خبرگزاری مهر - گروه استانها: ورزش زورخانه‌ای و باستانی از میراث های اصیل ایرانی است که قدمتی بس بلند دارد و در طول تاریخ دستخوش فرازوفرود‌های زیادی شده اما امروز برخلاف سالیان گذشته نام و نشان چندانی از آن باقی نمانده است.
آیین پهلوانی در ایران که از پیشینه ای به درازای تاریخ این سرزمین برخوردار است، امروز در گذر زمان به تدریج به دست فراموشی سپرده شده و صدای زنگ مرشد در زورخانه هایی که نشان از جوانمردی و نوع دوستی در آنها دیده می شد کمتر شنیده می شود.
سرمربی تیم ورزش زورخانه‌ای کرمانشاه در خصوص اصالت ورزش زورخانه‌ای به خبرنگار مهر، گفت: ورزش باستانی ورزشی جاافتاده و نهادینه‌شده در میان مردم است و رسم و رسوم آن در میان مردم تعریف‌شده اما بنا بر رسم قدیم به ورزشکاران باستانی عیار می‌گفتند که در ظاهر قسمتی از موی سرخود را می‌تراشیدند با این نیت که از مادیات دست کشیدند اما اکنون این رسم و رسومات کمرنگ شده است.
محمد شهبازی افزود: کسی که می‌خواست وارد گود شود در اولین آیتم به او آب‌شور می‌نوشاندند، آب را به نشانه روشنایی و نمک را به این معنا که باستانی‌کار نمک‌گیر شود و به اصول زورخانه و جوانمردی پایبند باشد که به این آب در قدیم آب زور می‌گفتند.
وی ادامه داد: در قدیم برای پذیرش باستانی‌کار جثه و قدرت بدنی وی را می‌سنجیدند و ابتدا در مقابل جمع حلقه‌ای دور باستانی‌کار درست می‌شد و او وسط حلقه می‌نشست و پهلوان لنگی بر دوش او می‌انداخت و کاسه‌ای آب‌شور به او می‌دادند تا نمک‌گیر زورخانه شود و در جرگه پهلوانان نامی برای خود ثبت کند.
سرمربی تیم ورزش زورخانه‌ای کرمانشاه بیان کرد: در قدیم پهلوان از مادیات دنیا دل می‌کند اما امروز نشانی از آن رسم و رسوم کهن نیست و بسیاری از ورزشکاران ما چندان از اصول باستانی و زورخانه‌ای اطلاعی ندارند و تحلیل درستی از ورزش باستانی نیست.
شهبازی اما یکی دیگر از فاکتورها برای پذیرش باستانی‌کار در جرگه پهلوانان را این‌گونه شرح داد: در حقیقت سن و سال و توان فرد محک زده می‌شد و فرد باید به حدی رسیده باشد تا شایسته نام پهلوانی شود.
وی افزود: در قدیم ورزش باستانی و زورخانه‌ای متعلق به شیعیان بود اما اکنون این‌گونه نیست و در شهرهایی همچون سنندج و شهرهای اهل تسنن زورخانه دایر است و در سر در زورخانه‌ها تمثال بزرگی از مولا امیرالمؤمنین علی (ع) نصب‌شده و این مسئله بهت و حیرت همگان را برمی‌انگیزد و حتی اشعاری که بر زبان مرشد جاری می‌شود همه در وصف مولا علی (ع) است، حتی در زورخانه‌های اهل تسنن درویش وجود دارد که به اصول جوانمردی و باستانی بسیار پایبندند.
شهبازی اما اخلاق را اصل حاکم بر زورخانه دانست و گفت: در زورخانه اخلاق حرف اول را می‌زند و احترام به پهلوانان بر مبنای سن بسیار مورد تأکید است، بدین‌صورت که کسیکه وارد زورخانه شود برای ورود به گود باید با وضو باشد چون زورخانه مسجد دوم لقب دارد و تازه‌وارد باید در پایین‌ترین نقطه گود مقابل مرشد قرار گیرد و ازاینجا سلسله‌مراتب آغاز می‌شود.
وی اظهار کرد: به ترتیب سابقه فردی که ورزشی او بیشتر می‌شود و حتی به ترتیب کسوت در گود قرار می‌گیرند و از کوچک به بزرگ و برخی‌ها شکسته‌نفسی کرده و در پایین گود قرار می‌گیرند باوجوداینکه از پیشکسوتان هستند.
شهبازی ادامه داد: بالاترین نقطه گود جای پهلوان پیشکسوت یا کهن کسوت است اما آنچه این قاعده را بر هم می‌زند وجود پربرکت سادات است حتی اگر باستانی‌کار کودکی خردسال باشد و درجرگه سادات باشد جای او در بالاترین نقطه گود است و به‌این‌ترتیب سادات از ارج‌وقرب و منزلت بالایی در زورخانه بهره‌مندند.
مرشد امیر خوش‌اندام نیز در خصوص رتبه باستانی‌کاران به خبرنگار مهر گفت: بر اساس آیین‌نامه فدراسیون رتبه‌های ورزشکار باستانی تعیین و ۹ رتبه در نظر گرفته شد؛ مقدماتی نو خواسته، رتبه خواسته، رتبه ساخته، رتبه سوم برومند، رتبه چهارم دلیر، رتبه پنجم دلیرمرد، رتبه ششم دلاور، رتبه ۷ هفتم رادمرد، رتبه هشتم پیشکسوت و رتبه نهم کهن کسوت است.
حرف اول و آخر در زورخانه را مرشد می‌گوید
سرمربی تیم ورزش زورخانه‌ای کرمانشاه اظهار داشت: البته اگر پهلوان ازلحاظ اخلاقی فاکتورهای لازم را نداشته باشد و تائید نشود از برخی رتبه‌ها بی‌نصیب می‌ماند.
شهبازی افزود: در زورخانه حرف اول و آخر را مرشد می‌زند و مرشد چه کودکی خردسال و چه میان‌سالی و کهن کسوت باشد درهرحال تعیین‌کننده همه‌چیز است و احترام مرشد درهرصورت واجب است وکسی روی حرف مرشد حرف نمی‌زند و هر چه بگوید بی‌چون‌وچرا باید اجرا شود، به‌عنوان‌مثال هرگاه مرشد میانداری تعیین کند فرد نمی‌تواند از این کار سر باز زند مگر اینکه عذر موجه داشته باشد و میدان را به مرشد بسپارد.
وی در خصوص اشعار قرائت‌شده در ورزش زورخانه‌ای گفت: غالب اشعار زورخانه حماسی است و اشعار یا باید در وصف مولا علی (ع) و یا حماسی باشد و معمولاً از اشعار شاهنامه استفاده می‌شود و یا اشعاری که مربوط به منش پهلوانی باشد، اما پیش از هر چیز ورزش با قرائت قرآن آغاز می‌شود و این قرائت یا از سوی یکی از پهلوانان که قاری باشد و اگر کسی نباشد معمولاً مرشد خود قرآن تلاوت می‌کند.
سرمربی ورزش زورخانه‌ای کرمانشاه گفت: در ورزش زورخانه‌ای شنو و نرمش، میل‌گیری و پا زدن سه قسمت مهم است، اما پا زدن آخرین قسمت ورزش گروهی است و مهم‌ترین قسمت دعاخوانی است دعا توسط میاندار قرائت می‌شود اما اگر سن او کم باشد این مهم را به سادات یا پیشکسوتان محول می‌کنند.
شهبازی بیان کرد: آنچه در زورخانه مرسوم است دعای «یا حمید به‌حق محمد است» و دعا برای شفای بیماران، معمولاً ورزشکاران ۳ مرتبه آن دعا را تکرار می‌کنند، مهم‌ترین قسمت ختم با دعا برای تعجیل در فرج آقا امام زمان (عج) است و برای این مهم همه روبه‌قبله ایستاده و با ذکر صلوات ادای احترام می‌کنند.
وی ادامه داد: اکنون نیز در مسابقات اگر تیمی از همه امتیازش بالاتر باشد اما به هنگام دعا وقت او به اتمام برسد و به دعا نرسد حذف می‌شود در آخر دعا نیز حتی در مسابقات باید برای سلامتی و تعجیل در فرج امام زمان (عج) دعا شود در غیر این صورت امتیاز فرد صفر می‌شود اگر میاندار صلوات را فراموش کرد مرشد خود عنوان می‌کند.
سرمربی تیم ورزش زورخانه‌ای استان کرمانشاه گفت: اولین کسی که حق خروج از گود را دارد سادات هستند و بعدازآن پیشکسوتان با رخصت گرفتن از مرشد خارج می‌شوند، در ورزش زورخانه‌ای باید برای هر کاری از مرشد رخصت گرفت به هنگام خروج هم باید از مرشد رخصت گرفت مسئله مهم دیگر باید حتماً با پای راست وارد گود شد و با پای چپ از گود خارج شد.
ضرورت توجه مسئولان به رفع مشکل کمبود تعداد زورخانه‌ها در کرمانشاه
شهبازی اما پوریای ولی یا پهلوان محمود خوارزمی را مبدع ورزش زورخانه‌ای دانست و افزود: ورزش زورخانه‌ای در ایران قدمتی بیش از ۱۴۵۰ سال دارد اما ورزش زورخانه‌ای متعلق به ایرانیان است هرچند که امروز کشورهایی در تلاش‌اند تا ورزش زورخانه‌ای را به نام خود ثبت کنند، ورزش زورخانه‌ای در سال ۸۷ در یونسکو ثبت شد در المپیک پکن در سال ۸۷ تیم زورخانه‌ای از ایران برای اجرای نمایش باستانی حاضر شد.
وی با انتقاد از کمبود تعداد زورخانه‌ها در سطح استان کرمانشاه گفت: اما متأسفانه ما در کرمانشاه کمبود زورخانه داریم درحالی‌که در اصفهان ۲۸۰ زورخانه وجود دارد که حداقل ۲۰۰ سالن استاندارد است، اما استان کرمانشاه باوجوداینکه با قدمت ترین استان کشور در ورزش زورخانه‌ای است اما با مشکل مواجه است و این مسئله را بارها به مسئولان گوشزد کردیم اما تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.
شهبازی زورخانه فردوسی را ازجمله زورخانه‌های استاندارد در کرمانشاه عنوان و بیان کرد: این زورخانه به‌نوعی آکادمی هم محسوب می‌شود، زورخانه قمر بنی‌هاشم (ع) بزرگ‌ترین زورخانه کرمانشاه است اما زورخانه ثارالله وضعیت مطلوبی دارد، زورخانه کهن معروف به سنگ‌تراش‌ها نیز بسیار مورد اقبال توریست‌ها است.
وی مرشد حسن خوش‌اندام را از بزرگ‌ترین مرشدها و باستانی‌کاران استان کرمانشاه و احیاکننده ورزش باستانی در غرب کشور نام برد و افزود: مرشد حسن خوش‌اندام انسانی متدین و بااخلاق بود، مرشد داریوش خوش‌اندام، امیر خوش‌اندام، پهلوان زینال صفت، از دیگر نام‌آوران آیین پهلوانی در کرمانشاه هستند.
شهبازی به‌رسم مرسوم گل‌ریزان در ورزش باستانی اشاره کرد و گفت: این آیین برای کمک به نیازمندان اجرا می‌شود و در این مراسم غیر از مرشد و ریش‌سفید زورخانه کسی نمی‌داند مراسم به خاطر چه کسی برگزار می‌شود تا فرد نیازمند سرافکنده نباشد.
سرمربی تیم ورزش زورخانه‌ای استان کرمانشاه ادامه داد: امسال نخستین دوره حضور تیم کرمانشاه در لیگ برتر زورخانه‌ای کشور است.
یکی از پهلوانان ورزش زورخانه‌ای استان کرمانشاه نیز به خبرنگار مهر گفت: زورخانه امیرمومنین (ع) شهرداری و زورخانه حیدریه از زورخانه‌های مناسب کرمانشاه هستند و نیز زورخانه کهن قدمت چند صدساله دارد.
غفار سعد الهی ورزش باستانی را از کهن‌ترین ورزش‌ها در ایران دانست و افزود: مشهد، تهران، کرمانشاه و اصفهان ازجمله استان‌های پیشتاز در این ورزش‌اند.
به گزارش خبرنگار مهر، چراغ ورزش زورخانه‌ای را مردم نگه می‌دارند اما اکنون ورزش زورخانه‌ای پول‌ساز نیست و گرایش چندانی نیز به آن وجود ندارد اما فتوت و جوانمردی و گذشت و مهمانداری از اصول پهلوانی است که باید حفظ شود.
نظر شما