نقش شبکه ملی اطلاعات در مقاومت پذیری فضای مجازی

به گزارش خبرگزاری مهر، اقتصاد مقاومتی، اصطلاحی است که در سال ۱۳۸۹ و برای اولین بار از سوی مقام معظم رهبری، در کشور مطرح و در سخنرانی های متعددی مورد تاکید ایشان قرار گرفت و سیاست های کلان و راهبردهای اجرایی آن نیز در بهمن ۱۳۹۲ تعیین و ابلاغ شد. رهبر معظم انقلاب در آغاز سال ۹۵ نیز با پسوند «اقدام و عمل» بار دیگر «اقتصاد مقاومتی» را مطرح و مورد تاکید قرار دادند، که بیانگر اهمیت بالای موضوع اقتصاد در کشور است.

سید ابوالحسن فیروز آبادی، دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجاز در این باره با اشاره به سر فصل های اساسی اقتصاد مقاومتی که در بیانات و تاکیدات مقام معظم رهبری متبلور است گفت: از منظر ایشان اقتصاد مقاومتی با ریاضت اقتصادی متفاوت است و آن را به نوعی ساخت درونی اقتصاد می دانند که می تواند در برابر بحران ها و جزر و مدهای بین المللی آسیب نبیند، این اقتصاد درون زا بوده و در عین برون‌گرایی و تعامل صحیح با اقتصاد دیگر کشورها، بر ظرفیت ها و امکانات داخلی، تکیه دارد.

فیروزآبادی، اظهار داشت: حوزه فضای مجازی کشور برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، از جمله توسعه اقتصاد دانش بنیان، افزایش تولید داخلی، بهبود بهره وری و مدیریت مصرف انرژی از ظرفیت بالایی برخوردار است، که برنامه ریزی و اجرای شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور و به عنوان یک سیستم فنی، اقتصادی و اجتماعی، دارای دامنه اثرگذاری وسیعی در بخش های اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی کشور بوده است.

وی اضافه کرد: راه اندازی این شبکه در کشور، علاوه بر بهره مندی کشور از مزایای آن در رشد اقتصادی، اشتغالزایی، رفاه اجتماعی، می تواند به‌عنوان پدافند غیرعامل در تامین امنیت اجتماعی و فرهنگی و نیز ارتقای جایگاه ژئوپلیتیک کشور در حوزه فضای مجازی میان کشورهای منطقه و جهان ایفای نقش کند.

نقاط ضعف و قوت تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور

دبیر شورای عالی فضای مجازی، یکی از روش های مناسب جهت تحقق اقتصاد مقاومتی را رویکرد استراتژیک دانست و گفت: در این رویکرد نقاط ضعف و تهدیدزای اقتصاد تحلیل شده، نقاط قوت شناسایی و مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی استخراج می شود.

وی افزود: اصلی ترین نقاط ضعف و چالش های اقتصاد موجود کشور شامل وابستگی اقتصاد و بودجه کشور، به فروش مواد خام با ارزش‌افزوده‌ پایین به ویژه نفت، دولتی بودن اقتصاد کشور بعنوان یکی از اساسی‌ترین نقطه ضعف اقتصاد ایران، عدم توجه به مدیریت صحیح مصرف که از یک سو، مربوط به عدم تعادل و اسراف در مصرف و از سوی دیگر، مرتبط با عدم توجه کافی به مصرف تولیدات داخلی از سوی مصرف‌کننده‌ داخلی است.

فیروزآبادی بهره‌وری پایین عوامل تولید و استفاده‌ نامناسب و ناکارا از منابع، امکانات و زمان، پایین بودن میزان خلاقیت و نوآوری و ضعف فناوری بنگاه‌های اقتصادی و ضعف تولید ملی و عدم توان خودکفایی در تولید کالاهای استراتژیک مورد نیاز کشور را از دیگر نقاط ضعف تحقق اقتصاد مقاومتی عنوان کرد.

وی گفت: اقتصاد مقاومتی در کشور می تواند با حمایت از تولید ملی، کارآفرینی، اتخاذ سیاست‌های پولی و ارزی متناسب، اصلاح الگوی مصرف، اجرای اصل ۴۴، تصحیح سیاست‌های بازرگانی، توجه به نخبگان، تولید دانش کاربردی و استفاده از فن‌آوری نوین، استفاده حداکثری از زمان ومنابع و امکانات، حمایت از تولید داخلی، مدیریت مصرف و حرکت بر اساس برنامه،  قوام و دوام یابد.

مقاومت پذیری فضای مجازی

وی با استناد به گزارش ریسک جهانی در سال ۲۰۱۳ ، به ۵۰ مخاطره جهانی شامل ۱۰ مخاطره در هر یک از ۵ حوزه اقتصادی، اجتماعی، ژئوپلیتیک، فناوری و زیست محیطی که بالاترین درجه احتمال وقوع و اثرگذاری را خواهند داشت، اشاره کرد و اظهار داشت: براساس دیدگاه ۱۰۰۰ متخصص از بخش های صنعت، دولت و دانشگاه، جهان به لحاظ توانایی در مقابله با چالش های اقتصادی، بیشتر در معرض خطر است تا مقابله با چالش های زیست محیطی.

دبیر شورای عالی فضای مجازی افزود: در این گزارش، مخاطرات با بالاترین درجه احتمال در بخش های مختلف شناسایی شده است که برخی از مخاطرات بخش فناوری عبارتند از نارسایی سیستم های حساس، زیرساخت ها و شبکه های حساس اطلاعاتی، حمله های سایبری، نارسایی در رژیم مالکیت فکری، کاهش نواوری و سرمایه گذاری، گمراه سازی گسترده دیجیتالی، محتوای مخرب دیجیتالی، دزدی یا تقلب اطلاعات، بهره برداری مجرمانه از داده های خصوصی و پیامدهای پیش بینی نشده فناوری های جدید.

وی همچنین به موضوعات مورد بررسی مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۳، اشاره کرد و گفت: یکی ازموضوعات مهم مورد توجه در این اجلاس، پدیده رو به توسعه «جهان فرا ارتباطی» بود. وضعیت فرا ارتباطی جهان یکی از واقعیت های جهان به سرعت در حال تغییر است که پس از گسترش فرهنگ ارتباطات بروز پیدا کرده است. وضعیت جدید با توسعه استفاده از شبکه های ارتباطی در ابعاد مختلف، فرصت ها و تهدیدهای ناشناخته ای را پیش روی جامعه بشری قرارداده که هرلحظه در گوشه ای از آنها نمایان می شود.

تقویت و رشد اقتصادی کشورها در سایه تحول دیجیتالی

رئیس مرکز ملی فضای مجازی، تحول دیجیتالی را موجب حفاظت و تاب آوری محیط دیجیتال مشترک و تقویت کننده مهمی برای رشد اقتصادی شرکت ها و کشورها دانست و گفت: تا سال ۲۰۲۵ ، وابستگی به اینترنت و فضای مجازی واقعیتی جدید است. این واقعیت، شامل ویژگی های فضای مجازی و پیامدها و اثراتی است که ممکن است برای سیاست‌های تجاری، مهاجرت، آموزش و اقتصاد داشته باشد. این در حالی است که رابطه بین سیاست گذاری های ملی و فضای مجازی، پیچیده و غیرمستقیم است.

وی افزود: قدرت و سرعت تغییرات فناورانه در دهه آتی، چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای افراد، سازمان‌های اجتماعی و دولت‌ها ایجاد می کند. یکی از چالش‌های اصلی، مواجهه سیاست‌گذاران دولتی در چگونگی ایجاد تعادل در تغییرات فناورانه عظیم و مدیریت همزمان نسل جدید خطرات، برای امنیت سایبری است.

فیروزآبادی با توجه به نظر مجمع جهانی اقتصاد، اضافه کرد: این مجمع، امنیت سایبری را بالاترین رتبه در میان خطرات جهانی شناسایی کرده است. در واقع پیشرفت‌های فناوری که فرصت‌های رشد اقتصادی را ارائه می‌دهد، می‌تواند توسط پیامدهای نامطلوب در سایه قرار گیرد، بنابراین کلید موفقیت، آماده‌سازی و تعادل است.

تاثیرگذاری فضای مجازی بر اقتصاد

وی با استناد به گزارش مدل سایبری در ۲۰۲۵، گفت: تا سال ۲۰۲۵ ، بیش از ۹۱ درصد مردم در کشورهای توسعه یافته و نزدیک به ۶۹ درصد از آنها در اقتصادهای نوظهور، در حال استفاده از اینترنت خواهند بود، بنابراین وابستگی به اینترنت نه تنها یک مفهوم، بلکه واقعیتی جدید است.

وی افزود: تاثیرگذاری فضای مجازی در اقتصاد به اندازه ای است که امروزه اقتصاد دیجیتالی بخش مهمی از اقتصادهای کشورهای توسعه یافته را به خود اختصاص داده است و کشورهای درحال توسعه نیز برای دستیابی به سهم بالای این بخش در اقتصاد خود، برنامه های مختلفی را درنظر گرفته اند.

فیروزآبادی، با اشاره به اینکه اقتصاد اینترنتی در کشورهای توسعه یافته بازارهای گروه ۲۰، طی سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ نزدیک به دو برابر شده است، اظهار داشت: سهم این بخش در اقتصاد کشورهای اتحادیه اروپا ۵.۷ درصد و در کشورهای گروه ۲۰ ، حدود ۵.۳ درصد برآورد شده است. طی این مدت نرخ رشد اقتصاد اینترنتی کشورهای درحال توسعه، با سرعت زیادی بیش از دوبرابر شده و برخی از کشورها به منظور تقویت آینده دیجیتالی خود، سرمایه گذاری های کلانی در زمینه زیرساخت های باندپهن انجام داده اند.

محرک های نرخ رشد اقتصاد اینترنتی

رئیس مرکز ملی فضای مجازی، محرک های اصلی را دو عامل کاربر بیشتر و امکان دسترسی سریعتر و عمومی به اینترنت باندپهن دانست و گفت: پیش بینی ها حاکی از این است که تعداد کاربران اینترنت باندپهن در سراسر جهان از ۱.۹ میلیارد در سال ۲۰۱۰ به ۳ میلیارد در پایان سال ۲۰۱۶ افزایش خواهد یافت.

وی افزود: با دید سیستمی، تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور، مبتنی بر مقاومت پذیری کلیه زیرسیستم های کشور خواهد بود، بر این اساس، فضای مجازی به عنوان اصلی ترین محیط ارتباطی، باید زمینه های مقاوم سازی را براساس اصول اقتصاد مقاومتی فراهم کند. همچنین اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی و تاب آوری در برابر مخاطرات فضای مجازی، نیازمند شناسایی پتانسیل ها و مخاطرات این حوزه در کشور است.

فیروزآبادی با تاکید براینکه یکی از شاخص های مهم فضای مجازی، ضریب نفوذ اینترنت باندپهن است گفت: بانک جهانی مطالعات بسیاری را در مورد تاثیرات ارتباطات باندپهن بر رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه انجام داده است. نتایج  این مطالعات نشان می دهد افزایش ضریب نفوذ باندپهن می تواند رشد اقتصادی را در کشورهای با درآمد پایین و متوسط ۱.۳۸ درصد افزایش دهد. این عدد برای کشورهای با درآمد بالا اندکی کمتر و در حدود ۱.۲۱ درصد است.

نقش شبکه های پهن باند در تغییر مدل کسب و کار و  اشتغالزایی

دبیر شورای عالی فضای مجازی با تاکید بر اینکه از اثرات ثانویه قابل انتظار از استقرار شبکه های باندپهن، افزایش اشتغال است، گفت: نتایج تحقیقی در این خصوص نشان می دهد؛ بیشترین سهم ایجاد اشتغال به واسطه توسعه باندپهن، ناشی از نوآوری است و بعد از آن، ایجاد اشتغال در نتیجه تغییر مدل کسب و کار است.

وی تاکید کرد: برخی کشورها در جهت تحریک رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال، برنامه های باندپهن ملی را به منظور تحریک نوآوری و رشد و ایجاد اشتغال مبتنی بر دانش آغاز کرده اند. البته اثرات باندپهن در هر کشور با توجه به ظرفیت داخلی تولید کالا و خدمات برای زیرساخت و شبکه باندپهن و نیز ساختار بازار متفاوت است.

دکتر فیروزآبادی، با تاکید بر اینکه دسترسی مطمئن،‌ ارزان و با کیفیت به اینترنت و خدمات ارتباطی از عوامل اصلی توسعه فضای مجازی است، اظهار داشت: نهادهای بین المللی سرعت،‌ کیفیت و قیمت پهنای باند اینترنت را شاخص هایی برای مقایسه وضعیت توسعه این بخش می دانند.

مخاطرات وضعیت موجود فضای مجازی کشور

دبیر شورای عالی فضای مجازی، به مخاطرات وضعیت موجود فضای مجازی کشور پرداخت و گفت: این مخاطرات عبارت از مسیریابی ترافیک داخلی از خارج از کشور،  هدایت تبادلات داخلی حداقل تا دروازه های مرزی، عدم مهندسی صحیح ترافیک در سطوح مختلف زیرساخت، عدم تامین یکپارچه امنیت، اعتماد و حریم خصوصی کاربران، عدم امکان ارائه با کیفیت خدمات و محتوی بومی به کاربران، مهاجرت تأمین‌کنندگان خدمات و محتوای کاملاً بومی به میزبانان خارج از کشور و اتکاء‌پذیری آن‌ها به زیرساخت خارجی، نهضت نظام تعرفه گذاری، ضعف تنظیم مقررات ارایه خدمات در فضای مجازی ( فقدان مدل اقتصادی برای فعالیت شرکت ها)، ضعف ایجاد زیرساخت های مناسب برای سیستم های ابری است.

نقش شبکه ملی اطلاعات در افزایش مقاومت پذیری فضای مجازی کشور و پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی

دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی، با تاکید بر اهمیت فضای مجازی از نظر دامنه اثرگذاری بالای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی و نیز چالش های ناشی از آن، گفت: یکی از اصلی ترین اقدامات، جهت مدیریت این فضا و با هدف بهره مندی از مزایا و رفع مخاطرات آن، اجرای کامل شبکه ملی اطلاعات است. اجرای این طرح، اصلی ترین برنامه در حوزه افزایش مقاومت پذیری فضای مجازی و تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور خواهد بود.

فیروزآبادی، اهداف اصلی و راهبردی ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات، به عنوان یکی از الزامات برنامه پنجم در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را مورد اشاره قرار داد وگفت: مهمترین اهداف این شبکه شامل فراگیری خدمات الکترونیک و افزایش بهره وری، کاهش وابستگی به شبکه اینترنت و توانایی اعمال مدیریت حداکثری بر دسترسی به آن، گسترش محتوای ایرانی اسلامی، بالا بردن سواد دیجیتال، افزایش کسب و کار دیجیتال و توسعه سهم ICT در اقتصاد کشور، افزایش امنیت و قابلیت اطمینان فضای دیجیتال می شود.

دبیر شورای عالی فضای مجازی، با اشاره به نقش فضای مجازی در رونق اقتصادی کشور، اظهار امیدواری کرد با راه اندازی شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی، زمینه لازم برای استفاده از همه ظرفیت های این فضا در پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی بیش از پیش فراهم شود.