نقش اسرائیل در احیای ایدئولوژی داعش

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر علی‌اکبر ضیائی، رایزن فرهنگی ایران در مالزی و کارشناس جریان‌های سیاسی جهان اسلام در یادداشت زیر که نگاهی به تحقیقات ابن قیم جوزیه است به نقش اسرائیل در احیای ایدئولوژی داعش می پردازد. این یادداشت در ادامه آمده است:

ارتش اسرائیل و موساد در برنامه ریزی ایدئولوژیک گروههای افراط گرای دینی همچون داعش نقش اساسی ایفا کرده اند. برای روشن شدن این موضوع به طرح تحقیقاتی ابن قیم جوزیه نگاهی می‌افکنیم تا ابعاد پیچیده این طرح در احیای ایدئولوژیک داعش روشن‌تر گردد.

متفکران ابن قیم جوزیه (۱۲۹۲–۱۳۵۰) را یکی از بنیانگذاران تفکرات افراطی دینی می‌دانند که نوع نگرش و جهانبینی وی به ابن تیمیه (۱۲۶۳-۱۳۲۸) بازمی‌گردد و فرایند تفکرات آن دو به پیدایش وهابیت در قرن هجدهم میلادی و داعش در عصر کنونی ختم می‌گردد.

تفکرات محمد بن عبدالوهاب مؤسس وهابیت در جهان کنونی مخالفتهای زیادی را در میان جهان اسلام برانگیخته و حتی طرفداران وهابیت از این نام اظهار بیزاری می جویند. تفکرات کلامی و فقهی محمد بن عبدالوهاب برگرفته از ابن تیمیه بوده و ابن تیمیه نقش بنیانگذاری تفکرات وهابیت را ایفا می‌کرده و چون حرکت سیاسی آل سعود با وهابیت پیوند خورده است، نام ابن تیمیه در اذهان عمومی مردم جهان نسبت به شهرت محمد بن عبدالوهاب در حاشیه قرار گرفته است.

مطالعات و دیدگاههای ابن تیمیه از نظر سطح علمی با برداشت‌های سطحی محمد بن عبدالوهاب قابل مقایسه نیست، لذا تفکرات داعش در عصر کنونی بیشتر بر ابن تیمیه و ابن قیم جوزیه متمرکز است تا محمد بن عبدالوهاب. به عنوان مثال داعش در حکم زنده سوزاندن خلبان اردنی معاذ کساسبه به حکم ابن تیمیه استناد کرد.

تفکرات ابن قیم جوزیه نیز پیوندی ناگسستنی با تفکرات ابن تیمیه دارد، بنابراین شناخت ابعاد گوناگون ابن تیمیه بدون شناخت ابن قیم جوزیه و بالعکس امکان پذیر نیست. دکتر لیوانت هولتزمان Livant Holtzman از بخش عربی دانشگاه بار ایلان در اورشلیم و همکارش پرفسور بیرگیت کراویتس از دانشگاه آزاد آلمان به صورت یک تیم پژوهشی کار بر روی افکار ابن قیم جوزیه را با حمایت بنیاد آلمان اسرائیل برای طرح سه ساله آغاز نمودند.

هولتزمان در کلام اسلامی و کراویتس در فقه اسلامی با دو تخصص متفاوت دیدگاههای کلامی و فقهی یکی از مهمترین شخصیتهای اسلامی را که در زمان معاصر نیز تأثیرگذار می باشد مورد بررسی قرار دادند. دیدگاههای حنبلی مذهب ابن قیم جوزیه صرفا به طرفداران مذهب حنبلی منحصر نمی گردد و بسیاری از حرکتهای اسلامی دنیای معاصر به گونه ای تحت تأثیر افکار وی قرار گرفته اند.

یکی از ناظران بنیاد آلمان اسرائیل که نخواسته است نامش فاش گردد درباره طرح مطالعاتی ابن قیم جوزیه چنین اظهار نظر می کند: "برای شناخت عمیق دیدگاههای ابن قیم جوزیه ما باید پژوهشگران جوان را به گونه ای تربیت کنیم که بتوانند فهم و آگاهی غربیان از اسلام در زمینه های مرتبط با زندگی معاصر و مدرن را ممکن سازند، علی رغم آنکه شخصیت مذکور به دوران قرون وسطی تعلق دارد." پرفسور کراویتس می گوید: "ما زندگینامه بیش از ۵۰۰ نفر از اندیشمندان مسلمان را بررسی کردیم و از میان آنها ابن قیم جوزیه را انتخاب نمودیم، زیرا افکار وی در زندگی روزمره مردم از ولادت تا مرگ تأثیرگذار است." کراویتس به همراه یکی از دانشجویان دکتری اش برای نخستین بار به اسرائیل سفر می کند تا تا دکتر هولتزمان در دپارتمان عربی دانشگاه بار ایلان اورشلیم در خصوص طرح ابن قیم جوزیه مذاکره نماید.

در این سفر کراویتس درباره ابن قیم می گوید که ما به چنین شخصیتی اخلاقی و مؤثر در حیات بشری و پژوهشهای علمی او علاقه فراوانی داریم. دکتر هولتزمان در توصیف این طرح می گوید: "این برای نخستین بار است که با دیدگاههای یک شخصیت علمی مسلمان را با چنین گستردگی و ابعاد وسیعی مورد بررسی و پژوهش قرار می دهیم. این برای نخستین بار است که بنیاد آلمان اسرائیل GIF در حوزه علوم انسانی چنین طرحی را مورد حمایت مالی قرار می دهد." نکته مهمی که در این طرح و دیگر طرحهای مورد حمایت بنیاد آلمان اسرائیل وجود دارد حمایتهای بخشهای اطلاعاتی ارتش اسرائیل از آنها می باشد. از دیگر طرحهای مورد حمایت بنیاد آلمان اسرائیل مربوط به احیای کلام اعتزالی برای تجدید فکری کلام یهودی بوده است که ریاست آن را دکتر زابینه اشمیتکه برعهده داشته است.

اشمیتکه متولد ۱۹۶۴ در آلمان و مدرک کارشناسى را از دانشگاه عبریِ اورشلیم دریافت کرده است. او در سال ۲۰۰۳ پروژه نسخه های خطی معتزلی را بنیاد نهاد و از مؤسسه آلمانی فریتس توسن Fritz Thyssen Foundation تا کنون کمک مالی دریافت کرده است. وی تا سال ۲۰۰۶ به همراه تزوی لانگرمن  Tzvi Langermann استاد دانشگاه بار ایلان در تل آویو از کمک مالی بنیاد پژوهش آلمان-اسرائیل برای مطالعه و تحقیق درباره ابن کمونه برخوردار شد. لانگرمن متخصص روابط یهود و اسلام در اسرائیل است.

بنیاد پژوهش آلمان-اسرائیل (GIF) براى تشویق همکارى استادان آلمانى و اسرائیلى در سال ۱۹۸۶ تأسیس شده است. در حقیقت اسرائیل طرحهای مطالعاتی خود در حوزه مطالعات اسلامی را به دو بخش عمده تقسیم کرده اند، یکی احیای کلام شیعی اعتزالی و اعتزالی و منظور آنان از شیعی اعتزالی کلامی است که به دوره قرن نهم تا سیزدهم میلادی برمی گردد و کلام شیعی از فلسفه بیشتر از دیگر دوره ها متأثر بوده است. هدف آنان از این بخش از تحقیقات احیای کلام یهود بر اساس نیازهای عصر کنونی با استفاده از مؤلفه های عقلانی کلام شیعی و اعتزالی می باشد.

بخش دوم این مطالعات به شناسائی و ترویج تفکرات ابن قیم جوزیه و ابن تیمیه برای تغذیه فکری افراط گرایان سلفی همچون داعش جهت درگیر نمودن مناطق مختلف اسلامی با یکدیگر و برانگیختن جنگ شیعی و سنی و ایجاد نقاط امن برای اسرائیل می باشد. در این مقاله بیشتر روی سخن ما بر بخش دوم متمرکز شده است و پیش از این در مقاله ای مستقل درباره بخش اول تحت عنوان "مثلث پرینستون، برلین و تل آویو در احیای کلام شیعی و اعتزالی" سخن گفتیم.

برای روشن شدن نقش موساد و ارتش اسرائیل در برانگیختن اختلافات سنی و شیعی بهتر است نگاهی به سوابق خانم لیوانت هولتزمان استاد زبان عربی دانشگاه بار ایلان اورشلیم و مشاور و همکار طرح ابن قیم جوزیه بیاندازیم. اساسا طرح ابن قیم جوزیه با لابیگری خانم هولتزمان برای گرفتن بودجه تحقیقات سه ساله از بنیاد آلمان اسرائیل تحقق پذیرفته است و در نخستین سفر پرفسور بیرگیت کراویتس از دانشگاه آزاد آلمان به اسرائیل با اهداف و جوانب مختلف طرح ابن قیم جوزیه در بنیاد آلمان اسرائیل آشنا می شود.

هولتزمان پس از آنکه کارشناسی خود را از دانشگاه عبری اورشلیم دریافت می کند به مدت ۱۳ سال با درجه سرگرد در وزارت دفاع اسرائیل IDF در بخش اداره ترجمه در واحد اطلاعات موسوم به ۸۲۰۰ کار کرد. در دوران کارش در وزارت دفاع اسرائیل مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه بار ایلان اورشلیم اخذ نمود. وی در ماه مارس ۲۰۰۰ در ضمن گروهی از دانشجویان برتر دانشگاه برای بورسیه دکتری که در اختیار رئیس دانشگاه موشه کاوه Moshe Kaveh انتخاب گردید.

او پس از سه سال و نیم مدرک دکترای خود را از دپارتمان زبان عربی اخذ نمود و همزمان در همان دانشگاه به عنوان استاد استخدام گردید. یکی از طرحهایی که وی اخیرا از بنیاد علمی اسرائیل ISF دریافت کرده است مرتبط با "تصور انسانی از خدا در اسلام" می باشد.

لازم به ذکر است که این طرح مرتبط با تفکر غالیان در شیعه و از جمله نصیریه می باشد که امام علی علیه السلام را مظهر جسمانی خدا قلمداد می کردند و به همین علت سازمانهای جاسوسی اسرائیل به همراه گروهی از محققان مارونی برای ایجاد فضای مسموم علیه علویان سوریه بویژه بشار اسد و پیش از وی حافظ اسد اقدام به نشر مطالبی از نصیریه نمودند تا گروههای متعصب سنی را به دادن فتوا و جهاد علیه حکومت سوریه وادار سازند، زیرا بر اساس تکفیر ابن تیمیه و عبدالرحمن افندی دهها هزار علوی در دوران حکومت عثمانی به حکم کفر و غلو در دین سر بریده شدند و کار به جائی رسید که علویان سوریه و جنوب ترکیه و شمال لبنان از ترس جان خود به کوهها و مکانهای مرتفع منطقه پناه بردند.  

کتاب حقوق، فلسفه و ایدئولوژی این تیمیه و این قیم جوزیه به نام Islamic Theology, Philosophy and Law: Debating Ibn Taymiyya and Ibn Qayyim al-Jawziyya به سردبیری بیرگیت کراویتس Birgit Krawietz و Georges Tamer با همکاری الینا کوکوشکا Alina Kokoschka در ۲۰۱۳ در آلمان منتشر شد. بیرگیت کراویتس استاد مطالعات اسلامی در دانشگاههای آلمان چون فریبرگ، توبینگن و برای مدتی استاد انستیتو مطالعات عالی پرینستون آمریکا و مدرسه حقوق هاروارد و مرکز مطالعات خاوریمانه دانشگاه هاروارد می باشد. وی همچنین به عنوان پژوهشگر در مرکز ZMO در برلین و سپس دانشگاه آزاد برلین و دانشگاه زوریخ و دانشگاه روهر بوخوم فعالیت کرده است. وی متخصص مطالعات حقوقی و فقه اسلامی و نیز مذهب حنبلی و سلفیه می باشد.

نتیجه مطالعات وی توسط بنیاد کنراد ادنائر Konrad Adenauer Foundation در سال ۲۰۰۸ تحت عنوان اسلام و قوانین حقوقی: بین شریعت و سکولاریسم Islam and the rule of law: between Sharia and secularization منتشر شد. اهداف این بنیاد بی شباهت به بنیاد جورج سوروس نیست که عبارتند از آموزش رهبران سیاسی و اجتماعی، تشویق تفکر دموکراتیک و روشهای دموکراتیک، تقویت گروههای فرودست جمعیتی، تشویق توسعه با پذیرش تفاوتهای فرهنگی، گسترش و افزایش سازمانهای اجتماعی، آگاهی دادن در مورد خودیاری و تبادل جهانی اطلاعات و تجربیات، اجرای حقوق بشر، تقویت ارزشهای جامعه آتلانتیک شمالی، ایجاد و تحکیم قوانین لیبرال، اجرای اصول اقتصاد اجتماعی بازار، تشویق فدرالیسم و خودمختاری محلی. فعالیت بین المللی بنیاد آدنائر مناطق مختلف جهان از جمله اتحادیه اروپا، آمریکا، کانادا، اروپای مرکزی و شرقی، مدیترانه و خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین می شود. بنیاد کنراد آدنائر تحت عنوان Konrad-Adenauer-Stiftung با علامت اختصاری KAS یک بنیاد سیاسی می باشد که همکاری نزدیکی با اتحاد دموکراتیک مسیحی آلمان دارد. اما همه این مطالب یک روی سکه است و روی دیگر آن به شرح ذیل می باشد. کنراد آدنائر و دیوید بن-گوریون این بنیاد را ۵۵ سال قبل برای تحکیم روابط آلمان و اسرائیل و نیز توسعه همکاریهای بین مردم آلمان و اسرائیل تشکیل دادند.

مراحل قانونی تأسیس این بنیاد در اسرائیل در سال ۱۹۸۲ به اتمام رسید و رسما فعالیتهای خود را آغاز نمود. در سایت رسمی این بنیاد آمده است: "ما تلاش خواهیم نمود تا روابط دوجانبه آلمان و اسرائیل را توسعه دهیم و برای انجام این مهم باید در سطح اتحادیه اروپا فعالیتها افزایش یابد.

ما تلاش خواهیم کرد تا دموکراسی و قانونمداری را در اسرائیل حمایت کنیم. ما تلاش خواهیم نمود تا همزیستی بین اسرائیل و کشورهای همسایه اش را حمایت کنیم." از اهداف مهم این بنیاد در اسرائیل برقراری روابط دانشگاهی و پژوهشی میان مراکز آموزش عالی اسرائیل و آلمان می باشد. در وبسایت این بنیاد آمده است که هدف آنان از همه تلاشها برقراری صلح و امنیت برای مردم اسرائیل می باشد.[۱]

سیاست بنیاد کنراد در ایجاد جامعه باز دموکراسی بر اساس سیاست هضم شدن مؤلفه های بومی و سنتی در ارزشهای گلوبالیسم و جهانی شدن و محو خرده فرهنگها در فرهنگ جهانی و در نتیجه آماده شدن زمینه نفوذ سیاست و فرهنگ آمریکا بوده است.

اگر به موضوع تحقیقات بیرگیت کراویتس در انتشار پژوهشها و مقالات مرتبط با ابن تیمیه و ابن قیم جوزیه نگاهی بیافکنیم خواهیم دید که این نوع تلاشها توسط بنیاد کنراد در حقیقت نوعی تلاش برای احیای تفکر نوسلفی است و این دیدگاه می تواند چاشنی مهمی برای انفجار جوامع اسلامی و ایجاد بحرانهای نامتناهی در کشورهای مخالف اسرائیل در منطقه باشد، زیرا تفکرات ابن تیمیه اساس بنیان فکری داعش در جهان کنونی بوده و به آتش کشیده شدن منطقه خاورمیانه به امنیت بیشتر رژیم صهیونیستی منجر می گردد.

بنابراین نظریه پیدایش داعش توسط اسرائیل با این مستندات بیشتر تأیید می گردد. سلسله مقالات ابن تیمیه و ابن قیم جوزیه از حمایت بنیاد آلمان اسرائیل به نام German Israel Foundation به اختصار GIF به واسطه یکی از طرحهای مورد حمایت آن بنیاد به نام "الگوهای جدلی عقلانی و ابزارهای خطابی در آثار کلامی و فقهی ابن قیم جوزیه" به سرتیمی نادینه وستفال Nadine Westphal در بنیاد GIF برخوردار بوده است.

همان طور که مشاهده می‌شود الگوبرداری از آثار کلامی و فقهی ابن قیم جوزیه و ابن‌تیمیه از مهمترین فعالیتهای بنیاد آلمان اسرائیل می‌باشد و جای تعجب نیست که هیچ کدام از این طرحها توسط خود بنیاد مذکور در سایت رسمی آن معرفی نشده اند و علت این امر محرمانه بودن این طرحها برای راه‌اندازی جریانهای افراط گرای دینی همچون داعش می‌باشد.

افرادی که با این تیمهای مطالعاتی همکاری می‌کنند بدون توجه به ابعاد خطرناک این الگوبرداری‌ها در جهان اسلام و بویژه خاورمیانه از حمایتهای بنیاد آلمان اسرائیل و نیز بنیاد کنراد تشکر و سپاسگزاری می نمایند تا دین خود را به آن مؤسسات در مقدمه کتب خویش بجا آورند.

[۱]http://www.kas.de/israel/en/about/