تولید علوم انسانی و اسلامی بدون توجه به فلسفه مضاف کاری عقیم است

به گزارش خبرگزاری مهر، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه همه ساله همزمان با روز جهانی فلسفه همایش هایی را با محوریت اندیشمندان و صاحبنظران حوزه فلسفه و حکمت اسلامی برگزار کرده است. برگزاری همایش ملی فلسفه مضاف در سال جاری نیز بهانه ای شد تا طی گفتگویی که با حجت الاسلام و المسلمین دکتر ابوالحسن غفاری مدیر محترم گروه فلسفه پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انجام شده است از جزییات فراخوان مقالات این همایش و تعاریف و رویکردهای مختلف در خصوص فلسفه مضاف اطلاعاتی کسب کنیم.

متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:

*به عنوان اولین سوال تعریفی از فلسفه مضاف بفرمایید؟

فلسفه یا فلسفه های مضاف از دانش هایی است که در دوره جدید و به ویژه دوره معاصر شکل گرفته است و به دلیل تازه گی و جدید التأسیس بودن آن نیازمند مطالعه و پژوهش و در نتیجه آشنایی بیشتر با آن است. در این پژوهش آنچه بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد نسبت فلسفه مضاف با فلسفه مطلق، ضرورت فلسفه مضاف، انواع و اقسام فلسفه مضاف، روش پژوهش در فلسفه مضاف و غیره است. بدون تردید در سال های اخیر در این باره گفتگوهای زیادی از سوی اصحاب علم و دانش صورت گرفته و کتاب و مقالات گوناگونی به رشته تحریر در آمده است اما همچنان زوایای بسیاری از فلسفه مضاف باید مورد بحث و بررسی قرار گرفته و تضارب آراء در حد گسترده صورت گیرد.

*تعریف یا تعاریف فلسفه مضاف از دیدگاه اندیشمندان معاصر اسلامی چیست؟

در کشور ما تعریف ها و تلقی های گوناگونی از فلسفه مضاف وجود دارد برخی در معرفی فلسفه مضاف آن را کاوش پیرامون علل غایی، فاعلی، صوری و مادی علوم مختلف می دانند و این همان چیزی است که از هنگام تدوین علوم به صورتی هرچند مختصردر بدو ورود به هر علم تحت عنوان رئوس ثمانیه علم به بحث گذارده می شده است. برخی دیگر  فلسفه مضاف را تبيين اصول و مبانى و به اصطلاح مبادى علم ديگر می دانند که گاهی در آن از مسائل دیگری نیز مانند تاريخچه علم، بنيانگذار، هدف و روش تحقيق علم نیز بحث و گفتگو می شود؛ نظير مطالب هشتگانه ‌اى كه سابقاً در مقدمه كتاب ذكر می شد و به نام رؤوس ثمانيه ناميده مى‌شده است.

برخی دیگر آن را دانش مطالعه ­ی فرانگر عقلانی می دانند که در سایه آن احکام کلی دانش و امهات مسائل دانش مضاف الیه به دست می آید. برخی دیگر فلسفه مضاف را مجموعه مسائل درجه دوم هر علم می دانند که بر اثر نگاه بیرونی به یک علم پدید می‌آید. تلقی و تعاریف دیگری نیز در این باره وجود دارد که دارای اهمیت هستند. برخی دیدگاه ها در این باره به نقد دیدگاه دیگر پرداخته است و برخی دیگر در صدد جمع بین تعریف و تلقی ها است، صرف نظر از وجود تعاریف گوناگون و در عین حال متفاوت دو مساله در اینجا اهمیت دارد نخست اینکه آیا از بین تعاریف گوناگون می توان به تعریفی اجماعی و جامع رسید و آن را مبنای تلقی ها در فلسفه های مضاف قرار داده و به بحث از فلسفه های مضاف پرداخت؟ یا هرگز نمی توان به وجه الجمعی در فلسفه های مضاف رسید و عنوان فلسفه های مضاف عنوانی نظیر جامع شتات است، نقدهای هر کدام از تلقی ها بر دیگری چیست؟ سخنان قایلین به عنوان «فلسفه مضاف» و مخالفان چنیین تعبیری چیست؟

*فلسفه مضاف چه تاثیری می تواند بر تولید علوم انسانی داشته باشد؟

صرف نظر از هر تعریف و تلقی از فلسفه مضاف، قول مختار هر صاحب نظر چگونه می تواند به تولید علم مضاف الیه منتهی شود به عبارت دیگر با تمرکز بر نوع مسائل و بحرانهای علم مضاف الیه، اتخاذ تلقی ها و مبانی چگونه در حل مسائل علم مضاف الیه کمک کرده و عملاً منجر به تولید علم می شود.

*هدف از برگزاری همایش فلسفه مضاف چیست؟

گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یکی از مهمترین رسالت های خود را تحقیق و بررسی حقیقت و ماهیت فلسفه مضاف می داند، رسالتی که سال هاست بدان توجه کرده و کتاب ها و مقالات ارزشمندی را در این باره تولید کرده است؛ اما به جهت اهمیت فلسفه مضاف همچنان ضرورت پرداختن به این فلسفه ها را احساس می کند.

ضرورتی که با گسترش شاخه های گوناگون علوم از یک سو و ضرورت بحث از امکان و یا لزوم تأسیس فلسفه های مضاف آن را دو چندان کرده است، از سوی سوم تولید علوم انسانی و اسلامی بدون عنایت به فلسفه های مضاف کاری عقیم و بی نتیجه خواهد بود، زیرا تعریف فلسفه مضاف و بیان قلمرو موضوعی آن در توسعه مرزهای دانش اهمیت دارد. مثلاً بدون بحث از مبانی و اصولی که در جامعه شناسی و روانشناسی و حقوق و علوم دیگر لازم است نمی توان به تولید جامعه شناسی یا روانشناسی اسلامی دست زد.

*اهداف و رویکردهای پژوهشگاه در برگزاری همایش فلسفه مضاف کدام است؟

در راستای اهدف ذکر شده، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همایشی را در روز جهانی فلسفه در سال ۱۳۹۵ در نظرگرفته است که ابعاد محتوایی همایش فلسفه مضاف و هدف اصلی آن نشان دادن بیش از پیش اهمیت، ضرورت و کارکرد فلسفه‌ های مضاف در تولید علوم انسانی و به تبع آن فرهنگ ­سازی در خصوص تأثیر فلسفه مضاف بر تولید علوم انسانی میان جامعه علمی، نخبگان و اساتید کشور است. رویکرد اصلی همایش تمرکز بر تبیین و توضیح کارآمدی فلسفه ‌های مضاف در تولید علوم انسانی، در عین توجه به چیستی و ماهیت آنها می باشد. همچنین در این خصوص پیش همایشی در مجمع عالی حکمت اسلامی به عنوان همکار این همایش برگزار خواهد شد.

*عناوین محتوایی همایش را به اختصار بیان بفرمایید.

عناوین محتوایی همایش شامل دو بخش است. بخش اول درباره فلسفه مضاف است که شامل: ۱.تعریف، اقسام، روش، پیشینی یا پسینی بودن فلسفه های مضاف ۲. تاریخچه فلسفه های مضاف ۳. رابطه فلسفه های مضاف، مبادی و رئوس ثمانیه با علوم مضاف الیه ۴. آسیب‌ شناسی فلسفه ‌های مضاف ۵. رابطه فلسفه مضاف با فلسفه اسلامی می باشد و بخش دوم نقش فلسفه های مضاف در تولید علوم انسانی شامل: - تعریف علوم انسانی و اقسام آن - ضرورت و کارکرد فلسفه های مضاف در تولید علوم انسانی - انواع رابطه فلسفه های مضاف با علوم انسانی - ارتباط فلسفه های مضاف با مبانی هستی ‌شناختی، معرفت ‌شناختی، انسان‌ شناختی، غایت‌ شناختی  و ارزش‌ شناختی علوم انسانی - نقش فلسفه حقوق در تولید علم حقوق اسلامی - نقش فلسفه اقتصاد در تولید علم اقتصاد اسلامی- نقش فلسفه مدیریت در تولید علم مدیریت اسلامی- نقش فلسفه جامعه ‌شناسی در تولید علم جامعه‌شناسی اسلامی- نقش فلسفه اخلاق در تولید علم اخلاق اسلامی- نقش فلسفه روان ‌شناسی در تولید علم روان ‌شناسی اسلامی- نقش فلسفه تعلم و تربیت در تولید علوم تربیتی اسلامی- نقش فلسفه تاریخ در تولید علم تاریخ اسلامی - نقش فلسفه هنر در تولید علم هنر اسلامی می باشد.

*همایش فلسفه مضاف چه زمانی برگزار خواهد شد.

در ابتدا باید عرض کنم فراخوان مقالات فلسفه مضاف منتشر شده و از محققین محترم برای ارائه مقاله دعوت به عمل می آید. فرصت ارسال چکیده مقالات نیز تیرماه ۹۵ و اصل مقالات پایان مرداد ماه سال جاری می باشد. اصل همایش نیز به حول و قوه الهی هم زمان با روز جهانی فلسفه در اواخر آبان ماه سال جاری با حضور اندیشمندان فلسفه و حکمت اسلامی در قم و تهران برگزار خواهد شد.

در پایان از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، سپاسگذاریم.

لازم به ذکر است علاقمندان می توانند جهت ارسال مقالات خود به آدرس قم، بلوار پانزده خرداد (شاه سید علی)، خیابان شهید میثمی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، گروه فلسفه و یا پست الکترونیکی p.mozaf@rayana.ir مکاتبه نموده و یا جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن های ۵-۰۲۵۷۶۰۳۵۷۱ داخلی ۱۴۵ و یا پایگاه اینترنتی www.iict.ac.ir تماس حاصل نمایند.