بررسی رویکرد نقد فرمالیستی در دانشگاه شیراز/افشاگرایی سینمای جهان

به گزارش خبرنگار مهر، جمعه شب در پنجمین جلسه از کارگاه شناخت سینما و نقد فیلم ، نحله فکری فرمالیسم و رویکرد نقد فرمالیستی مورد بررسی قرار گرفت.

در ابتدای این برنامه، تاریخچه فرمالیسم  توسط بیژن کیا، منتقد ادبی و سینما مطرح شد  و تــوضیح داد: اثـــر هنـری، در دیدگاه فرمالیستی اثری مستقل، خودبسنده و مستقل از جهان خارج است.

وی اضافه کرد: عقیده فرمالیستها  معیار ارزش‌گذاری هر اثر هنری مثلا یک تابلوی نقاشی، مضمونِ تصویـر نیست، بلکه جـوهره حقیقی نقاشی در جستجو و انکشاف فرم متجلی می‌شود.

این مدرس سینما ادامه داد: فرمالیست ها مخالف تقسیم هنر به صورت و معنی یا فرم و محتوا هستند.

بیژن کیا ساختار را  یک کلیت  دانست  و عنوان کرد:  اجزا یک ساختار دارای هماهنگی و همبستگی درونی هستند  و به همین دلیل  اجزای یک ساختار  هویت، زندگی و تکامل مستقل ندارند . 

نویسنده رمان «پرواز ناتمام» در ادامه بررسی مکتب فرمالیسم به تبیین مفهوم فرم «شکل» پرداخت و  گفت: فرم شکلی منحصر بفرد از ساختار است که در یک اثر هنری و یا ادبی متجلی می شود.

کیا، افزود: به نظر فرمالیست ها  فرم شکل نسبت میان اجزای ساختار را نشان می دهد . قوانین سازنده و  الگوهای  ساختمندی یک اثر هنری«فرم نظری» نام دارد که در اجرا به فرم نهائی(اجرائی) منجر میشود.

وی یادآوری کرد: اثر هنری از دید فرمالیستها یعنی ساختار نهائی یک اثر، یعنی  شکلی نهائی (فرم نهائی) که مجموعه ای از عناصرساختاری و نسبت های میان  آنها است.

کیا در ادامه سخنان خود به ارائه تعریفی از اثر هنری پرداخت و گفت: اثر هنری از دید فرمالیستها یعنی ساختار نهائی یک اثر، یعنی  شکلی نهائی (فرم نهائی) که مجموعه ای است از عناصرساختاری و نسبت های میان  آنها .

در بخش دوم این جلسه شگردهای تولید اثر فرمالیستی ارائه شد که عبارت از آشنایی زدائی ، افشا گرایی،  فاصله گذاری، تغییر شکل در واقعیت بیرونی، محدودیت در استفاده از  عناصرساختاری و  تاکید و زیاده روی در استفاده از عنصری ساختاری است.

در انتهای این برنامه، رویکرد نقد فرمگرایانه بدین شکل که منتقد فرمالیست در نقد به توجه به شکل (فرم) اثر توجه می کند، اشاره شد و به  بررسی  دقیق اجزاء ساختارمی پردازد  و با توجه کردن  به سیستم رمزگان اثر  و  توجه به  سمبول ها نحوه ی کاربست عناصر ساختاری در فرم را تجزیه و تحلیل نموده و با تمرکزبر نحوه ی تعامل اجزای اثر   تلاش برای کشف و تبیین قوانین آگاهانه ای که در یک مجموعه مناسبات ساختاری یافت می شود را به سرانجام می رساند.

برنامه های شناخت سینما و مبانی نقد فیلم هر هفته در محل مرکزآموزشهای فرهنگی دانشگاه شیراز برگزار می شود.