هنر معاصر نوعی حدیث نفس است/ هنرمندانی در بن‌بست اقتصاد

به گزارش خبرنگار مهر، همایش «هنر معاصر ایران و جهانی شدن» شامگاه چهارشنبه ۴ اسفندماه در بخش اولین میزگرد میزبان محمدمهدی رحیمیان، مهرداد افضلی، جمال عرب زاده و محمدرضا شریف زاده بود که با موضوع «معاصریت در هنر ایران» سخن گفتند.

محمدرضا شریف زاده در آغاز با بیان این که ایران دوره های تاریخی هنری چندانی ندارد، اظهار کرد: وقتی ایران قرار بود وارد دنیای هنر مدرن شود، پر از اشتباهات تاریخی بود که باعث شد هنرمندان اعزام شده به اروپا هنر دوران کلاسیک ها را مورد توجه قرار دهند ودر بازگشت به ایران نیز همان هنر را ترویج کردند اما تقریبا چهل سال است که ایران وارد دنیای هنر معاصر جهان شده است.

مهرداد افضلی نیز با بیان این که اتفاق معاصر در زمینه عکاسی جنبه شخصی و فردی هنرمند است، بیان کرد: بعد از دوره مدرنیسم، فردیت هنرمند بیشتر مطرح می شود و هنر معاصر نیز در واقع نوعی حدیث نفس هنرمند است.

وی تأکید کرد: عکاسی امروز خلق اثر نیست بلکه مکاشفه است و هنرمند معاصر امروز به یک اتفاق شخصی در جهان پیرامون خود می رسد.

سبک‌ها در هنر معاصر خیلی معنایی ندارند

وی همچنین در پاسخ به این سوال که نسبت بین تعاملات فرهنگی در جامعه ایران به چه صورت است، بیان کرد: هنرمند معاصر در قالب سبک خاصی کار نمی کند و سبک ها در هنر معاصر خیلی معنایی ندارند چرا که در هنر معاصر رسانه های نو بسیاری بوجود می آیند که در دنیا مطرح می شوند.

جمال عرب زاده نیز درباره معاصریت توضیح داد: برخلاف هنرمند مدرنیسم که خود را در تقابل با سنت می دید و به اعمال سنت شکنانه پناه می برد، هنرمند امروز دموکراتیک تر است اما از سویی بحران معاصریت را دارد که نوعی آزادی سرگیجه آور به همراه دارد که شاید ایدئولوژیک نبودن جامعه جهانی یکسان شده امروز یکی از دلایل آن باشد.

وی افزود: معاصریت بحث جدیدی نیست اما بحران معاصریت بحث جدیدی است. شروع معاصریت را در دوره ما به دهه ۶۰ مربوط می دانند اما هنوز پایانی برای آن در نظر گرفته نشده است اما بحران معاصریت در نسبت زمان با تاریخ بوجود می آید، زمان حال ما نسبت معینی با گذشته و آینده دارد و هر گاه این نسبت ها تغییر کند، دوره هنری تغییر می کند.

عرب زاده اضافه کرد: هرگاه هنرمندان از تاریخ خود جلوتر بوده اند، آوانگاردیسم را بوجود آورده اند و بنابراین تاریخ بسیار مهم است و مشکل ما برای گذار از مدرنیسم نداشتن تاریخ برای گذر از آن است.

اثر هنری سنتی کاربردی بوده اما هنر معاصر کاربردی نیست

محمدرضا شریف زاده در بخش دوم سخنانش درباره اثر هنری معاصر بیان کرد: اثر هنری سنتی کاربردی بوده اما هنر معاصر کاربردی نیست و در امتداد یک ایده و اندیشه سفارش شده هم نیست، ازسوی دیگر از مبحث مکاتب هنری هم به دور است اما هنر ایران طی ۵۰ سال تلاش می کند که همه این تجربیات را داشته باشد یعنی ابتدا به هنر کاربردی می پردازد، بعد هنری که سفارشی است و تحت حمایت دولت قرارد دارد و ... بنابراین هنر ایران در دوره معاصر ابتدا باید از این اتفاقات عبور کند تا به معاصریت برسد که البته چندان هم موفق نیست چرا که مشکل اصلی آن اقتصاد است.

شریف زاده یادآور شد: هنرمندان معاصر برای نشان دادن معاصریت با نگاه شخصی و فردی خود به بن بست اقتصاد می رسند چرا که هنر معاصر باید حمایت اقتصادی داشته باشد واگرنه حیات ندارد.

وی تأکید کرد: همین موضوع باعث شده است که هنرمند امروز خلاقیت نداشته باشد و هنری که چهل سال پیش خلق کرده و به اقتصادی رسیده است، در طول چهل سال به تکرار همان ایده بپردازد و کار خلاقه ای صورت ندهد.

شریف زاده در ادامه با بیان این که ما از معاصریت غرب عقب مانده ایم، گفت: از اواخر دهه هفتاد هنر معاصر در قالب نخستین نمایشگاه کانسپچوال آرت شکل گرفت و هنرمندان در یک خلاء تاریخی به هنری رسیدند که سال ها از حیات آن گذشته و ما امروز به آن مبتلا هستیم.

عرب زاده نیز تأکید کرد: هنر تجسمی ایران ایزوله است و با جامعه در ارتباط نیست، این هنر مصرف کننده خودش است ولی اگر مصرف کننده اثر هنری داشته باشیم، برخی هنرمندان می توانند حساسیت مصرف کننده داخلی را بالاتر ببرند.

مهرداد افضلی نیز با بیان این که هنر معاصر یک رویکرد  است، اظهار کرد: رویکرد هنرمند به اتفاقات پیرامونش مشخص کننده هنر معاصر اوست.

وی افزود: در عکاسی معاصر اتفاق جلو دوربین مهم نیست چرا که اتفاق ثانویه است بلکه آنچه پشت دوربین رخ می دهد مهم است که عکاس چه جهانی را تجسم می کند.

در بخش دیگری از این نشست، محمدرضا شریف زاده درباره نقش آموزش های دانشگاهی در شکل گیری آثار هنری بیان کرد: در هنر دنیای معاصر، فضای آکادمیک بیش از آموزش تئوری روی جنبه عملی تلاش می کند اما در ایران ما دو دسته کلاس آموزشی داریم یا این که به لحاظ تئوری آموزش درستی داده می شود و دانشجو را در ارائه آثارشان آزاد می گذارند و دوم این که استادان سعی دارند کپی دست چندم از خود بسازند که این ظلم بزرگی است.

هنر امروز، هنر ایده محور و فرد محور است

عرب زاده نیز تأکید کرد: مباحث تئوریک هم اگر ایزوله باشد دردی دوا نمی کند، در غرب دانشجویان سوال مطرح می کنند و نقدپذیرند چرا که اطلاعات هر چقدر هم به روز باشد، بالاخره قدیمی می شود اما پرسشگر ساختن دانشجو باعث می شود که نقادانه نگاه کند.

در پایان این میزگرد نیز مهرداد افضلی تصریح کرد: هنر امروز، هنر ایده محور و فردمحور است و هنر زمانی اتفاق می افتد که حدیث نفس باشد، بنابراین باید به جنبه های تئوری هنر اشراف داشته باشیم تا رویکرد خود را نسبت به جهان پیرامون در قالب اثر هنری ارائه کنیم.