گرچه محتواي پاسخ ايران هنوز منتشر نشده اما به نظر مي رسد توجه به ملاحظات زير ضروري است:
1- اعلام تكميل چرخه سوخت در كشورمان در اوايل سال جاري غرب را به انفعال انداخت. چرا كه ايران به رغم 3.5 سال چالش سنگين ديپلماتيك بدون آن كه از مقررات بين المللي يا محدوده نظارت و همكاري با آژانس تخطي كند ، در جايگاه كشوري مسلط به فناوري هسته اي نشست.
2- تلاش غرب براي فرار رو به جلو منجر به صدور قطعنامه 1696 در شوراي امنيت سازمان ملل شد كه فاقد هرگونه استدلال حقوقي از يك سو و رويكرد عملي از سوي ديگر بود. نشاندن واژه «شوراي امنيت» در كنار تكاليف آژانس در بسته پيشنهادي به ايران فهمانده بود كه امريكا استراتژي ماكزيمم فشار را طراحي كرده تا تهران را به انتخاب بي چون و چراي بد (پيشنهاد 1+5) در برابر وضعيت بدتر (مواجهه با شوراي امنيت) مجبور كند.
3- پاسخ تهران تحت تاثير قطعنامه 1696 نبود ، گرچه بي توجه به نگراني هاي احتمالي جامعه جهاني هم نيست. ايران همان طور كه در 4 سال گذشته وفاداري اش به مقررات بين المللي را به جهانيان ثابت كرده ، بايد به ملت هوشمند خود هم اطمينان دهد كه حقوق ملي آنان را در برابر تكاليف يكطرفه حقوقي معامله نخواهد كرد. از سوي ديگر ، در مبحث مهم و استراتژيك انرژي اتمي و پس از تسلط فرزندان ملت به فناوري هسته اي ، ايران نمي تواند برخورد تعارفي و ابهام آميز با حقوق ملي خود را بپذيرد. همچنين ، نمي تواند حقوق مصرح خود در قوانين بين المللي را منوط به تفسير به راي ديگران كند. از اين منظر پاسخ تهران قفل هاي «بسته » غرب را با اين هدف «باز» كرد تا ايران از همه حقوق خود طبق ماده 4 ان.پي.تي بهره مند و جامعه جهاني هم از تعهد ايران طبق مواد 1 و 2 پيمان مزبور مطمئن شود. الگويي كه مي تواند جامعه بين المللي و آژانس را براي مديريت رويكرد هسته اي ساير كشورها در آينده با تجربه كند.
4- به عبارتي ، مسوولان كشور نمي توانند از حقوق ملت دست بردارند تا غرب (بلوك امريكا) دست به اقدام غيرقانوني عليه ايران نزند! بلكه پاسخ ايران نشان مي دهد كه تهران به خاطر اهميتي كه براي صلح و تفاهم جهاني قائل است ، حتي حاضر است سرعت دستيابي به حقوق خود را كند نمايد تا غرب به مسير مقررات بين المللي برگردد.
5- برخلاف شانتاژ سياسي غرب ، پاسخ ايران در مهلت متعارف داده شد. لابد 3 كشور اروپايي فراموش نمي كنند كه پاسخ پيشنهاد هسته اي قبلي ايران در مارس 2005 را در 5 آگوست همان سال (بيش از 4 ماه بعد) دادند.
6- متن بسته پيشنهادي 1+5 و در ادامه آن قطعنامه 1696 نشان داد كه هنوز هم ايران مذاكره و تفاهم را اصل مي داند و غربي ها تعليق را. از اين رو اشاره آنها به پذيرش حقوق ايران طبق ان.پي.تي (بدون تصريح ماده 4 آن پيمان) يك تعارف بي محتوا بود. از سوي ديگر از نظر فني تعليق مساوي با خلع يد ايران از صنعت هسته اي نيست.
چراكه كشوري كه به فناوري مواد (چرخه سوخت) و تجهيزات (سانتريفيوژ و...) و تاسيسات (استخراج اورانيوم ) مسلط است ، با تعليق آن را از دست نمي دهد بنابراين اگر مشكل غرب در برخورد با افكار عمومي با اعلام تعليق حل مي شود، به نظر مي رسد ايران در مسير مذاكره و در اين زمينه بتواند به آنها كمك كند و اگر غرب راهبرد مهار ايران در صنعت هسته اي را پيگيري مي كند ، واقعيت اين است كه ايران مدتهاست از اين مرحله گذشته است.
از همين زاويه است كه علاوه بر ايران ، همه نخبگان ارشد غرب هم به سران خود ، كنار آمدن با ايران و بهره مندي از همكاري با تهران را توصيه مي كنند.
7- ايران از پيشنهاد غرب براي توافقات بلندمدت در زمينه اتمي ، انرژي ، تجاري ، ارتباطات ، كشاورزي ، سياسي و... استقبال مي كند. اما صداقت در بيان اين «مشوق»ها را در ورود به فضاي مذاكره با روحيه سازنده و صريح و شفاف شدن مكانيزم و تضمين اجراي اين پيشنهادها مي داند. از اين رو براي رسيدن به اين نقطه ، غرب را به «رمزگشايي» از ابهامات دعوت مي كند.
8- رسيدن به تفاهم ، مستلزم تعليق همه برنامه هاي ايران نيست. چنانچه آژانس بر اساس بند يك ماده 4 ان.پي.تي نمي تواند تاخير در برنامه هاي صلح آميز كشورها را حتي در مسير بازرسي بپذيرد. تاييد ماهيت صلح آميز برنامه اتمي ژاپن در حالي 27 سال توسط آژانس طول كشيد كه بر همين مبنا ، يك لحظه هم فعاليت آن كشور قطع نشد. تبعيض در اين زمينه بين كشورها پذيرفتني نيست.
9- و سرانجام اين كه ايران و غرب در موضوع هسته اي به توافق خواهند رسيد اگر مبناي مذاكرات به جاي خودخواهي ، مقررات بين المللي مرتبط با ان.پي.تي باشد و اگر اراده و روحيه تفاهم و مدارا به جاي خوي سلطه و تبعيض بنشيند. وجدان جهاني به قضاوت نشسته است و توپ اينك در زمين غرب است.
--------------------------------
نويسنده : پرويز اسماعيلي
نظر شما