به گزارش خبرنگار مهر، چندی پیش سخنگوی شورای صنفی نمایش به طور رسمی اعلام کرد که فیلم‌های خارجی می‌توانند با دریافت پروانه نمایش از ارشاد و حواله نمایش از شورای صنفی نمایش مجوز اکران بگیرند. اعلام رسمی این خبر که از چندی قبل به طور غیر رسمی مطرح می شد و با انتقادهایی هم رو به رو بود بار دیگر این نگرانی را ایجاد کرد که با اکران فیلم های خارجی ممکن است فیلم های ایرانی در اکران با مشکل مواجه شوند.
از آنجا که از یک سال گذشته جعفر صانعی مقدم روی طرحی برای اکران فیلم های خارجی در کشور کار کرده و آن را به بنیاد سینمایی فارابی و معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی تحویل داده است درباره ساز و کار این طرح با او گفتگویی داشتیم که وی با اشاره به اینکه سازمان سینمایی در دفترچه سیاست‌های خود در سال ۹۴ چارچوب سیاست ها و رویکردهای سازمان سینمایی کشور را در قالب برنامه های مختلف ارائه کرده بود، گفت: انجام مطالعات علمی و ایجاد زمینه های مناسب اکران فیلم خارجی ارزشمند با اولویت اکران فیلم های ایرانی به منظور پر کردن ظرفیت های خالی سالن های سینما و پاسخ به نیاز مخاطبان، به عنوان یکی از بندهای این دفترچه به عنوان یک ضرورت آمده بود.
وی ادامه داد: آقای حبیب ایل بیگی معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی و آقای علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی همزمان و در تیرماه سال ۹۴ از من درخواست کردند تا زمینه اکران فیلم های خارجی در کشور را بررسی کنم تا ببینم می توان این کار را انجام داد یا خیر. در همین راستا من و یکی از دوستانم تا شهریور ماه سال ۹۴ در حال مذاکره بودیم که چگونه این کار را انجام دهیم. در ابتدا در نظر داشتیم یک کار پژوهشی انجام دهیم که در نهایت از معاونت ارزشیابی و نظارت و بنیاد سینمایی فارابی اعلام شد که این امر به عنوان یک بسته مدیریتی طراحی شود. به همین دلیل ما با ۳۰ نفر از کسانی که آشنا و مطلع به حوزه اکران فیلم های خارجی و نتایج آن قبل و بعد از انقلاب بودند، گفتگو کردیم.
نظرسنجی از جمع ۳۰ نفره موافقان و مخالفان
جعفر صانعی مقدم تاکید کرد: در میان این جمع ۳۰ نفره از افراد موافق و شدیدا موافق و افراد مخالف و شدیدا مخالف حضور داشتند. اظهارات این گروه ها دسته بندی شد و در نهایت آنچه در نظرات موافق و مخالف برای عملیاتی کردن این کار تاثیرگذار بود، جمع بندی و ارائه کردیم.
وی ادامه داد: در این میان نگرانی هایی نسبت به اجرایی شدن طرح اکران فیلم های خارجی وجود داشت که من در طرح ارائه شده به سازمان سینمایی تمام این نگرانی ها را مدنظر قرار دادم. به عنوان مثال در این طرح تاکید شده که شوراهای مختلف وزارت ارشاد برای اینکه بخواهند فیلم های خارجی را بررسی کنند باید کارشناس های مطلع و به روز داشته باشد. همچنین به این مساله توجه شد که چگونه می شود این نمایش ها در تعارض جدی با ظرفیت هایی که الان در اختیار نمایش فیلم های ایرانی است، قرار نگیرد. یعنی چه درصدی از سالن های فعال و خوب در کنار سالن های ضعیف در تهران و شهرستان ها می تواند به فیلم های خارجی اختصاص داده شود.
صانعی مقدم درباره امکان استقبال سینمادارها از طرح اکران فیلم های خارجی گفت: البته در این میان سالن های ضعیف سینمایی که مورد توجه تهیه کننده و پخش کننده آثار ایرانی نیستند از نمایش فیلم های خارجی استقبال می کنند چرا که به افزایش ظرفیت این سالن ها کمک می کند. همچنین باید به این مساله هم توجه شود که حتی ظرفیت این سالن های سینمایی نیز نباید صد در صد در اختیار فیلم های خارجی قرار گیرد.
به تشکیل شورایی تخصصی نیاز داریم
وی با بیان این که طرح ما شورایی را پیش بینی می کند که تقریبا شبیه شورای «هنر و تجربه» است، توضیح داد: این شورا علاوه بر کارشناسان دولتی که بیشتر در حوزه نمایش و پخش کارشناس هستند از کارشناسان بخش خصوصی که الزاما فعال در حوزه نمایش خارجی نیستند اما دارای اعتبار لازم در این حوزه هستند بهره می برد. این شورا البته یک شورای فرابخشی است که مسائل و معضلات حوزه های مختلفی چون معاونت ارزشیابی و نظارت، بنیاد سینمایی فارابی، شورای صنفی نمایش و تهیه کنندگان را مورد توجه قرار می دهد.
عضو شورای سیاست گذاری گروه «هنر و تجربه» ادامه داد: همچنین بر اساس این طرح صندوق هایی طراحی می شود که مابه التفاوت بخشی از درآمد فیلم های خارجی به این صندوق‌های خاص ریخته می شود و توسط شورا تصمیم گرفته می شود که مبلغ های واریز شده در این صندوق به دست عوامل سینما برسد و یا به تهیه کنندگان سینما ارائه شود.
ظرفیت ۱۵ درصدی سینماها برای اکران خارجی
وی توضیح داد: نباید فراموش کرد که براساس این طرح یک ظرفیت محدود و مشخصی از سالن های سینمایی برای اکران خارجی در نظر گرفته می شود که همین میزان هم باید توسط این شورا تعیین شود اما آنچه مشخص است در حال حاضر یک ظرفیت ۱۵ درصدی از سالن های موجود را می توان برای نمایش فیلم های خارجی در نظر گرفت. حتی اگر ظرفیت سالن‌های سینما در کشور افزایش پیدا کند باز هم این ظرفیت ۱۵ درصدی برای نمایش فیلم های خارجی افزایش پیدا نمی کند و نسبت سهم موثر فیلم های ایرانی به خارجی شامل ۸۰ تا ۸۵ درصد فیلم ایرانی و ۱۵ تا ۲۰ درصد فیلم خارجی است.
انحصار فارابی برداشته می شود و شرکت های پخش ورود می کنند
این کارشناس سینما تاکید کرد: از طرف دیگر در این طرح اعلام شده است که انحصار فارابی برای واردات فیلم های خارجی به ایران که تنها به عنوان مصوبه ای از اساسنامه بنیاد سینمایی فارابی است، برداشته می شود و در اختیار تعداد محدود و معدودی شرکت های پخش خارجی قرار می گیرد که دغدغه اکران فیلم های خارجی در این سال ها را داشته اند. در واقع در این زمینه اولویت بندی انجام می شود و در کنار آن اقتصاد آن بخش نیز در نظر گرفته می شود تا براساس ظرفیت های نمایشی محدود، تعداد زیادی فیلم خارجی برای اکران آماده نشود.
صانعی مقدم با اشاره به اینکه این طرح فرصتی برای ایجاد سالن سینما در شهرهای بدون سینما است، گفت: همچنین در این بسته پیشنهادی آمده است که شورای مورد نظر باید مشارکت جدی با معاونت ارزشیابی و نظارت داشته باشد تا مناطقی که سالن های سینمایی ندارد فعال کند. همچنین در این شرایط ضمن اینکه اقتصاد گروهی که واردکننده فیلم های خارجی به کشور است تامین می شود، شورا مراقب است که عده ای تازه کار وارد این عرصه نشود.
رقابتی بین فیلم ایرانی و خارجی ایجاد نمی شود
وی در پاسخ به این که آیا اجرای این طرح می تواند اکران فیلم های ایرانی را زیر سایه خود قرار دهد، تاکید کرد: می‌توان گفت شورای مورد نظر در این طرح، یک شورای فرابخشی است که همه موارد و نهادهای سینمایی را مورد توجه قرار می دهد و به شکل کاملا سازمان یافته ضمن اینکه رونق اقتصادی بخش خصوصی در سینما را در نظر دارد، سعی نمی کند ظرفیت فیلم ایرانی را محدود کند و اصلا قصد ایجاد رقابت بین فیلم ایرانی و خارجی را ندارد. می توان گفت هدف این شورا، بحث خودباوری است که با نمایش درصد کمی از فیلم خارجی، هم به سالن سینما رونق بخشد و هم توجه بیشتر مخاطب را به فیلم ایرانی جلب کند.
صانعی مقدم افزود: این طرح در پی ایجاد رقابت میان اکران فیلم ایرانی و خارجی در کشور نیست، بلکه این طرح باعث خودباوری سینمای ایران می شود. می توان گفت همان طور که گروه «هنر و تجربه» باعث رونق سینمای مستند، هنری و تجربی شد، این طرح نیز می تواند باعث توجه بیشتر به یک سری از فیلم های ایرانی شود که در نمایش های خارج از کشور موفق بودند اما هیچ گاه راهی به اکران داخلی نبردند. این تبادل بین صادرات و واردات، شرایطی فراهم می کند تا فیلم های ایرانی که در خارج از کشور مورد توجه قرار می گیرند، در چارچوب های بهتری در کشور اکران شوند.
فیلم‌سوزی رخ نمی دهد
وی با اشاره به انتقاد برخی سینماگران به اجرای این طرح بیان کرد: در این میان برخی از دوستان تهیه کننده معتقد هستند به دلیل تعداد زیاد فیلم های سینمایی، فیلم سوزی هایی در سینمای ایران رخ می دهد و زمانی که فیلم خارجی هم اکران شود فیلم سوزی آثار ایرانی بیشتر می شود. این مساله در این بسته نیز مورد بررسی قرار گرفته است و معتقدم این طرح نیز مانند گروه «هنر و تجربه» که توانست ظرفیت های نمایشی را بالا ببرد، موفق باشد.
این کارشناس سینما تاکید کرد: البته معتقدم با یک برنامه ریزی مناسب بتوان از ظرفیت سالن های سینما درست استفاده کرد. همچنین باید در مورد فیلم های ایرانی نیز گامی به سمت الکترونیکی شدن اکران ها و سالن های سینما پیش ببریم. همچنین باید این امکان فراهم شود تا قیمت بلیت سینماها شناور شود تا بتوان از ظرفیت ساعت ها و روزهای کمتر استفاده شده، بهتر استفاده شود. فکر می کنم برنامه ریزی برای اکران فیلم های خارجی می تواند مقدمه ای بر این باشد که ظرفیت های بیشتری از وضعیت موجود سینمای ایران استفاده شود. تاکید می کنم مجموعه هایی که در تهران ساخته می شوند در این فکر هستند که اگر سالن های زیادی داشته باشند، آیا باید این ظرفیت را تنها با فیلم ایرانی پرکنند و یا می توانند فیلم خارجی هم اکران کنند.
شرایط اکران فیلم خارجی در مجتمع هایی با چند سالن سینما
وی توضیح داد: طبیعتا این مجموعه ها فکر می کنند که می توانند از ظرفیت بالایی برای اکران فیلم های خارجی برخوردار باشند. این مساله در طرحی که ما آماده کرده ایم می گوید سالن های موجود که چند سالن به بالا هستند، از همان ظرفیت نمایش فیلم های خارجی استفاده می کنند که سالن های دیگر استفاده می کنند. در واقع ما برای مجموعه های چند سالنه و تازه ساخت حقی قائل نمی شویم که بتوانند از ظرفیت بیشتری برای اکران فیلم های خارجی استفاده کنند.
صانعی مقدم گفت: یادآور می شوم این طرح سرمایه محور نیست و به کسانی که سرمایه بیشتری دارند امتیاز ورود فیلم خارجی بیشتر از ظرفیت اصلی نمی دهد و چنین رویکردی برای شورای نمایش فیلم های خارجی تجویز نشده است.
وی با اشاره به اینکه این طرح یک بسته کاملا مدیریتی است که پیشنهاد شرح وظایف و ارتباطات بین شورا و همه مجموعه های سینمایی را فراهم می کند، توضیح داد: نباید فراموش کرد که سیاست سازمان سینمایی در این طرح، با توجه به ارزشمندی و اولویت فیلم ایرانی است و چون چنین نگاهی وجود داشت من نیز همکاری برای شکل گیری این طرح را پذیرفتم. بعد از تحویل این طرح به بنیاد سینمایی فارابی و معاونت ارزشیابی و نظارت، کار ما متوقف شد و شاید در مراحل بعدی به عنوان یکی از اعضای شورای نمایش فیلم های خارجی در خدمت سینمای ایران باشم. البته براساس این طرح، اعضای این شورا را نیز پیشنهاد داده ایم.
عضو شورای سیاست گذاری سینمای «هنر و تجربه» بیان کرد: رویکرد سازمان سینمایی زمانی که این طرح را به ما ارائه داد، جلوگیری از نمایش فیلم های خارجی بدون کپی رایت و قانونمند کردن این فرایند بود.
صانعی مقدم در پایان تاکید کرد: شرح وظایف شورای نمایش فیلم های خارجی کاملا مشخص شده است، یکی از شرح وظایف ها که به صورت سنتی دنبال می شود و در شورای جدید نیز به آن توجه شده این است که کسانی که به معاونت ارزشیابی و نظارت مراجعه می کنند، مستندات مربوط به اخذ حق پخش (کپی رایت) فیلم مورد نظر را ارائه کنند و راستی آزمایی این مستندات توسط بنیاد سینمایی فارابی انجام می شود و بعد از آن معاونت ارزشیابی و نظارت نیز مجوزها را صادر می کند. در حال حاضر نیز یکی از وظایف اصلی این شورا این خواهد بود که صحت خرید رایت فیلم ها را مورد بررسی قرار دهد.
نظر شما