وضعیت سربازی اجباری در جهان چگونه است؟

صبح نو نوشت: حتی اگر تصادف دلخراش جمعی از جوانان سرباز هموطنمان در شیراز و کشته شدن تعداد زیادی از آن ها نیز اتفاق نمی افتاد و دوباره مساله سربازی به صدراخبار راه پیدا نمی کرد، همه خانواده ها و جوانان ایرانی یا تجربه رفتن به سربازی در اطرافیان را داشته اند و یا خود سرباز بوده اند. سربازی در ایران در مجلس شورای ملی پنچم طی مذاکراتی با فراز و نشیب تصویب شد والبته در نهایت هیچ کس در مخالفت با کلیات آن صحبتی نکرد. اکنون نیز قوانین آن با تایید ستاد کل نیروهای مسلح قابلیت تغییر دارد.دریافت وام و تسهیلات، کاندیدا شدن جهت انتخابات، صدور پروانه کسب و دریافت مستمری از سازمان دولتی از جمله مواردی است که در ایران انام آن ها نیاز به ارائه وضعیت فرد مشمول خدمت دارد.تا همین چند سال پیش البته اوضاع سربازی در ایران بسیار تبعیض آمیز تر از این بود چرا که هر فرد مستطیعی می توانست با پرداخت مبلغی پول سربازی خود را بخرد. اما خوشبختانه این قانون لغو و بارها پس از آن نیز تاکید شد که دیگر چنین قانونی تصویب نخواهد شد. با این حال نمونه ای خفیف تر از این قانون یکی دو سالی است که در مورد سربازانی که 8 سال غیبت داشته اند اجرا می شود و آن ها می توانند با توجه به مدرک تحصیلی خود با پرداخت پول معاف شوند.

از سربازی تخصصی تا حذف سربازی اجباری

گرچه طی سال های اخیر همواره عده ای از لزوم تخصصی شدن سربازی در ایران گفته و نوشته اند اما واقعیت این است که در بسیاری از کشورهای جهان حتی اصلی به نام خدمت اجباری وجود ندارد و البته در برخی از همین کشورها نیز مردم می توانند در سنین خاصی به عنوان داوطلب به سربازی بروند.وضعیت سربازی در جهان به 6 دسته تقسیم می شود. جدای از سربازی اجباری و نداشتن سربازی، انواع دیگری مانند سربازی در مواقع ضروری، سربازی گزینشی، نداشتن ارتش فعال و سربازی غیررسمی وجود دارد. نمونه آخر به معنی آن است که سربازی از نظر قانونی اجباری نیست اما ارتش آن کشور کودکان را مجبور به خدمت برای آن ها می کنند.در میان همسایگان ایران افغانستان، پاکستان، عراق سربازی اجباری ندارند با این حال در چند سال اخیر بحث های در مورد اجباری شدن سربازی در عراق شکل گرفته است. در اروپا نیز بسیاری از کشورهای این قاره و نیز بسیاری از اعضای ناتو سربازی اجباری را کنار گذاشته اند. البته هم چنان کشورهایی مانند دانمارک سربازی اجباری دارند. در کشوری مانند آلمان نیز گرچه سربازی اجباری جرئی از قانون اساسی این کشور است، اما از سال 2011 اجرای آن تعلیق شده است. یکی از نکات قابل توجه در سربازی برخی کشورهای دنیا این است که تنها وقتی سربازهای داوطلب کم شوند و به سرباز بیش تر نیاز داشته باشند افراد مشمول را برای خدمت فرامی خوانند.

پیشتازی حذف سربازی

به طور کلی می توان گفت با توجه به آمار داده شده اکنون و البته با اختلافی نه چندان زیاد کشورهایی که سربازی اجباری را کنار گذاشته اند بیش تر از کشورهای دیگر هستند. در میان 195 کشور بررسی شده بیش از 90 کشور بدون سربازی اجباری، 70 کشور دارای سربازی اجباری و 20 کشور نیز بدون ارتش فعال اعلام شده اند.باقی کشورها نیز یا سربازی داوطلبانه دارند و یا سیستم سربازی شان انتخابی و گزینشی است.دامنه سنی سربازی در دنیا البته بسیار متفاوت است و در حالی که برخی کشورها شروع سن سربازی را از 15 سال اعلام کرده اند، برخی دیگر دامنه آن را تا 60 سالگی نیز ادامه داده اند. در واقع پس از این سن است که فرد دیگر مشمول فراخوان خدمت سربازی نیست. 

سربازی زنان

در ایران زنان از خدمت سربازی معاف هستند با این حال در کشورهای مختلف جهان وضعیت یکسان نیست و زنان گاه مجبور به خدمت سربازی بوده و گاه می توانند به طور داوطلبانه به سربازی بروند. البته برخی کشورها مانند فرانسه زنان می توانند در واحدهای غیرجنگی خدمت خود را بگذرانند. اسرائیل، تونس، کوبا، کره شمالی و اریتره برخی از کشورهایی هستند که سربازی زنان در آن ها اجباری است.