خبرگزاری مهر-گروه هنر- محیا رضایی: میزگرد بررسی مسابقه تلویزیونی «جادوی صدا» در خبرگزاری مهر در بخش های اول و دوم با طرح مسائلی مربوط به پخش و سیاست های مسابقه آغاز شد و تا صحنه، پشت صحنه و مخاطب مورد بحث قرار گرفت. بخش سوم و پایانی این میزگرد خارج از موضوع مسابقه «جادوی صدا» به هنر دوبله و حواشی مربوط به آن می پردازد. در سال های اخیر صحبت بستن راه جوانان توسط پیشکسوتان و تکذیب این مساله از سوی قدیمی های دوبله همیشه بوده و همچنان هم بی نتیجه نقل محافل است. از طرفی ظهور قشری از صداپیشگان جوان که به دوبلورهای زیرزمینی معروف شده و بعدها سر از کشورهای دیگر درآوردند از دیگر موضوعات داغ این حوزه است.
همصحبتی با عوامل برنامه ای که به شکلی تخصصی دوبله را مورد توجه قرار دادند فرصتی فراهم کرد تا درباره مسائلی از این دست هم گپ و گفتی باهم داشته باشیم. افشین زی نوری که بیش از ۲۰ سال سابقه هنری و صداپیشگی در تلویزیون دارد معتقد است کسانی که خروج از کشور را به ماندن و تلاش کردن ترجیح داده اند افرادی واخورده هستند که هر جای دنیا هم بروند از شرایط شان راضی نخواهند بود. حسین حسینخانی هم درباره تعامل پیشکسوتان و جوانان می گوید این دیدگاه کاملا اشتباه است و هیچکس نمی تواند این در را روی جوانان ببندد.
بخش انتهایی این نشست را که با حضور حسین حسینخانی تهیه کننده، احمد حسینخانی طراح برنامه و کارگردان، افشین زی نوری مجری و میلاد فتوحی برنده مسابقه «جادوی صدا» برگزار شد، می خوانید:
* یکی از بحث‌های حاشیه ای که همیشه در این حوزه مطرح می شود ورود جوانانی است که احساس می کنند پیشکسوتان راه را برآنها بسته اند و پیشکسوتانی که ظاهرا به این جوانان میدان نمی دهند. درباره این حاشیه همیشگی چه نظری دارید؟
حسین حسینخانی: تصور اشتباهی وجود دارد که جوانان جای پیشکسوتان را می گیرند. این تصور از بنیان اشتباه است و هرگز چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. دوبلورهای نسل اول ما برآیند یک دوره خاصی از تاریخ هستند که هرگز تکرار شدنی نیست. یک زمانی در ایران همه سینما با دوبله معنا می شد. الان فیلم سینمایی ایرانی با دوبله دیگر نداریم بنابراین مثل قدیم نیست که ستاره های سینما با یک سری صداهای خاص در ذهن تداعی شوند. میلاد فتوحی که برنده اولین سری مسابقه «جادوی صدا» است و قابلیت هایش را ثابت کرده هرگز جایی از پیشکسوتان تنگ نمی کند بلکه او آمده تا نام فتوحی را سر زبان ها بیاندازد. هیچ کس هم زی نوری دوم نمی شود. البته فراموش نکنیم فضای سینمایی که فقط با دوبله معنی پیدا می کرد از بین رفته و عرضه و تقاضا مثل سابق نیست. الان واحد دوبلاژ ۲۵۰ نفر نیرو دارد که تعدادی از آنها هم جوانند اما مساله اصلی اینجاست که کار وجود ندارد.
احمد حسینخانی: داشته دوبله ما پر است از صداهای نوستالژیک و خاطره انگیز و همچنین میزبان جوانانی است که اتفاقا تنوع خوبی را ایجاد می کنند و باعث می شوند مخاطب با صداهای جدید آشنا شود. به همین دلیل است که دوبله همیشه می تواند جذاب باشد و هر اتفاق جذابی همیشه حاشیه برانگیز است.
* فکر نمی کنید همین مساله باعث شد برخی از این جوانان دوبله در شبکه های ماهواره ای را به ماندن در ایران ترجیح دهند؟
افشین زی نوری: به عقیده شخصی من یک سری افراد پسمانده و وامانده از کار، مالزی را به ماندن در ایران ترجیح دادند.
* این واماندگی به چه دلیل اتفاق افتاد؟
زی نوری: به درد این کار نمی خوردند. اگر میلاد فتوحی آمد در این مسابقه شرکت کرد که از همان ابتدا من و برخی همکارانم در ذهن مان می دانستیم قابلیت هایش باعث رقم خوردن اتفاقات خوبی خواهد شد چون مشخص بود که به درد این کار می خورد و معلوم است که عاشقانه و با پشتکار آمده است. آنها که مالزی رفتند اینکاره نبودند و بیشتر ظواهر امر برای شان مهم بود. همان سال ها با برخی شان که صحبت می کردم پرسیدم شما اینجا کار می کنید چرا دنبال رفتن هستید؟ صبر کنید و نظم تان را در کار بالا ببرید همه چیز بهتر می شود. می گفتند نه آنجا می توانیم چندتا رُل بگوییم که عطش مان بخوابد. اینجا هیچ خبری نیست و کار راضی مان نمی کند.
از نظر من عشق و توانایی و انگیزه و استعداد است که باعث رشد می شود. رُل خوب گفتن از روز اول شاید امکانپذیر نباشد اما حتما به دست می آید. من شخصا آنهایی که تن به یک سری شرایط می دهند و چنین مسیری را انتخاب می کنند نمی پسندم و فکر می کنم اسم شان دوبلور نیست. آنها یک سری افراد وامانده و پس خورده هستند که در این فضا یک چیزهایی یاد گرفتند و حالا در مالزی ادای گوینده های این طرف را در می آورند.
* شاید آنها مثل میلاد فتوحی به پُست آدم ها و شرایط خوب نخورده اند؟
زی نوری: اصلا چنین چیزی نیست. کسانی رفتند که من از ایشان اسم نمی برم اما اینجا داشتند کنار همین افراد پیشکسوت کار می کردند. درآمدشان به نسبت سابقه کاری که داشتند بد نبود اما متاسفانه نظمی در کارشان دیده نمی شد. برای هر کاری باید تلاش کرد و عشق داشت. وقتی کار ما ۹ صبح شروع می شود و او می خواست تازه ۱۱ بیاید توقع بی جاییست که به موفقیت و درآمد خوب و پیشنهادهای پی در پی فکر کند. جالب است الان هم که مالزی رفتند راضی نیستند و همچنان فکر می کنند یک سری آدم ها حق اینها را می خورند. میلاد فتوحی که الان به نظر ما آدم این کار است می داند که باید آهسته و پیوسته قدم بردارد و دشواری هایش را متحمل شود تا به آینده بهتری دست پیدا کند. آنها اصلا دنبال این حرف ها نبودند و بیشتر در پی اسم و رسم بودند. کسی که نظم نداشته باشد و به قول معروف مال یک کاری نباشد هیچ جای دنیا موفقیتی ندارد. شاید به جای این همه اصرار به دوبلور بودند شغل شان را عوض می کردند و همینجا کار دیگری انتخاب می کردند موفق تر بودند.
* برای همین جوانان با استعدادی که ماندند چه کاری می توان کرد؟
زی نوری: کار ما بازاری ندارد. قدیم سینماها فیلم های خارجی را اکران می کردند و بین پخش کننده ها و صاحبان فیلم رقابت بود. آن زمان کمپانی ها فیلم های روز دنیا را به ایران می آوردند و قرارداد داشتند و همین باعث می شد گوینده ها هم گوینده بهتری شوند چون مدام تمرین می کردند جای هنرپیشه های درجه یک دنیا صحبت کنند ولی امروز من به عنوان گوینده ای که بیش از بیست سال در تلویزیون کار می کنم شاید هفته ای یک یا دو روز سر کار بروم. آن هم تلویزیون که خانه من است و از بچگی من را پرورش داده تا به اینجا رسیدم.
من که از این حرفه ارتزاق می کنم می بینم وقتی کار نباشد طبیعتا درآمدی هم نیست. در شبکه نمایش خانگی هم صاحبانش می گویند برای ما خیلی نمی صرفد فیلم خارجی دوبله کنیم چون این فیلم ها خریداری ندارد. من هم نمی دانم میلاد و هم نسلانش الان چکار می توانند کنند؟ از طرفی شغل ما هم طوری نیست که کار دوم باشد. من نمی توانم از صبح تا ۵ بعد از ظهر در شرکتی کار کنم و حقوق ماهانه بگیرم و ۵ به بعد سراغ دوبله روم. این کار تایمش دست شما نیست. حجم کار ما به شدت پایین آمده است و همه از این موضوع ناراحتند.
حسین حسینخانی: از وقتی تولید فیلم های ایرانی را بیشتر کرده اند تا بیشتر داستان ها و فرهنگ ایرانی ترویج شود این اتفاق برای دوبله افتاد. فیلم های خارجی هم بیشتر به آثار کره ای و شرقی اختصاص دارد که تعدادشان زیاد نیست.
میلاد فتوحی: ما که جوانان علاقمند و فیلم بین هستیم حتی خود من که عاشق دوبله ام ترجیح می دهم فیلم با زیرنویس ببینم چون وقتی بخش قابل توجهی از یک فیلم خارجی در تلویزیون حذف می شود احساس می کنم دیدن اصل فیلم با زیرنویس خیلی بهتر است تا اینکه ناقص ببینم. من فکر می کنم همین مشکل باعث از دست دادن مخاطب باشد که به کسادی بازار دوبله بی ربط نیست. هنر دوبله در کشور ما خیلی عالی است و بعضا صداهایی انتخاب می شوند که بازیگر اصلی آرزو دارد چنین صدایی داشته باشد اما حذف سکانس ناخوداگاه باعث بی اعتمادی می شود آن هم در شرایطی که فیلم های روز دنیا در دسترس همه قرار دارد و تلویزیون تنها راه ارتباط با فیلم برتر دنیا نیست. چون بین عامه هنرجویان دوبله هستم این بحث زیاد بین ما شکل می گیرد و فکر می کنم نسل جوان ما این مدل فیلم دیدن را بیشتر ترجیح می دهد.
احمد حسینخانی: ضمن اینکه برخی شبکه های ماهواره ای توانستند این خلا را هم پر کنند. به این صورت که با همان دوبله های ضعیف و غیرحرفه ای تازه ترین آثار قابل توجه سینمای دنیا را پخش می کنند و مردم هم همینقدر که متوجه مفهوم می شوند برای شان کافی است اما به آن پخش کننده اعتماد دارند و می دانند چیزی حذف نشده است.
* پس دلیل اصلی این کسادی شبکه های ماهواره ای هستند؟
زی نوری: متاسفانه با هجمه ماهواره و شبکه های فارسی زبان، ذائقه مخاطب ما هم تغییر کرده است. یک سری افراد کاملا غیر حرفه ای صداپیشه شدند و روی سریال های طولانی مدتی صحبت کردند و باعث شدند کم کم گوش مخاطب عادت کند. از یک جایی به بعد بیننده دیگر برایش مهم نیست چه کسی جای این شخصیت ها حرف می زند همینقدر که فارسی متوجه می شوند کافی است.
* انتخاب هوشمندانه فیلم های خارجی برای حذف کمتر با دوبله زیباتر چقدر می تواند به بازگرداندن مخاطب کمک کند؟
حسین حسینخانی: فیلم بین های جامعه ما با مخاطبان تلویزیون فرق می کنند بحث گستره ایران است بالاخره تلویزیون باید فارسی پخش کند. برای فارسی کردن هم بهتر است از شاخص های این کار استفاده کند نه مثل شبکه های ماهواره ای به هر گوینده ای راضی شود. قطعا انتخاب ها می تواند به گونه ای باشد که کمترین سانسور را داشته باشیم اما همیشه نمی توان چنین کرد.
* انیمیشن چقدر می تواند به این بازار بی رونق کمک کند؟
زی نوری: مدت هاست که در سازمان صدا و سیما هیچ انیمیشنی برای دوبله نمی آید. من تقریبا هر هقته دو سه روز تلویزیون می روم اما اکثر کارهایی که برای دوبله می گذارند سریال های کره ای و چینی است که هر کدام شان یکبار دوبله می شوند و بارها بازپخش دارند. کسانی که در گویندگی انیمیشن متبحر هستند نیز هیچ کاری ندارند.
احمد حسین خانی: انیمیشن ها برای مردم فیلم های جذابی هستند که اتفاقا از نظر ممیزی هم خیلی کم در ایران دچار مشکل می شوند بنابراین اگر در سطوح بالاتر هم به این آثار توجه کنند خیلی از صداها دوباره زنده می شوند و خیلی از جوانان هم فرصت کار پیدا می کنند اما مساله اینجاست که باید اول به این ناهماهنگی ها پایان دهیم و اهداف مان را با سلیقه مردم نزدیک کنیم. در گذشته همه دوبلورهای ما ستاره بودند اما امروز با وجود جوانان با انگیزه و مستعد هنوز ستاره ای در عرصه صدا نداریم.
* در پایان اگر صحبتی باقی مانده است می شنویم.
زی نوری: همه چیز باید دست به دست هم دهد تا این حرفه بار دیگر جان بگیرد. دوبله ایران در دنیا نظیر ندارد و اگر به همین روال پیش برود باید برای جوانانی که علاقمند به این هنر هستند ابراز نگرانی کرد. امیدوارم همه بتوانیم با ایجاد یک شرایط بهتر این هنر را زنده نگه داریم.
حسین حسینخانی: وحدت رویه در فضای فرهنگی کشور مهمترین عامل پیشرفت هنر خواهد بود. اگر بتوانیم در برنامه سازی و اعمال سیاست های درست به این موضوع بیشتر توجه نشان دهیم برای تقویت یک رشته هنری وقت بگذاریم حتما آینده خوبی خواهیم داشت.
نظر شما