سیب زمینی ۸ هزار سال پیش تراریخته شد

مسعود توحیدفر در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه برغم وجود فواید زیاد محصولات تراریخته در حوزه زیست محیطی و نیز افزایش ۱۸۰ میلیون هکتاری سطح زیر کشت آن به دلیل روند رو به رشد جمعیت جهان، استفاده از این نوع محصولات منتقدانی در حوزه زیست محیطی به همراه داشته است، اظهار داشت: اگر چه تاکنون هیچ گونه گزارش مبنی بر اثرات سوء گیاهان تراریخته بر محیط زیست گزارش نشده است، ولی مهمترین دغدغه منتقدان را می توان در سه حوزه تنوع زیستی و موجودات غیر هدف، فرار ژن و توسعه حشرات مقاوم برشمرد.

وی ادامه داد: در حوزه تنوع زیستی و موجودات غیرهدف لازم به توضیح است که در سال ۱۹۹۷ مطالعات نشان داد که گیاهان تراریخته هیچ گونه اثر سویی روی موجودات غیر هدف ندارند. همچنین نتایج تحقیق در سال ۲۰۰۴ اشاره دارد که کرم های خاکی تغذیه شده با بقایای گیاه تراریخته Bt اختلاف معنی داری را در وزن لاروها در مقایسه با شاهد (کرم های تغذیه شده از گیاه غیر Bt) نشان نداده‌اند.

عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: این در حالی است که نتایج مطالعات در سال ۱۹۸۷ موید این مطلب است که اثرات سوء کشاورزی سنتی روی تنوع زیستی شدیدتر از هر عامل دیگر است.

نشانه ای مبنی بر انتقال افقی ژن از گیاهان تراریخته به خاک وجود ندارد

وی با تاکید براینکه سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) انتقال افقی ژن را در گیاهان ترایخته بررسی کرده است، خاطرنشان کرد: نتایج آزمایشهای مختلف هیچ نشانه‌ای مبنی بر انتقال افقی ژن از گیاه تراریخته به میگروارگانیسمهای خاک را تحت شرایط عادی نشان نداده است. از آنجائیکه ۱۴ درصد گیاهان تراریخته Bt و ۳۳ درصد گیاهان تراریخته حاوی دو صفت مقاوم به علف کش و Bt هستند، از طرفی ژن Bt هم اساساً از باکتری خاکزی جدا شده است، در نتیجه بعید به نظر می‌رسد که دارای ارزش انتخابی برای میکروارگانیسم های خاک باشد.

توحیدفر گفت: موضوع بعدی جریان ژنی است که عبارت از تلفیق ژنها به داخل خزانه ژنی یک جمعیت است. از این رو جریان ژنی بین گیاهان زراعی و جمعیتهای وحشی در طول تاریخ همیشه اتفاق افتاده است. برای مثال بسیاری از گیاهان زراعی، حاصل  انتقال ژن از یک تیپ وحشی (علف هرز) به ارقام زراعی بوده و طی هزاران سال مصرف آن توسط انسان، تاکنون عوارض عمومی گزارش نشده است.

سیب زمینی قبلا تراریخته شده بوده است

وی ادامه داد: به عنوان مثال نتایج یک تحقیق علمی جدید که در سال ۲۰۱۵ میلادی در مجله علمی بسیار معتبر PNAS منتشر شده است، نشان می‌دهد که گیاه سیب‌زمینی شیرین یک گیاه تراریخته است که حدود هشت هزار سال قبل از طریق انتقال یک ژن از یک باکتری خاکزی موسوم به باکتری آگروباکتریوم در طبیعت تراریخته شده است.

عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی تاکید کرد: این پدیده طبیعی باعث شده است که ریشه این گیاه متورم و بزرگ شده و هزاران سال است در سبد غذایی انسان در سرتاسر جهان قرار دارد. علاوه بر این، انتقال ژن مقاومت به آفت از گیاهان تراریخته به سایر گیاهان نه تنها باعث می‌شود که گیاه از انقراض نجات یابد و به چرخه طبیعی حیات بازگردد، بلکه باعث افزایش تنوع زیستی هم می‌شود. 

حفظ منافع ژنتیکی با گیاهان تراریخته

به گفته وی هر ساله هزارن هکتار مرتع و جنگل به منظور تامین غذا به زمین کشاورزی تبدیل می شود. استفاده از گیاهان تراریخته با افزایش عملکردی ۲۲ درصدی، بازده محصول بر روی زمین‌های فعلی را افزایش می‌دهد و در نتیجه نیازی به تخریب محیط زیست نخواهد بود. بطوریکه در سال ۲۰۱۴، کشت گیاهان تراریخته به کشاورزان کمک کرد ۵۱ میلیون هکتار زمین کمتری برای تولید همان مقدار محصول استفاده کنند، که این امر به حفظ منابع ژنتیکی و تنوع‌زیستی کمک زیادی می‌کند.

توحیدفر ادامه داد: این در حالی است که استفاده از آفت‌کش ها بر روی موجودات خاکزی مثل کرم ها و نماتدها اثر منفی داشته همچنین باعث کند شدن یا مانع فعالیت میکروارگانیسم های خاک می‌شود.

وی ادامه داد: دغدغه دیگر منتقدان، توسعه آفات مقاوم است. توسعه آفات مقاوم در طول تاریخ بعلت مصرف سم ادامه داشته است و پدیده جدیدی نیست، بطوریکه تا سال ۲۰۰۵، بیش از ۵۳۶ گونه حشره، ۶۰ گونه قارچ مقاوم گزارش شده است. با این حال تا سال ۲۰۰۲، نژاد مقاومی از حشرات مقاوم در مزارع تراریخته گزارش نشده است. با این وجود متخصصان با بکار گیری استراتژیهای مختلفی همچون دوز بالا / پناهگاه و مدیریت مبارزه می‌توانند احتمال هر گونه توسعه حشرات مقاوم را به صفر برسانند.

سطح زیر کشت تراریخته رو به افزایش است

عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی خاطرنشان کرد: گرچه از زمان ظهور این تکنولوژی تا به حال چالشها و بحثهای جنجال برانگیزی بر علیه آن مطرح شده است ولی هر روز سطح زیر کشت محصولات ناشی از این فناوری در حال افزایش است و تاکنون هیچ مدرکی دال بر مضر بودن گیاهان تراریخته برای انسان، موجودات دیگر و محیط زیست ارائه نشده است.

وی افزود: قبل از رهاسازی گیاهان تراریخته ارزیابیهای لازم روی آن‎ها صورت می‌گیرد تا ایمنی آن‎ها تایید شود، ولی زمانی که مجوز گرفتند با محصولات غیر تراریخته هیچ فرقی نخواهند داشت. فواید بسیار زیاد این فناوری باعث شده است تا این تکنولوژی به طور سریع و گسترده مورد پذیرش قرار گیرد و دانشمندان را در رفع نقایص و معایب آن ترغیب کند.