مدير مسئول نشريه آزما : وابستگي فعاليت هاي فرهنگي به نهادهاي دولتي بي ثمر است

ندا عابد در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، در تشريح وضعيت فرهنگي سال 1384 افزود : سال 84 ، سال پر فراز و نشيبي بود و در عين حال، سالي ساكن و تا اندازه اي كم تحرك. از اين جهت ، پر فراز و نشيب چرا كه در ابتداي سال مساله انتخابات رياست جمهوري و جنب و جوش ناشي از آن اتفاق بزرگ ، همه را به خود مشغول كرده بود و اهل فرهنگ و هنر را هم مثل بقيه اعضاي جامعه با اين موج همراه ساخت.

وي تصريح كرد : روشنفكران ما معمولا آن بخش از تعريف واژه روشنفكر را كه متضمن حركت كردن جلوتر از مردم جامعه است ، ناديده مي گيرند . البته روشنفكران جامعه ما در چنين زمانهايي و اصولا در اكثر مواقع ، تنها بخشي از نقش خود را كه همراهي با جامعه است بروز مي دهند ؛ چرا كه طي سال هاي اخير به كرات ثابت شده است كه روشنفكران ما جلوتر بودن از جامعه را ناديده مي گيرند.

مدير مسئول نشريه فرهنگي و ادبي آزما در تبيين اين موضوع خاطرنشان كرد : بررسي دلايل اين مساله تاريخي، فرصت و مجالي فراخ را مي طلبد اما آنچه ديده شد اين بود كه تب و تاب انتخابات و موج هايي كه از پي آن فرا رسيد و در جامعه گسترش يافت، روشنفكران و نويسندگان و هنرمندان ما را نيز به اظهار نظر واداشت.

وي دوران ركود فرهنگي و توقف توليدات هنري را پيش از موعد انتخابات، متاثر از فضاي سياست زده حاكم برشمرد و اضافه كرد : هميشه در مدت چند ماه مانده به انتخابات مهم كشور، با رخوت نهادهاي اجرايي فرهنگي مواجهيم به گونه اي كه هر جا پا مي گذاشتيم تنها اين عبارت را مي شنيديم كه : فعلا كاري انجام نمي شود، ببينيم بعد از انتخابات چه مي شود! در نتيجه بسياري از كتاب هاي نوشته شده يا به دست ناشر سپرده نشد و يا اگر شد، زير سايه سنگين اين سكوت و سكون در انتظار ماند.

ندا عابد اين وضعيت را مشابه فضاي رو به تعطيلات پايان سال كه همه چيز را به سال جديد موكول مي كنند ، دانست و تاكيد كرد : پديده انتخابات هم امسال مثل دوره هاي پيش، حكم تحويل سال را براي مردم و نهادهاي اجرايي داشت. با اين وجود شايد تئاتر و سينما توانستند به آهستگي كارشان را ادامه دهند و خود را به جشنواره هاي ساليانه فجر برسانند.

اين منتقد فرهنگي، وابستگي تام و تمام فعاليت هاي فرهنگي را به دولت و سيستم دولتي مورد توجه قرار داد و گفت : وابستگي فعاليت هاي فرهنگي به نهادهاي دولتي - به خصوص از لحاظ اقتصادي - ثمره اي جز توقف و خسران مالي نصيب حوزه هاي مختلف فرهنگ و هنر نكرده است.

وي در گفتگو با مهر، به برخي تئاترها، فيلم ها و كتاب هاي تامل برانگيز انتشار يافته در سال 84 اشاره كرد و افزود : جرقه هايي هر چند كوتاه اما اميدوار كننده در عرصه كتاب، باعث شد تا بخشي از انتظارهاي جامعه كتاب خوان برآورده شود اما بازار نقد در حيطه ادبيات، به چند جلسه نقد و بررسي در شهر كتاب و چند نقد نه چندان جدي در روزنامه ها محدود شد. اين مساله نه معلول وضعيت يك سال اخير بلكه حاصل نداشتن سعه صدر از سوي جماعت اهل قلم ماست كه سابقه تاريخي آن به چند دهه قبل باز مي گردد.

مدير مسئول نشريه آزما حوزه نقد را ساكن ترين حوزه فرهنگ خواند و اضافه كرد : گويا قرار نيست در بركه نقد ادبي ، سنگريزه اي فرو بيفتد و موجي كوچك ايجاد كند. اين روند بر خلاف جريان ترجمه امروز ماست. سال 84 نجف دريابندري، عباس پژمان، بهمن فرزانه، عبدالله كوثري و ... با ترجمه آثاري فاخر و ارزشمند، موجب شدند رويه ديگر ترجمه را كه ضعيف و پرنقص دنبال مي شود به فراموشي بسپاريم.

ندا عابد در ادامه تشريح وضعيت فرهنگي و ادبي كشور در سال گذشته گفت : ترجمه چند اثرايراني به زبانهاي اسپانيايي و آلماني و ايتاليايي و عربي، بارقه هايي از شوق را در دل كساني كه آرزوي جهاني شدن ادبيات ايران را دارند، پديد آورد. اما در كنار اين ماجرا، تعطيلي چند كرسي زبان و ادبيات فارسي در دنيا و آماري كه از طرف يونسكو اعلام شد و نام زبان فارسي را در كنار هشتاد زبان ديگر، در خطر حذف از ميان زبان هاي زنده قرار داده بود، بار ديگر ضرورت فعاليت ديگرگون را از سوي مسئولان و اهالي فرهنگستان زبان متذكر شد.

اين فعال ادبي با اشاره به پركار بودن چهره هايي چون جواد مجابي ، سودابه فضايلي ، عبدالله كوثري ، اسدالله امرايي و ... در حيطه هاي تاليف و ترجمه در سال 84، اضافه كرد :  سال گذشته، بازار جوايز ادبي - علي رغم مشكلات هميشگي جايزه مهرگان كودك و نوجوان - همچنان داغ و پررونق بود اما در سطح آثار ارائه شده به جوايز، اتفاق فوق العاده اي رخ نداد. حتي مي توان گفت ، تعدادي از جوايز اهدا شدند تا برچسب اهدا نكردن جايزه به بهانه نبودن اثر درخور و مسائل مالي و ... به آنها نچسبد.

وي افزود : وضعيت نشريات ادبي در مجموع ، تغيير چنداني نكرده است ، مگر سير صعودي قيمت كاغذ، چاپ و ... كه آن هم ظاهرا محض تنوع اتفاق مي افتد كه خداي ناكرده حوصله دست اندركاران اين نوع نشريات سر نرود .

مدير مسئول مجله آزما در پايان به مهر؛ گفت : پرونده فرهنگ و ادب سال 84 را نمي توان بدون ذكر نامي از درگذشتگاني چون منوچهر آتشي، مرتضي مميز، م. آزاد و ساير عزيزان از دست رفته، بست .  ياد آنها را گرامي مي داريم و به ذكر اين پيام بسنده مي كنيم كه ايجاد تغييرات زيربنايي و اتخاذ تصميماتي عاجل و ريشه اي براي بهبود بسياري از معضلات جدي حوزه فرهنگ و هنر و ادبيات كشور، تنها گوشي شنوا و افرادي دلسوزتر مي خواهد .