به گزارش خبرگزاری مهر، دهم محرم (عاشورا) روز پرحماسه و فراموش نشدنی تاریخ اسلام و تشیع؛ روز فداکاری، جانبازی و[۱] شهادت سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و یاران باوفایش، در سرزمین کربلا است.[۲]
ماجرای خونین کربلای سال ۶۱ هجری و شهادت امام حسین علیه السلام و یاران پاک باخته و با ایمان او و به اسارت بردن زنان و کودکان حریم نبوی صلی الله علیه و آله به دست عمال وی، مهم ترین جنایتی است که به دستور یزید انجام شد.[۳]
جریان شهادت امام حسین علیه السلام و حوادث دردناک و اسفانگیز «کربلا»، آثار حزن انگیز به جای گذاشته است که هرگز فراموش نخواهد شد و همیشه در دل ها باقی خواهد ماند.[۴] لذا توصیه هایی فراون در روایات نسبت به برپا نمودن مجالس عزا و گریه بر مصائب امام حسین علیه السلام وارد شده است.[۵]
هر چند آثار مثبت گریه در پالایش روح انسان و حتی تکامل آن قابل انکار نیست، ولی چنین تحلیلی هرگز نمی تواند سر این همه تأکید و سفارش ائمه اطهار علیهم السلام برای گریستن بر امام حسین علیه السلام و وعده ثواب های فراوان آن باشد. این تحلیل یک اشتباه بزرگ است، بلکه هر کس روایات اسلامی را در این زمینه بخواند، میداند هدف مهم دیگری در کار بوده است.[۶]
تأمّلی در مفهوم امامت
بی شک مسأله خلافت و امامت بعد از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله یکی از اساسی ترین مباحث دینی ماست، بلکه مسأله ای است که از نظر دینی سرنوشت ساز بوده و آثار زیادی برای امروز و فردا و فرداها دارد و می تواند در بسیاری از مسائل مربوط به اصول و فروع اسلام اثر بگذارد.[۷]
امامت به عنوان جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله، مقام والای روحانی است که به عنوان مسئولیت و وظیفه ای الهی بر دوش امام افکنده می شود، همچون نبوت برای پیامبر اسلام، بنابراین صبغه دنیایی ندارد که زودگذر و زوال پذیر باشد.[۸]
بلکه «امامت» یک منصب الهی است که باید از سوی خدا تعیین شود، ویکی از شرایط اصلی آن معصوم بودن است که هیچ کس جز خدا از آن آگاه نیست.[۹]مطابق این تعریف امامت چیزی فراتر از ریاست و حکومت بر مردم می باشد؛ بلکه تمام وظایف انبیاء بجز دریافت وحی و آنچه شبیه آن است برای امامان ثابت است.[۱۰]
بنابراین یکی از وظایف مهم امامت و ولایت، پاسداری از قرآن و خزائن علوم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و انتقال صحیح آن به علماء و دانشمندان و تبیین اختلافاتی است که در میان امت اسلامی پدید می آید.[۱۱]
احیاء دین اسلام در پرتو امامت؛ راز شهادت امام حسین علیه السلام در روزعاشورا
بدیهی است امامت برای نظام بخشیدن به دین و امت اسلامی است[۱۲]،[۱۳] زیرا امام مجری قانون است و قوانین دین و احکام الهی را اجرا می کند.[۱۴] بدین نحو که امام برای اجرای احکام الهی تشکیل حکومت می دهد تا حدود شرعی را اجرا کند، حق مظلومان را بگیرد، نظم را در جامعه حاکم کند، امنیت را فراهم آورد، و همه امور مربوط به دین را به سامان برساند.[۱۵]
هم چنین امامت اساس اسلام بارور و شاخه بلند آن است[۱۶]،[۱۷] و دایرۀ آن چه از نظر زمان و چه از نظر مکان، به مانند رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بسیار گسترده بوده است، این مأموریت «جهانی» و «جاودانی» است، یعنی هم تمام روی زمین را شامل می شود و هم تمام زمان ها را تا دامنه قیامت در بر می گیرد.[۱۸] لذا بدون امامت و رهبری یک دین جهانی فراگیر و خاتم نخواهد شد، واین، بدون وجود امامی معصوم در هر زمان امکان پذیر نیست.[۱۹]
بنابراین مسأله امامت تنها مسأله دیروز ما نیست، مسأله امروز جهان اسلام و مسأله رهبری امت است که عامل بقاء و استمرار نبوت، و مسأله سرنوشت اسلام است.[۲۰]،[۲۱]
حال با این تفاسیر باید به نقش بسیار مهم شهادت امام حسین علیه السلام در بقاء اسلام اشاره نمود. [۲۲] زیرا یکی از اهداف مهم قیام امام حسین علیه السلام احیای دین خدا است و در این راه موفقیت بزرگی نصیب آن حضرت شد، هر چند آن حضرت و یاران باوفایش به شهادت رسیدند، ولی تکانی به افکار خفته مسلمین دادند و لرزه بر اندام حکومت جباران افکندند، در نتیجه اسلام را زنده ساختند.[۲۳]
به واقع شهادت مظلومانه امام حسین علیه السلام و فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله خط بطلانی بود بر چهل سال تبلیغات مسموم بنی امیه که با نیرنگ و فریب، خود را دولت اسلامی جا زده بودند.[۲۴]لذا شهادت آن حضرت در روز عاشورا مسلمانان را از خطر«بنی امیه» آگاه کرد و سبب نجات و بقای اسلام شد.[۲۵]
شهادت حضرت سیدالشهداء در روز عاشورا؛ تداوم نبوت با شیوه امامت
گفتنی است امامت تکمیل کننده نبوت و در نتیجه باعث کمال دین است؛[۲۶] لذا شهادت امام حسین علیه السلام تداوم خط نبوت با شیوۀ امامت است.[۲۷]
در چنین شرایطی شهادت امام حسین علیه السلام به احیای آیین خدا کمک کرد و درخت توحید و نبوت را طراوت و سرسبزی تازه ای بخشید.[۲۸] و از اضمحلال دستاوردهای نهضت نبوی صلی الله علیه و آله جلوگیری کرد و مسلمانان را از حیرت و گمراهی نجات داد.[۲۹]
بی تردید شهادت امام حسین علیه السلام و یاران پاکبازش، به احیای مکتب محمدی صلی الله علیه و آله کمک کرد و خون پاک اباعبدالله علیه السلام درخت اسلام را آبیاری نمود که به رشد و بالندگی امت اسلامی و بیداری مسلمانان انجامید[۳۰] وسبب بقاء دین و ادامه خط نبوت و حفظ ایمان شد.[۳۱]
چراغ هدایت و کشتی نجات؛ تشعشع امامت درپرتو شهادت امام حسین علیه السلام
لازم به ذکر است مسأله «امامت و ولایت منصوص» از سوی خدا برای تکمیل هدایت مردم و اجرای تعلیمات پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم معین شده است.[۳۲] لذا امامت تنها یک مقام حکومت ظاهری نیست، بلکه یک مقام بسیار والای معنوی و روحانی است، و امام علاوه بر رهبری حکومت اسلامی، هدایت همه جانبه را در امر دین و دنیا بر عهده دارد. فکر و روح مردم را هدایت کرده و شریعت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را از هر گونه تحریف و تغییر پاسداری می کند.[۳۳]
در حقیقت مقام امامت، مقام تحقق بخشیدن به اهداف مذهب و هدایت به معنی «ایصال به مطلوب» است، نه فقط« ارائه طریق».[۳۴]
علاوه بر این «هدایت تکوینی» را نیز شامل می شود یعنی تاثیر باطنی و نفوذ روحانی امام و تابش شعاع وجودش در قلب انسان های آماده و هدایت معنوی آنها.[۳۵]
در روایاتی که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در کتب شیعه و اهل تسنن آمده است خاندان او یعنی امامان اهل بیت و حاملات مکتب اسلام به عنوان «کشتی نجات» معرفی شدهاند. یعنی، هنگامی که توفانهای فکری و عقیدتی و اجتماعی در جامعه اسلامی رخ می دهد تنها راه نجات، پناه بردن به مکتب اهل بیت علیهم السلام است.[۳۶]
حال با توجه کلام رسول اکرم صلی الله علیه و آله که فرمود: «إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ .. مِصْبَاحُ هُدًی وَ سَفِینَةُ نَجَاةٍ؛ حسین بن علی چراغ هدایت و کشتی نجات است»[۳۷]، باید گفت امام حسین علیه السلام در مسیر هدایت مسلمین و دفاع از مظلومان حضور سازنده ای داشت،[۳۸] لذا این روح هدایت[۳۹] و این ناخدای بزرگ به هنگامی که سفینه اش گرفتار سختترین طوفان ها، می شود کمترین ضعف و سستی و دستپاچگی به خود راه نمی دهد، او هم ناخداست هم لنگر مطمئن این کشتی، هم چراغ هدایت است، و هم مایه آرامش و راحت روح و جان سرنشینان.[۴۰]
علم امام حسین علیه السلام به شهادت در روز عاشورا؛ تبلور مقام والای امامت
شک نیست که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم و امامان معصوم علیهم السلام کراراً از امور پنهانی مربوط به حال یا آینده خبر داده اند، و به تعبیر دیگر دارای علم غیب بودند. [۴۱]
لذا بر اساس شواهد تاریخی جای هیچ تردیدی نیست که امام حسین علیه السلام از فرجام قیام خویش آگاه بود و با یقین به شهادت، نهضت خویش را آغاز کرد[۴۲]
روایات و اخباری که از طریق شیعه و اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در موضوع شهادت امام حسین علیه السلام نقل شده است به اندازهای مشهور بود که ابن عباس می گوید:؛ ما اهل بیت همگی تردیدی نداشتیم که امام حسین علیه السلام در سرزمین طف (کربلا) به شهادت خواهد رسید».[۴۳]،[۴۴]چنانکه از مفاد این روایت استفاده می شود، نه تنها امام، بلکه عموم اهل بیت حتی از محل شهادت آن حضرت با اطلاع بودند. علامه مجلسی در بحارالانوار هفتاد و یک روایت در این باره نقل کرده است!.[۴۵]،[۴۶]
از سوی دیگر درست است که حسین علیه السلام و یاران وفادارش پس از یک نبرد قهرمانانه، شربت شهادت نوشیدند، اما آنها هدف مقدس خود را، به تمام معنا، از آن شهادت افتخارآمیز گرفتند.[۴۷]
هدف این بود که ماهیت نهضت ارتجاعی و ضد اسلامی «اموی» آشکار گردیده و افکار عمومی مسلمانان بیدار شود تا از توطئه های این بازماندگان دوران جاهلیت و رسوبات دوران کفر و بتپرستی آگاه گردند که این هدف از صاحب مقام والای امامت، به خوبی انجام شد.[۴۸]
لذت آنها سرانجام ریشه های درخت ظلم و بیدادگری «بنی امیه» را قطع کردند و با فراهم ساختن مقدمات انقراض آن حکومت غاصب که افتخارش زنده کردن رسوم جاهلی و فساد و تبعیض و ستمگری بود، سایه شوم و ننگین آن را از سر مسلمانان کوتاه ساختند.[۴۹]
سخن آخر
سزاوار است همه ارادتمندان اهلبیت علیهم السلام با تشکیل مجالس سوگواری، هرچه باشکوه تر در تعظیم این شعائر بکوشند، و خطبای گرامی اسرار شهادت آن بزرگواران وآثار مهم آن را برای بقای اسلام و تشیع، شرح دهند.[۵۰]
اینگونه است که ما شیعیان همه سال با چشم خود آثار حیات امام حسین عزیز علیه السلام و دوستان شهیدش را در کربلا می بینیم که جلسات سوگواری آنها سرچشمه چه جنبش های عظیمی می شود؟! بلکه ما با چشم خود شاهد و ناظر حرکت میلیونها نفر مسلمان بیدار در ایام عاشورای حسینی برای ریشه کن ساختن کاخ ظلم و استبداد و استعمار هستیم.[۵۱]
[۱] کلیات مفاتیح نوین ؛ ص۵۹۹.
[۲] همان، ص: ۶۰۰.
[۳] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۲۱۸.
[۴] آیین ما (اصل الشیعة) ؛ ص۱۲۴.
[۵] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص.۶۶.
[۶] همان ؛ ص۶۸.
[۷] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج۱ ؛ ص۳۳۴.
[۸] همان؛ ج۱۱ ؛ ص۲۳۷.
[۹] پیام قرآن ؛ ج۹ ؛ ص۲۲.
[۱۰] همان ؛ ص۲۱.
[۱۱] آیات ولایت در قرآن ؛ ص۴۵۹.
[۱۲] نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲.
[۱۳] دائرة المعارف فقه مقارن ؛ ج۱ ؛ ص۷۹.
[۱۴] قهرمان توحید، شرح و تفسیر آیات مربوط به حضرت ابراهیم (ع)، ص: ۱۹۴.
[۱۵] همان.
[۱۶] کافی، ج ۱، ص ۲۰۰، ح ۱.
[۱۷] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج۱۴ ؛ ص۱۰۴.
[۱۸] پیام قرآن ؛ ج۷ ؛ ص۲۴۷.
[۱۹] آیات ولایت در قرآن ؛ ص۵۷.
[۲۰] امامت و رهبری تألیف آیة الله شهید مطهری، صفحه ۱۳.
[۲۱] پیام قرآن ؛ ج۹ ؛ ص۱۹.
[۲۲] احکام عزاداری ؛ ص۱۱۷.
[۲۳] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۲۳۴.
[۲۴] همان ؛ ص۶۸۵.
[۲۵] تفسیر نمونه ؛ ج۲ ؛ ص۳۸.
[۲۶] آیات ولایت در قرآن ؛ ص۵۷.
[۲۷] تفسیر نمونه ؛ ج۲۰ ؛ ص۴۱۷.
[۲۸] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۶۶۰.
[۲۹] همان ؛ ص۲۳۴.
[۳۰] همان ؛ ص۶۵۸.
[۳۱] پیام قرآن ؛ ج۹ ؛ ص۳۸۹.
[۳۲] پیام قرآن ؛ ج۷ ؛ ص۶۳.
[۳۳] اعتقاد ما ؛ ص۷۶.
[۳۴] تفسیر نمونه ؛ ج۱ ؛ ص۴۳۸.
[۳۵] همان.
[۳۶] برگزیده تفسیر نمونه ؛ ج۲ ؛ ص۳۴۷.
[۳۷] عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ۱، ص ۵۹ ،۶۴.
[۳۸] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۴۴.
[۳۹] همان ؛ ص۳۵۲.
[۴۰] برگزیده تفسیر نمونه ؛ ج۳ ؛ ص۶۰۰.
[۴۱] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج۲ ؛ ص۶۶۸.
[۴۲] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۲۵۹.
[۴۳] مقتل الحسین خوارزمی، ج ۱، ص ۱۶۰.
[۴۴] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها، ص: ۲۶۰.
[۴۵] بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۲۲۳- ۲۶۶.
[۴۶] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص۲۶۰.
[۴۷] فلسفه شهادت، ص: ۱۵.
[۴۸] احکام عزاداری ؛ ص۲۰.
[۴۹] همان.
[۵۰] کلیات مفاتیح نوین ؛ ص۶۰۰.
[۵۱] تفسیر نمونه ؛ ج۲۰ ؛ ص۱۳۰.
نظر شما