت: پلیس گردشگر داریم اما نه به معنای تشکیلات واحد. چندی پیش کیوسکی در میدان نقش جهان ایجاد شده و تنها همان است. اما معمولا آن طور که مورد انتظار بود، ادامه کار نداد. ما به دنبال این هستیم که بحث خدمات پلیسی و امنیتی گردشگران را توسط افسران پلیس که آگاه با حوزه گردشگری و زبان خارجی باشند، فعال کنیم.

جای خالی نیروی یگان در حفاظت از گردشگران

صحبت های مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان و گلستان درباره عدم اجرا و یا اجرای ناقص طرح پلیس گردشگری در حالی است که یکی از وظایف نیروهای یگان حفاظت از میراث فرهنگی کشور رسیدگی به امور گردشگران است در حقیقت عبارت کامل نیروی یگان، شامل نیروی یگان حفاظت از میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.  در این باره، محمد کربلایی فرمانده نیروی یگان حفاظت از میراث فرهنگی کشور گفت: عنوان پلیس را به یک فرد غیرنظامی اطلاق نمی‌کنند اما استان هایی مانند گلستان پلیس گردشگر را ایجاد کرده بودند. مراقبان میراث فرهنگی آموزش مختصر یک ماهه از ناجا می‌بینند و از ظرفیت آنها استفاده می شود اما پلیس گردشگر باید آموزش خاص ببیند.

حاشیه‌های یک اکتشاف میراثی در رشت

در روزهای اخیر تعدادی سفالینه و آجرهای قدیمی در میدان شهرداری رشت هنگام طرح بازسازی و پیاده رو سازی میدان شهرداری این شهر پیدا شد و سپس اداره میراث فرهنگی استان گیلان روند کار را متوقف کرد اما این متوقف کردن کار موجب اعتراض شهردار رشت شد تا اینکه محدوده کشف سفال و آجرها متوقف اما پروژه ادامه یافت.

در این باره، رضا علیزاده، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با اشاره به اینکه تعداد دقیق سفالها و آجرهای کشف شده را نمی داند به خبرنگار مهر گفت: این طرح با نظر کارشناسی و تحت بررسی سه نفر از کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی استان به سرپرستی معاونت میراث فرهنگی درحال انجام است اما محدوده کشف این اثار را فریز کرده‌ایم تا بررسی‌ها پیرامون قدمت و نوع سفال ها و حتی قبرهای کشف شده مشخص شود.

گزارش کشف اشیای قدیمی شامل سفال، آجر که منجر به توقف پروژه شهرداری شده بود، انتقاد شهردار رشت را برانگیخت. شهردار رشت از مسئولان میراث و خبرنگاران خواست که در محل مورد نظر حضور پیدا کنند. اما گفتگویی بین مدیرکل میراث فرهنگی و شهردار بوجود آمد که در این گفتگو شهردار خواست تا علت توقف پروژه برای او شرح داده شود. علیزاده نیز در پاسخ به او گفته بود که هر شی باستانی که پیدا می شود باید روی آن کارشناسی شود و بدون نظر کارشناسی نمی توانیم درخواست ادامه پروژه را داشته باشیم.

علیزاده در این باره توضیح داد: شهردار رشت براساس تعهدی که به مردم داده بود می بایست که در یک بازه زمانی پروزه پیاده‌روسازی را به پایان برساند. اما با کشف این آثار تلقی ناصوابی در ذهن ایشان  بوجود آمده بود که کل پروزه را متوقف کرده‌ایم اما توضیح دادیم که این طور نیست و تنها محل کشف آثار متوقف می شود.

از سوی دیگر علیرضا حسنی به عنوان سخنگوی شهرداری رشت پیرو این اخبار، قبل از اظهار نظر کارشناسی باستان شناسان، کشف تعدادی شی تاریخی را کشف تعدادی  اشیای بی اهمیت و بی ارزش اعلام کرده و گفته است: آنچه که در چند روز اخیر در بخشی از اخبار مکتوب و شفاهی منتشرشده و از آن به عنوان آثار باستانی و میراث فرهنگی یاد می شود، بقایای آجرهای قدیمی و سفال‌های شکسته و مخروبه سقف‌های شیروانی اماکن و خانه قدیمی شهر رشت است که در گذر زمان تخریب و پس از فرو افتادن در مسیرهای تردد، مدفون شده است این تکه های کوچک اگرچه از نظر هویتی یادآور روزهای کهن شهر رشت است اما  از نظر تاریخی و باستانی فاقد ارزش است.

خانه مدرس را مرمت کردند

خانه شهید مدرس پس از سالها با سه میلیارد تومان هزینه مرمت شد و قرار است درهای این خانه که اکنون کاربری موزه و دارالقرآن را دارد، پس از یک افتتاح خصوصی به روی عموم مردم باز شود. درختان قدیمی این خانه از بین رفت و به جایش از گلدان های شمعدانی استفاده کردند همچنین با کاشی و سرامیک تزئین شد. سقفی را نیز با آهن روی حیاط زدند تا از گزند سرما در امان باشد و حیاط آن را به یک مکان امن برای برگزاری جلسات و مسابقات تبدیل کنند.

 روز  ۱۵ آذر تعدادی از خبرنگاران در محل خانه شهید مدرس جمع شده و از آن بازدید کردند. خانه ای که بخشی از آن با نمایش تعدادی مجسمه و تصاویر مربوط به شهید مدرس و تعدادی اشیای قدیمی حکم موزه را گرفته و بخشی دیگر از آن مانند اتاق جلسات مدرس به دفتر مدیریت و بخشی دیگر از اتاق جلسات او به دارالقرآن تبدیل شده است.

در این برنامه مرتضی نجفی قدسی مسئول دارالقرآن امام علی(ع) که خانه شهید مدرس یکی از شعبه های این دارالقرآن نیز شده است، بیان کرد: بخشی از این خانه به عنوان موزه و بخشی دیگر به عنوان دارالقرآن مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجا که ایشان به پسر خود وصیت کرده بودند که نماز  و  قرآن را ترک نکند و آن را پشت جلد قرآنی نوشته بودند، بخشی از این خانه را به عنوان دارالقرآن و دفتر مرکزی دارالقرآن امام علی(ع) مورد استفاده قرار دادیم.

نجفی قدسی با بیان اینکه موسسه دارالقران امام علی(ع) ۴ سال پیش هم خانه علامه طباطبایی را در قم خریداری و طی یک سال مرمت کرده است ادامه داد: شهید مدرس در تبعیدگاه خود نامه ای نوشته و خانه را به پسرش واگذار کرده بود. ما متن آن را در سایت دارالقرآن نیز قرار داده ایم. این خانه تا سال ۱۳۳۵ در اختیار فرزندش بود و به احمد کتابچی، ناشر کتاب های اسلامیه فروخته شد. سازمان میراث فرهنگی این ارتباط را برقرار کرد تا بتوانیم با ورثه مذاکره کرده و این خانه را بخریم. یک سال و نیم پیش بازدیدی از این خانه داشتیم. این خانه مخروبه بود. همان روز به رئیس موسسه دارالقرآن موضوع خریداری و مرمت آن را اعلام کردیم، بلافاصله کارها پیش رفت و تمام مراحل مرمت و بازسازی تحت نظر کارشناسان میراث فرهنگی انجام شد.

وی در مورد اینکه بلیت  این خانه به چه قیمتی فروخته خواهد شد، گفت: جزئیات آن هنوز تصمیم گیری نشده است، می خواهیم این خانه برای بازدید دانش آموزان و گروه های دانشجویی باز باشد. قصد کسب درآمد نداریم. اینجا ۷ میلیارد تومان هزینه کرده ایم که ۴ میلیارد تومان آن صرف خرید ملک و ۳ میلیارد تومان هزینه بازسازی آن شده است.

امام جماعتی که زیورآلات می‌سازد

شهرستان گمیشان استان گلستان تنها یک هنرمند صنایع دستی فعال در حوزه زیورآلات دارد. او پنجمین نسل خانواده‌ای است که در ساخت زیورآلات مهارت دارد و آوازه هنرش تا ترکمنستان نیز رفته است.

قلیچ مراد حاج قلی معروف به حاج مراد آخوند، روحانی گمیشان است و با اینکه ۴۲ سال سن بیشتر ندارد اما پدر بزرگ شده است. حالا او مانده و هنر زیورآلات سازی. حاج مراد هنرش را از پدرش و پدرش هم از پدرش یاد گرفته این مهارت ۵ نسل را هنرمند کرده است و اگر پسر حاج مراد راه پدرش را ادامه بدهد می شود ششمین نسل جواهرساز و یکی از معدود هنرمندان استان گلستان در این حوزه چون همین الان هم پدرش یکی از ۵ نفری است که در کل استان گلستان به این کار مشغول است و روزی اش از همین هنر به دست می آید.

حاج مراد روزی ۵ بار به مسجد جامع حنفی گمیشان که رو به روی خانه‌اش است، می‌رود چون او امام جماعت مسجد است . او جزو هنرمندان صنایع دستی محسوب می شود و کارت صنعتگری دارد.

حاج مراد آخوند دستبند، گردنبند و آویزهای زینتی لباس‌های عروس و مهمانی را می‌سازد که در استان گلستان به خصوص در میان اقوام ترکمن، گنبد کاووس و گرگان رواج دارد. قالب هایی که او برای کارش استفاده می‌کند از برنز است و این قالب ها بیشتر از ۱۰۰ سال عمر دارند.

او حتی نیمی از زیورآلاتش را به مشتریانش در ترکمنستان می فروشد. با این حال کارگاه چنین مردی که آوازه اش در میان اقوام ترکمن، کشور ترکمنستان هم پیچیده، یکی از اتاق های منزل اش است. منزلی که تا وقتی او کوچک بود، سقف و جداره های اتاق هایش از چوب بودند و هنوز هم یادآور بافت قدیمی گمیشان است.

ولی از طرف دیگر بوی جوهر نمک و تیزآبی که در مراحل ساخت این زیورآلات درست می شود، اذیتشان می‌کند به همین دلیل حاج مراد آخوند می‌گوید: می بایست در گوشه ای از حیاط یک اتاق کوچک را برای ساخت این زیورآلات اختصاص بدهم .مسئولان صنایع دستی استان و حتی از سازمان میراث فرهنگی به دیدنم در خانه آمده اند. خواسته ام را مطرح کردم اما همیشه می‌گویند پیگیری می کنیم. درست می‌شود ولی می روند که می روند! همین چند روز اخیر هم افرادی آمدند و قول همکاری دادند اما خبری نشد.

بانک اطلاعاتی اشیای کشف شده شهر سوخته تشکیل شد

در این هفته خبرنگاران به زابل و شهر سوخته رفتند تا از این پایگاه تاریخی و جهانی دیدن کنند. سید منصور سجادی، سرپرست گروه باستان شناسی شهر سوخته در جمع خبرنگاران گفت: هر جایی که کاوش می‌شود، یک سری مواد مطالعاتی دارد که در میان آنها اشیا نیز هست، این مواد مطالعاتی و اشیای تاریخی کشف شده متفاوت از سایر داده های باستان شناسی هستند و باید کار بیشتری روی آنها انجام شود. به همین علت یک بانک اطلاعاتی بسیار کاملی برنامه ریزی شده تا اطلاعات مربوط به هر شی در آن ثبت و ضبط شود.

این باستان‌شناس با سابقه در شهر سوخته گفت: حدود صد هزار شی تاریخی کشف شده در شهر سوخته داریم و تا کنون چهار هزار و یک شی وارد بانک اطلاعاتی شده است این کار با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی انجام شد و برنامه ریزان آن را به ما معرفی کرده‌اند. قرار است امشب نیز اطلاعات وارد شده از چهار هزار شی را بررسی کرده و اگر کمبودی در پر کردن فیلدها وجود داشت به ما اعلام کنند. بانک اطلاعاتی شهر سوخته پایلوتی برای محوطه های تاریخی و جهانی دیگر می شود تا آنها هم مجبور شوند اطلاعات اشیای کشف شده خود را نیز وارد بانک کنند.