سریال‌سازی؛ ابزار درآمدزایی و صادرات فرهنگ در دستان ترکیه

خبرگزاری مهر- گروه هنر- ارغوان اشتری: سال ۲۰۰۴ کشور ترکیه تنها ۱۰ میلیون دلار از سریال‌سازی و صادرات آن به کشورهای دیگر سود می برد ولی این رقم در سال ۲۰۱۲ به ۲۰۰ میلیون دلار رسید و در حال حاضر محمت بایوککسی رئیس مجمع صادرکنندگان ترکیه می گوید ترکیه به بیش از ۷۵ کشور مجموعه های تلویزیونی می فروشد که حجم این صادرات امسال یعنی سال ۲۰۱۶ بیش از ۳۵۰ میلیون دلار خواهد شد.

بایوککسی می گوید: «سینما و تلویزیون اهمیت حیاتی برای ترکیه دارد و به یک قدرت موثر برای فرهنگ کشورهای منطقه و همسایه تبدیل شده است.»

دو سال پیش و در سال ۲۰۱۴ بود که مجمع صادرکنندگان ترکیه با شعار «ترکیه: کشف توانایی» به تبلیغ کشور ترکیه در دنیا پرداخت. محمت بایکوکسی می گوید: «ما این شعار را انتخاب کردیم تا به دنیا بگوییم توانایی های ترکیه را کشف کنند. بخش سینمای ترکیه با ۱۰۰ سال قدمت توانایی زیادی دارد و می تواند در بازار جهانی به رقابت بپردازد. این رقابت می تواند در بخش های مختلف باشد از فیلمنامه نویسان گرفته تا بخش بازیگران.»

پخش سالانه ۵۲۰۰ ساعت سریال

به گزارش میدل ایستای، هر مجموعه تلویزیونی ترکیه دست کم شامل ۴۰ اپیزود می شود که هر اپیزود ۱۳۰ دقیقه است و معمولا سالانه ۵۲۰۰ ساعت از برنامه های تلویزیون های محلی را به خود اختصاص می دهد.

این مجموعه ها با بودجه متوسط ۶۰۰ هزار لیر (۲۰۰ هزار دلار) برای هر اپیزود تهیه می شوند که بیشتر این هزینه صرف طراحی لباس و صحنه، تجهیزات فنی و بازیگران می شود. به گفته بسیاری از دست اندرکاران صنعت سینما و تلویزیون که به طور حرفه ای مشغول کار هستند، هزینه تولید و طراحی صحنه و لباس می تواند چنان بالا باشد که اغلب به زیان کارگران صحنه شود.

مریچ دمیرای از سال ۲۰۰۰ به این سو بیش از هزاران صفحه برای مجموعه های ترکی فیلمنامه نوشته است. از جمله آثار او جدیدترین اپیزودهای Arka Sokaklar «خیابان های پشتی» است. «خیابان های پشتی» یک مجموعه جنایی و طولانی است که به طور مداوم ۹ سال است از شبکه ها پخش می شود.

دمیرای می گوید: «به عنوان فیلمنامه نویس تا ۱۰ سال پیش همه چیز شگفت انگیز بود. سپس هر هفته ۶۰ دقیقه برای هر اپیزود باید می نوشتم. امروزه ۱۳۰ دقیقه باید بنویسم. کار نگارش به یک فرآیند مکانیکی و نه چندان دلچسب تبدیل شده که فقط بحث ادامه ملودرام مطرح است.»

یکی از جدیدترین مجموعه های ترکی که در حال تولید است، (Poyraz Karayel) «برای پسرم» نام دارد. «برای پسرم» داستان مافیایی را با خرده پی رنگ های عاشقانه روایت می کند و از زمره ۶۰ مجموعه تلویزیونی است که به طور سالانه در ترکیه تولید می شود.

یکی از بازیگران سریال «برای پسرم» کانبولات گورکم ارسلان که نقش دست راست پدرخوانده را دارد، می گوید: «در مقایسه با  نقش آفرینی ها در تئاتر و سینما نباید انتظار بازی های عمیق در مجموعه ها را داشت. منحنی احساسی شخصیت از ابتدا تا انتها به تصویر در نمی آید. هر لحظه امکان دارد شخصیت با توجه به بازخورد تماشاگران تغییر کند.»

کاجری ویلا لاستوالی ۱۰ سال است که در سینما و تلویزیون ترکیه فعالیت می کند و چهار سال است که مجموعه تلویزیونی می سازد. او می گوید: «برای تحویل دادن یک اپیزود در هفته، گروه تولید باید ۱۸ ساعت در شبانه روز کار کند. این حرفه همه زندگی ما را گرفته است.»

مریچ می گوید: «افزایش زمان اپیزودها و میزان ساعت کار مداوم در شبانه روز، همه و همه باعث شده که این صنعت آدم های حرفه ای خود را از دست بدهد چراکه تحت این شرایط حاضر به کار در مجموعه ها نیستند.»

برای به دست آوردن تناسب زمان کاری در سینما و مجموعه های تلویزیونی باید گفت که نوشتن یک فیلمنامه سینمایی ممکن است ۲ سال طول بکشد و برای فیلمبرداری یک فیلم نود دقیقه ای حداقل ۷ هفته وقت لازم است.

به هر حال وضع بازار و رونق مجموعه های تلویزیونی ترکیه حکایت خود را دارد. ظرف چند سال گذشته مجموعه های تلویزیونی بیشتر برنامه های شبکه های مختلف و محلی ترکیه را به خود اختصاص داده اند و شبکه هایی که بی میل به تولید سریال بودند در این رقابت دست به مجموعه سازی زدند. در کنداکتور ۶ شبکه مهم تلویزیونی ترکیه در بهترین ساعت ها ۶۰-۶۵ درصد مجموعه تلویزیونی پخش می شود.

ادامه سبک موضوعی فیلم های ترکیه در سریال هایشان

این یک پدیده در فرهنگ عامه و محصول سنت قدیمی فیلم های ملودارم ترکی که در سال های گذشته در سینما نمایش داده می شد است که حالا برای قاب کوچک تلویزیون تولید می شود.

خیابان یشیلکام در قلب شهر استانبول محل بیشتر کمپانی های فیلمسازی، کارگردان ها و بازیگران از سال های ۱۹۵۰-۱۹۷۰ به این سو بوده است. در آن دوران صنعت سینمای ترکیه سالانه ۳۰۰ فیلم تولید می کرد. این فیلم ها شامل ملودرام، درام، کمدی رومانتیک، گانگستری و رومانس تاریخی می شد. در واقع همه نوع ژانری را در بر می گرفت؛ این فیلم ها زبان سینمایی داشتند که با گذر زمان پیشرفت کردند. هسته سریال های ترکی را همان ملودرام ها و ژانرهای سینمایی ترکیه تشکیل می دهد.

سریال های ترکی در مقایسه با درام های انگلیسی زبان تلویزیون به مراتب کندتر هستند و عواطف و احساسات اغراق شده و سکانس ها کشدار دارند. در یک صحنه از سریال SON «پایان» شخصیت اصلی چهار دقیقه گریه می کند. این نما برای نمایش مجموعه در تلویزیون سوئد به ۳۰ ثانیه تبدیل شد.

مدیرعامل «کرم کاتای» یکی از کمپانی های مشهور و معروف تولید سریال در ترکیه می گوید: «بعضی از سریال های ِ۱۰ سال گذشته نه تنها در ترکیه بلکه در خارج به شدت مشهور شدند.» کشورهای خاورمیانه، جنوب آسیا، کشورهای حوزه بالکان و روسیه از واردکنندگان اصلی مجموعه های ترکیه هستند. اخیرا کشورهای غرب اروپا نیز مجموعه های تاریخی ترکیه را خریداری می کنند.

مدتی است که در خاورمیانه به دلیل تحولات سیاسی و تنش ها بازار مجموعه های ترکی دچار رکود شده است، اما در نقطه دیگری در جهان مجموعه های ترکی بازار جدیدی پیدا کردند. در  کشورهای آمریکای جنوبی بسیاری از مجموعه های مشهور ترکیه به نمایش درمی آیند؛ زمانی که مساله عشق و انتقام و خانواده باشد دیگر مرز جغرافیایی معنایی ندارد.

علی لسکی که در شبکه استار تی. وی ترکیه کارگردان تلویزیونی است، می گوید: «فروختن مجموعه های کمدی به خارجی ها سخت تر است. شوخی مساله ای است که به فرهنگ جامعه برمی گردد در حالی که درام ها مضمون جهانی تری دارند و به عواطف انسانی پهلو می زنند.»

سکینه ۲۹ ساله در ایستگاه مترو عثمان بی فروشگاه لوازم آرایش دارد. او با خانواده در منطقه سنتی شهر استانبول زندگی می کند. او می گوید: «من مجموعه Paramparca «تکه های شکسته» را دوست دارم. درامی درباره دو بچه است که در بدو تولد جابه جا می شوند و در محیط اجتماعی کاملا متفاوتی بزرگ می شوند.»

مجموعه «تکه های شکسته» (در ایران به نام گوزل مشهور است) ۱۸ درصد از سهم بینندگان تلویزیون ترکیه را به خود اختصاص داد. این آمار براساس آخرین نمایش مجموعه در روز ۱۸ ژانویه ۲۰۱۶ است. مقام اول ببیندگان را مجموعه Kirgin Cicekler «گل های شکسته» با ۲۲درصد دارد.

سکینه که یکی از بینندگان مجموعه گوزل است عقیده دارد: «این مجموعه ها می خواهند واقعیت را ایده آل نشان بدهند که خیلی خوب است.»

اولگان یک فروشنده ۲۸ ساله ساکن شهر استانبول عقیده داردکه این مجموعه ها واقعیت ندارند و از کشورشان حرف نمی زنند، اما باعث رویاپردازی مردم می شوند. او می گوید این مجموعه ها را تماشا می کند چون دیدن داستان های عاشقانه او را به وجد می آورد.

عشق و خیانت طرفدار دارد

یکی از مجموعه های مشهور ترکیه «عشق ممنوع» رکورد بیننده ها را در ترکیه شکست. آخرین قسمت سریال ۵۹ درصد بیینده در سال ۲۰۱۰ داشت. این مجموعه در پاکستان نیز رکورد زد. آخرین قسمت مجموعه در کشور پاکستان بیش از ۹۰ میلیون بیننده داشت. این نخستین مجموعه خارجی در پاکستان بود که چنین تماشاگری داشت. همانطور که فیلم های بالیوود برای مردم هند مفر بزرگی از زندگی روزمره است مجموعه های ترکی مخاطب خانواده های سنتی و مخصوصا زنان بالای ۴۵ سال در کشور ترکیه و خاورمیانه شده است.

از میان ویژگی های صحنه های مجموعه های ترکی می توان به خانه های بزرگ اشاره کرد که شخصیت ها با لباس های شیک –گویی که می خواهند به مهمانی شب بروند- در آن نشسته اند.

یکی از جدیدترین مجموعه ها Kaderimin Yazıldıgı Gun «روزی که سرنوشتم نوشته شد» به مساله رحم اجاره ای اشاره می کند که در ترکیه ممنوع است.

ماه مارس سازمان مذهبی دیانت در ترکیه درمورد مساله رحم اجاره ای بیانیه ای صادر و آن را حرام دانست. علی لسکی که در شبکه استار تی وی کارگردان است، می گوید: «در قسمت های اول مجموعه ما شخصیت هایی را نشان دادیم که برای این کار به کشور قبرس می روند. بدین ترتیب توانستیم از سانسور فرار کنیم.»