خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-جواد حیران نیا-وحید پورتجریشی: نصب سپر دفاعی آمریکا در شرق اروپا از همان دوران مطرح شدن این طرح در سال ۲۰۰۳ با حواشی و واکنش های زیادی همراه بود.
اما با نصب نخستین سامانه موشک های بالستیک میان برد در لهستان در سال ۲۰۰۹، تنش و درگیری های لفظی میان آمریکا و روسیه به مراتب بالا گرفت. البته این کنش های خصمانه آمریکا واکنش های روسیه را هم در پی داشت و آن استقرار موشک های مشابه روسی در مرزهای شرقی و شمال شرقی این کشور بود که متحدین اروپایی آمریکا را به شدت نگران کرد.
شروع به نصب سامانه موشکی اخیر آمریکا در رومانی که قرار است در سال ۲۰۱۸ به بهره برداری برسد، اما حکایت از عزم آمریکا برای کنترل و محاصره موشکی روسیه و موشک های این کشور دارد. «ماریا زاخارووا» در اظهارات چند روز پیش خود و در واکنش به تصمیم آمریکا برای نصب سامانه موشکی جدید خود در رومانی گفت که روسیه حق دادن پاسخ مناسب به آمریکا در این خصوص را برای خود محفوظ می داند.
این در حالیست که مقام های نظامی آمریکا همواره ادعا می کنند که نصب این سامانه موشکی، روسیه را هدف قرار نداده و تنها برای کنترل کشورهایی همچون ایران در نظر گرفته شده است. مساله ای که «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه معتقد است آمریکا تنها می تواند با دادن ضمانت های قانونی لازم آن را ثابت کند.
در همین راستا خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «محمود منشی پوری»، استاد مطالعات خاورمیانه دانشگاه کالیفرنیا-برکلی آمریکا انجام داده است که مشروح آن در ذیل می آید. منشی پوری استاد دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو نیز هست.
*به نظر شما هدف آمریکا از استقرار سامانه موشکی در رومانی چیست؟ آیا می توان این کار را به عنوان حرکت ناتو به سمت شرق تعبیر کرد؟
استقرار سیستم «اِی بی ام» (مشهور به سپر موشکی بالستیک) در رومانی موجب افزایش ترس در مورد ماجرای مواجهه قدیمی روسیه و آمریکا شده است. چراکه این پایگاه های جدید آمریکا رسما در کشورهای عضو پیمان ورشو تاسیس شده و یادآور دوران جنگ سرد و شوروی سابق است. آمریکا مدعی است که هدف این سیستم های دفاع موشکی ضد بالستیک حفاظت در برابر کشورهای شرور و کشورهایی مانند ایران که به توانایی های جدیدی در ساخت موشک های دور برد با قابلیت های شیمیایی، مخرب و یا هسته ای دست یافته اند یا توانایی دست یابی یه آن را دارند. مقام های روسیه به روشنی نگرانی عمیق خود را نسبت به سیستم سپر دفاع موشکی که در عمل طرحی برای مقابله با قابلیت های موشک های هسته ای روسیه و رسیدن به یک مزیت استراتژیک در برابر آنها است، ابراز کرده اند.
حرکت ناتو و متحدینش به سمت شرق اروپا موجب برافروختگی مجدد مقام های روسیه شده و آنها را وادار به هشدار علیه عواقب غیر قابل پیش بینی این کار کرده است. در حالیکه، آمریکا اعلام کرده که استقرار سامانه سپر موشکی ۸۰۰ میلیون دلاری این کشور در رومانی ماهیتی دفاعی داشته و این سایت (موشکی) قابلیت خنثی کردن موشک های شلیک شده از جانب کشورهایی مانند ایران را که در آینده نزدیک به قابلیت هدف قرار دادن کشورهای اروپایی دست خواهند یافت را دارند.
*پس به گفته آمریکا هدف این کشور از نصب سامانه موشکی در اروپا، کنترل کشورهایی مانند ایران است. نگرانی روسیه از چه بابت است؟ واکنش احتمالی این کشور به نصب سپر دفاع موشکی توسط آمریکا در اروپا چه خواهد بود؟
«سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه اعلام کرده که ایجاد سایت های دفاع موشکی در رومانی نقض معاهده کاهش تسلیحات سال ۱۹۸۷ است که موشک های کروز زمین به هوا و موشک های میان برد را ممنوع اعلام می کند و در همین راستا از آمریکا خواسته تا ضمانت های قانونی لازم را در خصوص اینکه موشک های مستقر این کشور در آسیای شرقی، خاک روسیه را مورد تهدید قرار ندهد شده است. سوال اینجاست که آیا مشکلات موجود ماهیت فنی دارد و یا نظامی یا سیاسی؟ احتمالا مساله مهم تر ابراز نگرانی مشابه روسیه و چین نسبت به همکاری نظامی آمریکا با کره جنوبی بر می گردد. هر دو کشور روسیه و چین، استقرار سامانه موشکی دفاعی آمریکا در کره جنوبی را به منزله تهدیدی واضح نسبت به امنیت خود می دانند.
*آیا اهداف ثانویه در تاسیس این سپر موشکی هم وجود دارند؟ اگر جوابتان مثبت است این اهداف چه مسائلی می توانند باشند؟
چتر سپر دفاعی ظاهرا در ارتباط با فراهم کردن زمینه های لازم برای یک سایت جدید در لهستان به عنوان جایگزینی مناسب برای پایگاه نیروی هوایی آمریکا در آلمان است. آیا استقرار این سپر دفاعی می تواند بخشی از یک تلاش گسترده در جهت جابجایی مرکز عملیات ناتو از آلمان به لهستان باشد؟ اگر پاسخ به این سوال مثبت باشد، پس این مساله می تواند دلیلی مناسب برای توجیه نگرانی روسیه نسبت به این طرح باشد. «اندرو کلین»، یکی از مقام های ارشد وزارت خارجه روسیه به این نکته اشاره می کند که این ترس ناشی از احساس ایجاد شده در بین روس ها و درک آنها از این ماجرا است که معتقدند این، بخشی از (طرح) محدود کردن توانایی سیاسی و نظامی روسیه است.
*نتیجه کشمکش میان روسیه و آمریکا در مورد سپر دفاع موشکی چه خواهد بود؟ آیا این آغاز جنگ سرد دوم است؟ چرا روسیه تا به حال واکنش تندی از خود نشان نداده است؟
به گفته «کلین»، ظهور مجدد رقابت های دوران جنگ سرد در اروپای شرقی تحت حکومت شوروی سابق می تواند منجر به تیره تر شدن روابط میان روسیه و در صدر آن رابطه میان مسکو و واشنگتن شود.
مسلما روسیه این سیستم های دفاعی را به منزله ابزاری می بیند که ماهیتی خصمانه دارد. فقط از آنجا که این سپر در حال حاضر هیچ خطر عملی و فوری را متوجه روسیه نمی کند، کاهش قابلیت های بازدارندگی هسته ای دو طرف در مقابل یکدیگر می تواند عملی خنثی به نظر برسد.
از بین بردن قابلیت یک کشور در دادن پاسخ مناسب نسبت به حمله موشک های بالستیک تنها به معنای یک دفاع ساده نیست. بلکه این عمل، یک حرکت ماهیتا تهاجمی و تحریک آمیز است که می تواند عواقب غیر قابل پیش بینی و دور از ذهنی را به همراه داشته باشد.
به نظر می رسد که روس ها تنها یک چیز از این عمل آمریکا به ذهنشان خطور کند و آن اینکه اتحاد تحت رهبری آمریکا احتمالا به دنبال محاصره روسیه و از بین بردن امکانات استراتژیک این کشور در حاشیه دریای سیاه و ناوگان دریایی روسیه در آنجا است.
در مورد امکان ارتقاء این سایت (دفاعی) در مسیری که بتواند امنیت روسیه را تهدید کند، باید منتظر بود و دید که چه می شود. اگر روسیه و آمریکا نتوانند اختلافات خود را در مورد سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپا پایان دهند، نتایج این تنش می تواند ثبات نه تنها منطقه بلکه فراتر از آن را نیز به خطر بیندازد. اما سوال مهم اینجاست که آیا ما دوباره در معرض رقابت تسلیحات هسته ای قرار گرفته ایم؟ شواهد اینگونه نشان می دهد.
نظر شما