دكتر "كامران علي مقدم" - فوق تخصص قلب در گفتگو با خبرنگار دانشگاهي مهر، درباره درمان بيماري هاي خوني با سلول هاي بنيادي گفت: كاربرد باليني در مطالعات و معلومات فعلي محققان بيشتر بر روي سلول هاي بنيادي بالغ متمركز شده است.
وي افزود: نخستين كاربرد سلول هاي بنيادي بالغ در پيوند مغز استخوان بود. بسياري از بيماري ها مانند سرطان خون به دليل وجود سلول بنيادي ناقص در مغز استخوان ايجاد مي شود. در واقع همه سرطان ها از سلول بنيادي معيوب نشأت مي گيرند.
فوق تخصص خون و سرطان بالغين با اشاره به روش هاي درماني سرطان ها با استفاده از سلول هاي بنيادي اظهار داشت: در گذشته تنها سلول هاي جديد وارد بدن بيمار مي شد و درمان پس از چند روز و بهبودي نسبي بيمار رها مي شد و همين امر موجب پديدار شدن دوباره بيماري بود زيرا سلول هاي بنيادي معيوب همچنان در مغز استخوان وجود داشت.
وي اضافه كرد: در حال حاضر كاربرد سلول هاي بنيادي به اين روش است كه مغز استخوان معيوب را با شيمي درماني و راديوتراپي منهدم مي كنند و مغز استخوان فرد سالم پيوند زده مي شود و سلول هاي بنيادي سالم كه از آن مشتق مي شود، جايگزين خواهد شد، در واقع سلول بنيادي سالم جايگزين سلول بنيادي معيوب مي شود.
|
بسياري از بيماري ها مانند سرطان خون به دليل وجود سلول بنيادي ناقص در مغز استخوان ايجاد مي شود. در واقع همه سرطان ها از سلول بنيادي معيوب نشأت مي گيرند |
وي يادآور شد: سلول هاي بنيادي از دو بخش مغز استخوان و خون محيطي تهيه مي شود. اين سلول ها علاوه بر درمان در انواع سرطان در درمان بيماري هايي كه تخريب بافت در آنها ايجاد مي شود، كاربرد دارد. از جمله اين بيماري ها مي توان از سكته قلبي، پاركينسون، ديابت و نارسايي كبد نام برد.
"علي مقدم" خاطرنشان كرد: سلول بنيادي، سلولي است كه هم مي تواند مانند خود را بسازد و هم مي تواند به سلول هاي بالغ تري كه اهداف ديگري در ديگر بخش هاي بدن دارند، تمايز پيدا كند. سلول هاي بنيادي به دو دسته بالغ و جنيني تقسيم مي شوند.
وي اضافه كرد: سلول جنيني نخستين سلول بنيادي است كه پس از اينكه جنين تشكيل مي شود در واقع از همان يك سلول تمام ارگان هاي بدن ساخته مي شود و در محيط كشت نشان داده كه مي تواند تا مدت ها باقي مانده و توانايي رشد بي نهايت را داشته باشد.
اين متخصص خون گفت: از نظر تئوريك سلول هاي بنيادي فرد بالغ نمي توانند مانند سلول بنيادي جنيني همه ارگان ها را بسازند و تنها مي توانند بر روي يك موضوع مانند خون سازي تمركز كنند.
وي افزود: اما مطالعات نشان داده كه در عمل سلول هاي بنيادي بالغ نيز توانايي ساخت بافت هاي ديگر را دارند، به طوريكه سلول هاي بنيادي مغز استخوان مي تواند بافت مزانشيمي غضروف، مغز، قلب، عضلاني و روده را توليد كند.
فوق تخصص خون و سرطان بالغين در خصوص تفاوت كاربرد سلول هاي بنيادي جنيني و بالغين يادآور شد: سلول هاي بنيادي جنيني هنوز كاربرد درماني پيدا نكرده است كه اين مسئله به دلايلي از جمله مسائل اخلاقي تهيه آن، مشكل بدست آوردن اين سلول ها و عدم تشابه سيستم شناخت بافتي است در واقع هر فردي پس از رسيدن به سن بلوغ ديگر سلول بنيادي جنيني در دسترس ندارد كه بتوان آن را دستكاري كرد و در درمان بيماري احتمالي فرد از آن بهره برد.
وي سلول هاي بنيادي جنيني را داراي محدوديت كاربرد باليني دانست و گفت از اين سلول ها بيشتر در كارهاي تئوريك، آزمايشگاهي و داروسازي و غيره استفاده مي شود.
معاون پژوهشي مركز تحقيقات خون و پيوند مغز استخوان بيمارستان شريعتي گفت: سلول هاي بنيادي بالغ به علت اينكه آسان تر در دسترس هستند، مي توان آن را دستكاري كرد و از افراد بالغ آن را دريافت كرد، بيشتر كاربرد دارد. البته استفاده از اين سلول ها نيز مشكلات خاص خود را دارد كه از جمله مي توان به مشكلاتي كه در تهيه و شناسايي آن سلول ها وجود دارد و راحت نبودن دستكاري كردن آنها اشاره كرد.
"علي مقدم" با اشاره به تحقيقات سلول هاي بنيادي در دو بخش پايه و كاربردي گفت: تحقيقات پايه عمدتاَ تحقيقاتي پر هزينه، زمان بر و بازدهي دراز مدت است و بيشتر كشورهايي بر روي تحقيقات پايه اي سرمايه گذاري مي كنند كه امكانات مالي وسيعي داشته و افق هاي بلند مدت 50 و 60 ساله را در نظر مي گيرند.
وي تأكيد كرد: در زمينه تحقيقات پايه سلول هاي بنيادي ايران از ديگر كشورها جلو نيست. درست است كه رده سلول بنيادي جنيني را بدست آورده ايم اما تحقيقاتي كه در حال حاضر بر روي دستكاري سلول ها در كشورهاي ديگر انجام مي گيرد بسيار پيشرفته تر از كشور ما است.
فوق تخصص خون و سرطان بالغين اظهار داشت: در كشور ما بيشتر تحقيقات كاربردي انجام مي گيرد زيرا اين تحقيقات مبتني بر تحقيقات پايه اي است كه در ديگر كشورها انجام گرفته و به دليل بازده كوتاه مدت تمايل بيشتري براي انجام آن وجود دارد .
|
سلول هاي بنيادي جنيني داراي محدوديت كاربرد باليني است و از اين سلول ها بيشتر در كارهاي تئوريك، آزمايشگاهي و داروسازي و غيره استفاده مي شود |
معاون پژوهشي مركز تحقيقات خون و پيوند مغز استخوان بيمارستان شريعتي يادآور شد: در ايران مسائل مذهبي در تحقيقات سلول هاي بنيادي كمتر از كشورهاي غربي است و دليل اين مسئله به نگرش بازتر فقه شيعه در ايران باز مي گردد در حاليكه مذاهبي مانند كاتوليك و اهل سنت اين نگاه را در برابر تحقيقات سلول هاي بنيادي ندارند.
وي افزود: ما در ايران در بخش هاي تحقيقاتي همواره سلامت بيمار را از نظر مسائل مذهبي در نظر مي گيريم. اما مهمترين مسئله كشورهاي غربي در زمينه برخي تحقيقات سلول هاي بنيادي اين است كه دستكاري كردن روي سلول هاي بنيادي جنيني را مجاز نمي دانند اما اين امر در ايران تا زمان خاصي (پيش از چهار ماهگي جنين) مجاز اعلام شده است.
"علي مقدم" اظهار داشت: از سال 2001 در كشور آمريكا كاركردن بر روي سلول هاي بنيادي جنيني با بودجه هاي فدرال به دليل وجود مسائل مذهبي ممنوع شده است اما اگر به تحقيقات خود سرعت نبخشيم كشورهاي غربي راه هاي ديگري براي ادامه تحقيقات خود مي يابند.
وي افزود: هم اكنون برخي از محققان غربي بر روي تشكيل سلول بنيادي جنيني از سلول جسمي بدن فرد كار مي كنند. به اين ترتيب كه يك سلول از بدن فرد مي گيرند و آن را درون يك تخمك تزريق مي كنند و از آن سلول بنيادي جنيني بدست مي آورند و اين موضوع ديگر مشكل مذهبي ندارد و از اين روش مي توان براحتي براي بدست آوردن سلول بنيادي جنيني استفاده كرد.
فوق تخصص خون و سرطان بالغين دومين مزيت نسبي ايران را وجود نيروهاي متخصص كه در اين زمينه تربيت شده اند، دانست .
|
در ايران مسائل مذهبي در تحقيقات سلول هاي بنيادي كمتر از كشورهاي غربي است و دليل اين مسئله به نگرش بازتر فقه شيعه در ايران باز مي گردد در حاليكه مذاهبي مانند كاتوليك و اهل سنت اين نگاه را در برابر تحقيقات سلول هاي بنيادي ندارند |
"علي مقدم" جلوگيري از معايب و تقويت مزيت نسبي ايران را موجب ادامه وضعيت ايران در ميان كشورهاي دارنده فناوري سلول هاي بنيادي دانست و گفت: بسياري از كشورهاي غربي همچنان در بخش هايي دچار مشكلات دروني هستند اما در ايران در زمينه هاي زيادي از جمله استفاده از سلول هاي بنيادي در درمان بيماري ها وضعيت بهتري داريم.
وي در مورد برتري ايران در تحقيقات باليني سلول هاي بنيادي گفت: به دليل وجود تكنولوژي مناسب در كشور در اين زمينه و مشكلات مذهبي كمتر از برخي كشورهاي دارنده اين فناوري جلوتر هستيم.
معاون پژوهشي مركز تحقيقات خون و پيوند مغز استخوان بيمارستان شريعتي با اشاره به ضرورت تقويت زير ساخت هاي علمي، اقتصادي و نيروي انساني گفت: اگر نيروي انساني را به سوي تحقيقات پايه اي سوق ندهيم به زودي مزيت نسبي خود را از دست مي دهيم.
وي چشم انداز تحقيقات سلول هاي بنيادي را در صورت حركت كردن مناسب مطلوب ارزيابي كرد و افزود: چشم انداز اين تحقيقات به دليل زمينه هاي مناسب تحقيقات سلول هاي بنيادي كه با تبليغاتي كه در كشور انجام گرفته، آماده شده است و نيروي انساني تا حدودي متخصص و علاقمند و همچنين تشكيل شبكه سلول هاي بنيادي روشن است.
اين متخصص تأكيد كرد: در صورت حركت نامناسب، اين كار هم به سرنوشت ديگر كارهاي علمي منجر مي شود. اما نكته مورد توجه اين است كه هر كار علمي نيازمند وجود زير ساخت هاي كامل است. بدون تكميل دانش در عرصه علوم پايه و ساير رشته هاي مرتبط نمي توان بخش هايي مانند سلول هاي بنيادي را به خوبي پيش برد و فاصله علمي ايجاد خواهد كرد. چون براي جلو رفتن، ايجاد ايده و فعاليت بيشتر نياز به دانستن علوم پايه داريم.
وي در خصوص اطلاع رساني در بخش تحقيقات سلول هاي بنيادي گفت: اطلاع رساني در اين زمينه در برخي مواقع موجب بدفهمي در بيماران شده به اين معني كه اميدهاي غيرمنطقي در بيماران ايجاد كرده است . اطلاع رساني ناقص باعث شده اطلاعات به طور دقيق به بيماران نرسد.
معاون پژوهشي مركز تحقيقات خون و پيوند مغز استخوان بيمارستان شريعتي در توضيح اين مسئله گفت: به عنوان نمونه سلول هاي بنيادي خون بند ناف در بانك اين سلول ها در پژوهشكده رويان و بيمارستان شريعتي نگهداري مي شود. اما به دليل اينكه بيماران نمي دانند هدف از اين كار چيست و سلول هاي بنيادي خون بند ناف قرار است چه اقداماتي را در بدن انجام دهند، دچار سردرگمي شده و متوجه نيستند كه ممكن است امكان سوءاستفاده از اين امر وجود داشته باشد.
|
چشم انداز تحقيقات سلول هاي بنيادي در كشور به دليل زمينه هاي مناسب تحقيقات سلول هاي بنيادي كه با تبليغاتي كه در كشور انجام گرفته، آماده شده است و نيروي انساني تا حدودي متخصص و علاقمند و همچنين تشكيل شبكه سلول هاي بنيادي روشن است |
"علي مقدم" خاطرنشان كرد: به نظر مي رسد اين امر به يك تجارت تبديل شود كه اين امر مي تواند بسيار خطرناك باشد. اين امر نياز به اطلاع رساني دقيق تري از سوي متخصصين دارد و جامعه بايد بداند چه انتظاري از سلول هاي بنيادي خون بند ناف دارد و بر روي چه امكاني هزينه مي كند.
نظر شما