اعوانی: علم اگر معقول نباشد علم نیست

به گزارش خبرنگار مهر، بیستمین همایش روز ملی بزرگداشت حکیم ملاصدرا به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا با حضور آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای رییس این بنیاد، رضا داوری اردکانی رییس فرهنگستان علوم و دیگر اساتید فلسفه از جمله کریم مجتهدی، غلامحسین ابراهیمی دینانی، سید مصطفی محقق داماد و غلامرضا اعوانی در مجتمع فرهنگی آدینه آغاز شد. غلامرضا اعوانی، چهره ماندگار فلسفه در همایش فلسفه و جهان عاری از فلسفه با موضوع «تبعات علم بی فلسفه» سخنرانی کرد.  

وی گفت: اگر علم را طوری که بعضی از اصحاب علم تفسیر می کنند، تفسیر کنیم، نه تنها در برابر فلسفه قرار می گیرد بلکه در برابر بسیاری از علومی که قدما آن را علم می پنداشتند، قرار می گیرد. ابن سینا و فارابی و... خیلی چیزها را علم شمرده اند و الان از حوزه علم خارج شده است.

چهره ماندگار فلسفه افزود: علم اگر علم باشد، عقلی است و اگر معقول نباشد علم نیست. علم را به معنای بسیار محدودی برگردانده اند. تعریف علم شناخت حقیقت اشیا از طریق علل است که در مفهوم علم جدید نیست. هر علمی در حوزه و حیطه خود علل پدیده ها را جستجو می کند. در تمام دیدگاه های قدیم علم موجب کمال نفس است.

وی ادامه داد: ارسطو می گوید انسان همان است که می داند و دیگر هیچ! نفس انسان به علم حیات پیدا می کند. عالی ترین علم، علم الهی است که کثرت اشیاء را به یک مبداء می رساند و تمام عالم را با آن مبداء اول توجیه می کند. ابن سینا از ۴۹ علم یاد می کند از جمله این علوم کتب نوامیس الهی است که درباره وحی و نبوت است و در بخش الهیات شامل مباحثی چون عقل شناسی، سهم عقول و نفوس در تدبیر عالم و... است.

اعوانی گفت: دانش انسانی شامل علومی در مورد وحی، فرشته وحی، علم معاد، و سعادت و شقاوت و... است که الان جز علم محسوب نمی شود. امروز منظور از علم Science است که پایین ترین مرحله علم است.  Science، ریاضی، حکمت، حکمت الهی، طبقات علم است. بطور کلی علوم ار بریده از حکت باشد بسیار خطر ناک خواهد بود.  

چهره ماندگار فلسفه افزود: علم جدید ارتباط خود را با فلسفه از دست داده و با قدرت ارتباط پیدا کرده است. حکما و عرفا هم معتقد بودند که علم و حکمت تقدم دارد اما عده ای بودند که تقدم را با قدرت و اراده می دانستند. اینکه اراده بر علم یا علم بر اراده تقدم دارد از مسائل مورد تامل است. فلاسفه حکمت را به علم به حقایق اشیاء تفسیر کرده اند.

وی ادامه داد: اگر علم جدید را مطلق بدانیم اشکالاتی بر آن وارد است که یکی این است که علم جدید ادعای کلی و تام و تمام بودن را دارد که اشتباه است. همچنین علم جدید اقدام به اخذ نتایجی می کند که خارج از حیطه علوم است. علوم جدید عقل جزئی و تجربه را جایگزین عقل کلی و وحی می کند. اضافه بر اینکه علم جدید جوهر عالم را به ماده تقلیل می دهد.

اعوانی گفت: علوم جدید دقیق هستند اما این باعث نمی شود که خود را مستقل از حکمت بداند. ادعای حق نامتناهی برای علوم جدید اعتباری ندارد.

وی در پایان اظهار داشت: دخالت دادن علم جدید در علوم انسانی سبب پدید آمدن ایسم های مختلفی شده است. اگر کسی علم را صرفاً به علم طبیعی تعبیر کند، موجب نفی حکمت و معنویت و حکمت وحیانی و الهی می شود.