خبرگزاری مهر، گروه استانها ـ نیره شفیعی پور: داراییبافی یکی از صنایع دستی استان یزد با بیش از هشت قرن سابقه و قدمت است، هنری که در کشور در هیچ نقطه‌ای نظیر آن وجود ندارد و پارچه‌های رنگارنگ قدیمی و جدید، هیچ‌یک نتوانسته‌اند جای دارایی را در میان پارچه‌‌بافی‌های سنتی پر کنند.
دارایی پارچه‌ای از ابریشم طبیعی است که البته این روزها با نخ بافته می‌شود و دارای چند طرح محدود است و در بافت آن از رنگ‌های تند سبز، زرد، نارنجی و قرمز استفاده می‌شود که این رنگ‌ها دنیایی از شادی را به ارمغان می‌آورد.
دارایی؛ سرگل جهاز نوعروسان قدیم یزد
دارایی در گذشته سرگل جهیزیه نوعروسان یزدی و مایه فخر و مباهات آنها بوده و مصارف مختلفی از جمله بقچه، رو لحافی و روکشی برای وسایل چیده شده در کنار اتاق‌ها بوده اما امروز نه تنها این پارچه اصیل و زیبا از خاطره مردم یزد محو شده بلکه مصارف آن نیز تغییر کرده و اندک مشتریان آن، این پارچه شاد و زیبا را برای مصارفی همچون رومیزی، مانتو، روتختی و ... استفاده می‌کنند.
این هنر که در گذشته به عنوان یک شغل، طرفداران و البته خریداران بسیاری داشت، این روزها حال و روز خوشی ندارد و نبض حیاتش در دستان چهار پیرمرد کهنه‌کار داراییبافی است که بعد از خود شاگردی برای ادامه کار ندارند.
نام هنر: داراییبافی
قدمت: ۸۰۰ سال
شهر زادگاه: یزد
معرفی کوتاه: پارچه‌ای است که با یک دار ساده بافته می‌شود و قبل از بافت، نخ‌ها رنگ می‌شود، سپس چله‌کشی پارچه انجام می‌شود و با آغاز بافت، نقوش بر روی پارچه پدیدار می‌شود.
بیشترین کاربری: رومیزی البته در گذشته به عنوان یک رویه برای اغلب وسایل نوعروسان استفاده می‌شده است.
هنرمندان بازمانده: ملک‌ثابت، غدیری، خجسته، شریف ترک و رضایی که البته رضایی دو سال پیش در حالی که تقریبا تا آخرین روزهای عمرش مشغول دارایی بود، درگذشت.
وضعیت فعلی هنر: تنها سه یا چهار کارگاه در استان مشغول فعالیت هستند اما در مجموع این هنر در حال فراموشی است.
علل رکود و مهم‌ترین چالش‌های پیش‌رو: بی‌علاقگی هنرمندان به بافت این پارچه و نبود بازار فروش
ارائه راهکارهای حفظ و احیا: معرفی بیشتر دارایی و ورود میراث فرهنگی و ایجاد انگیزه برای آموزش این هنر به جوانان
دارایی روزگاری یکی از پارچه‌های مورد علاقه مردم در همه نقاط دنیا بود به‌نحوی که تاجران و بازرگانان یزدی این پارچه را به سایر بلاد می‌بردند و به فروش می‌رساندند و این بازار خوب دارایی سبب شده بود تا در اغلب خانه‌های مردم یزد، داری از دارایی برپا باشد و زنان و مردان هنرمند یزدی با سرپنجه‌های خلاق و ذوق سرشار خود رشته‌های ابریشم را به بافته‌های زیبا و ارزشمند درآورند.
شاگردان داراییبافی این هنر را به عنوان شغل دنبال نمی‌کنند
غضنفر ملک ثابت، عباس رضایی، شریف ترک، غدیری و خجسته پنج پیرمردی هستند که از کهنه‌کاران هنر داراییبافی به شمار می‌روند و نبض این هنر اکنون در دستان آنهاست اما هیچ‌یک از آنها شاگردی نداشته‌اند که بعد از خود، این هنر را به عنوان یک شغل ادامه دهند.
غضنفر ملک‌ثابت، پیرمرد خوش‌ذوق دارایی‌باف که هنوز با دارهای قدیمی خود، ترمه و دارایی روانه بازار می‌کند در مورد این هنر می‌گوید: روزگاری دارایی جلال و جبروتی داشت اما اکنون سال‌هاست که این هنر از سکه افتاده و سایر پارچه‌ها که البته اغلب چینی، هندی، اندونزی هستند، جای دارایی را گرفته‌اند.
وی افزود: البته دارایی چند سالی است که مثلا احیا شده اما هنوز هم رونق گذشته را ندارد زیرا هم بافنده پای کار نیست و هم خریدار و مشتری درست درمان.
ملک‌ثابت عنوان کرد: دارایی را کسی به درستی نمی‌شناسد و به راستی اگر زیبایی این پارچه درک می‌شد، شاید شوق بیشتری برای خرید آن وجود داشت.
پنجره‌های رنگی و پارچه‌هایی دارایی اتاق‌های قدیمی را غرق رنگ می‌کرد
این پیرمرد کهنه‌کار داراییبافی با مروری بر خاطرات خانه‌های قدیمی یزد می‌گوید: در گذشته شیشه‌های پنجره‌ها ریز و رنگی بود و رنگ‌های زرد و آبی و قرمز شیشه‌ها، فضای خانه را زیبا می‌کرد و در درون اتاق‌ها و زیر نور همین شیشه‌های رنگی، پارچه‌های دارایی با همین ویژگی رنگی گسترده بود، نور آفتاب که می‌زد، اتاق غرق نور و رنگ می‌شد و فضایی زیبا و جذاب و به‌یاد ماندنی برای اهالی خانه فراهم می‌کرد.
وی با حسرتی بر روزهای گذشته می‌گوید: انگار همه چیز عوض شده، خانه‌ها که خراب شد و شیشه‌های رنگی که از دیوار خانه‌ها رخت بربست، انگار دیگر در اتاق‌ها هم جایی برای دارایی و زرق و برق رنگ‌های شفاف آن نبود.
ملک‌ثابت از ۱۵ سالگی به بافت دارایی و ترمه مشغول بوده و این هنر را از پدر و پدربزرگش آموخته و داراییبافی در واقع ارثیه خانوادگی آنهاست.
او اکنون بیش از ۷۵ سال از عمرش می‌گذرد و بیش از ۶۰ سال است که داراییبافی می‌کند.
داراییبافی؛ کاری سخت و کم‌درآمد
این هنرمند تلاش کرده هنر موروثی خانواده‌اش را به فرزند و نوه‌اش نیز آموزش دهد و علاوه بر آن این هنر را به دانشجویان نساجی و صنایع دستی نیز آموزش داده اما می‌گوید: داراییبافی کار سختی است و درآمد بسیار ناچیزی هم دارد بنابراین بعید می‌دانم کسانی که آموزش می‌بینند، این هنر را به عنوان یک شغل و حرفه دنبال کنند.
وی در پاسخ به این سئوال که داراییبافی چه تفاوتی با دیگر پارچه‌های دستباف دارد، می‌گوید: دارایی در واقع تلفیق هنر رنگرزی و بافت پارچه است و طرح‌هایی که بر روی این پارچه نقش می‌بندد، متفاوت از سایر پارچه‌ها است.
ملک‌ثابت ادامه می‌دهد: معمولا برای اینکه روی پارچه‌ای نقش بیاندازند، از دو روش استفاده می‌کنند یکی اینکه هنگام بافت نقش را در پارچه ایجاد می‌کنند و دیگری اینکه از طریق چاپ، طرح را به پارچه منتقل می‌کنند اما نقش دارایی متفاوت از این دو روش است زیرا در دارایی، نقش را بر روی تار یا پود یا هر دو به وسیله رنگرزی منتقل کرده و سپس آن را می‌بافند.
هنوز هم برای بافت دارایی ذوق می‌کنم
وی می‌گوید: داراییبافی کاری بسیار دشوار بوده اما حاصل آن بسیار زیبا و پارچه‌اش بسیار استثنایی است.
این هنرمند پرسابقه هنرصنعت نساجی یزد می‌گوید: هنوز هم که هنوزه، بعد از ۶۰ سال داراییبافی، وقتی کار بافت یک تکه دارایی تمام می‌شود، مثل اینکه اولین کار تولید شده‌ام باشد، برایش ذوق و بارها آن را برانداز می‌کنم.
کارگاه‌های داراییبافی اکنون در دو سه نقطه از شهر و در دل بافت تاریخی یزد قابل مشاهده هستند که یکی از این کارگاه‌ها در زندان اسکندر یا همان مدرسه ضیائیه دایر است.
نظر شما