یک استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: واقعیت این است که تیلاپیا به عنوان گونه‌ای که در صنعت پرورش ماهی از آن استفاده می‌شود رشد خوبی دارد و از طرفی می‌تواند دامنه‌ای از تغییرات شرایط محیط از جمله شوری آب و تغییر دما و … را تحمل کند، و در آبهای خیلی آلوده یا آبهایی که اکسیژن کمی دارند دوام بیاورد. در کشور چین این ماهی را حتی در فاضلاب هم پرورش می‌دهند و این‌ها واقعیت‌هایی است که این گونه دارد اما همین ویژگی‌هایی که باعث شده این گونه برای پرورش، مناسب باشد می‌تواند از بعد دیگری برای محیط زیست ایجاد مشکل کند.
دکتر اصغر عبدلی توضیح داد: این ماهی می‌تواند تمام آبهای کشور را از حوزه دریای خزر در شمال کشور بگیرید تا تالاب‌ها و رودخانه‌ها را در جنوب کشور به اشغال خودش در بیاورد و شاید تنها جایی که نتواند دوام بیاورد خلیج فارس است و آن هم به دلیل شوری زیادی که آب خلیج فارس دارد ولی در تمام آبهای دیگر ما می‌تواند دوام بیاورد.
وی تصریح کرد: تیلاپیای نیل که اکنون صحبت از پرورش این گونه است، بسیار نگرانی ایجاد می‌کند زیرا اگر وارد شود می‌تواند به تمام محیط‌های کشور از جمله تالاب‌ها و رودخانه‌ها و حتی مخازن سدها راه پیدا کند و بعد جمعیتش زیاد شود.
این متخصص ماهی، در توضیح دلایل مقاوم بودن این گونه آبزی گفت: تیلاپیا ویژگی‌های خاصی در تولید مثل دارد که خیلی از ماهی‌های ما این را ندارند و آن هم این است که تخم‌هایی را که لقاح پیدا کرده‌اند در دهانش نگاه می‌دارد و هیچ ماهی دیگری نمی‌تواند از این‌ها تغذیه کند و بنابراین شانس بقای تخم‌هایش خیلی بالاست. این ماهی حتی از لاروهایش هم نگاهداری می‌کند و آن‌ها را مدتی در دهان نگه می‌دارد تا یک مقدار بزرگ‌تر شوند و بعد این‌ها را رهاسازی می‌کند و حتی موقع خطر، لاروهایی که کوچک هستند باز به دهان ماهی ماده بر می‌گردند و با این استراتژی شانس بقای تخم‌ها و لاروها بسیار بالاست و به این دلیل است که ماهی‌های بومی به هیچ عنوان نمی‌توانند به راحتی به آن آسیبی بزنند و بنابراین تیلاپیا به گونه مهاجم تبدیل می‌شود و این اتفاق متاسفانه در خیلی از کشورهای دنیا رخ داده است.
عبدلی به این پرسش که اگر این گونه مهاجم بوده چرا بسیاری کشورها آن را پرورش داده‌اند پاسخ داد: در دهه ۱۹۳۰ و ۴۰ تا نهایتا ۷۰ که هنوز بحث‌های محیط زیستی، تنوع زیستی و حفاظت از محیط آنقدر باب نشده بود این‌ها را برای پرورش می‌بردند چون گونه مقاومی بود ولی الان در خیلی از کشورهای دنیا مثل آمریکا و استرالیا ممنوع است و خیلی از کشورهای آسیایی مثل پاکستان و هند یا کشورهای آمریکای جنوبی و حتی در خود کشور چین الان ماهی مشکل‌سازی به شمار می‌رود که خیلی از گونه‌های بومی‌شان را از بین می‌برد. یعنی در اصل مهمان ناخوانده‌ای است که تمام میزبان‌هایش یعنی ماهیان بومی را از بین خواهد برد.
وی تاکید کرد: گونه‌های مشابه این ماهی، در تالاب شادگان و در رودخانه کارون در استان خوزستان تیلاپیا زیلی و تیلاپیا آبی هست و این‌ها اکنون زیاد شده‌اند و صنعت برداشت ماهی و صید ماهی را در آن منطقه مختل کرده اسند و مشکلات اقتصادی - اجتماعی بسیار زیادی را ایجاد کرده است.
میزان امگا۶ تیلاپیا بیش از امگا ۳ این ماهی است
استاد دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این که صرفنظر از مسائل محیط زیستی، با توجه به امکان رشد این ماهی در محیط‌های آلوده، مصرف آن برای سلامت مردم مشکل‌ساز است یا نه گفت: صد در صد. یکی از نکاتی هم که عزیزان در شیلات مطرح می‌کنند این است که ما می‌خواهیم این را در محیط‌های نامتعارف پرورش بدهیم یعنی در آبهایی که مثلا آبهای شور هستند یا مصرف شرب ندارند یا آب هایی که از تصفیه فاضلاب‌ها به دست می‌آید. مسلما مواد غذایی که این‌ها می‌خورند در گوشتشان ذخیره خواهد شد و علاوه بر این‌ها در دنیا ثابت شده در این ماهی با توجه به سیستمهایی که در آن پرورش داده می شود، میزان امگا ۶ بیشتری نسبت به امگا ۳ دارد و مصرف آن برای سلامت انسان مضر است و این چیزی است که تمام مقالات علمی دنیا، سازمان غذاداروی آمریکا و … همه روی آن کار کرده و آن را ثابت کرده‌اند.
عبدلی توضیح داد: البته شما می‌توانید با تغییر رژیم غذایی این را تا حدی اصلاح کنید اما دیگر آن کم هزینه بودن را در پرورش ندارد و ماهی پرهزینه‌ای به شمار خواهد رفت که توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
وقتی ما منابع آبی بسیار حساسی داریم و در کشوری خشک زندگی می‌کنیم که مخازن سدهایمان برای کشور بسیار استراتژیک هستند و برای امنیت ملی ما تاثیرگذار هستند، اگر این ماهی به مخازن سدها راه پیدا کند تمام آن سیستم اکولوژیک موجود در دریاچه مخازن سدها را از بین خواهد برد و باعث افزایش مواد نیتروژنی و فسفر در آب خواهد شد و کلا آن مخزن آب سد را با تهدید مواجه خواهد کردوی تصریح کرد: شاید دست اندرکاران در شیلات نیتشان خیر باشد که می‌گویند ما می‌خواهیم پرورش ماهی داشته باشیم و مصرف ماهی را در کشور توسعه بدهیم یا اشتغال‌زایی بکنیم اما سوال این است که وقتی ما منابع آبی بسیار حساسی داریم و در کشوری خشک زندگی می‌کنیم که مخازن سدهایمان برای کشور بسیار استراتژیک هستند و برای امنیت ملی ما تاثیرگذار هستند، اگر فردا این ماهی به مخازن سدها راه پیدا کند تمام آن سیستم اکولوژیک موجود در دریاچه مخازن سدها را از بین خواهد برد و باعث افزایش مواد نیتروژنی و فسفر در آب خواهد شد و کلا آن مخزن آب سد را با تهدید مواجه خواهد کرد و این در خیلی از کشورها هم اتفاق افتاده است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی هشدار داد: وقتی این ماهی به طبیعت کشور راه پیدا کرد این نکته خیلی مهم است که این ماهی در طبیعت سه ماهه بالغ می‌شود و وقتی که این ماهی سه ماهه بالغ شد دیگر رشد چندانی نخواهد داشت یعنی وقتی دو سه سالش بشود می‌شود اندازه کف دست و دیگر ارزش بهره‌برداری اقتصادی هم نخواهد داشت.
عبدلی اضافه کرد: بعدا همین ماهی با ورود به طبیعت و بعد سیستم پرورش ماهی آفتی برای مزارع پرورش ماهی خواهد شد. آوردن این ماهی و راه پیدا کردنش به رودخانه‌ها و تالاب‌ها و بعد راه یابی به درون استخرهای پرورش ماهی به آفتی برای شیلات بدل خواهد شد و این یعنی ما جایی را آباد می‌کنیم و ۱۰ جای دیگر را خراب می‌کنیم.
وی در پایان تاکید کرد: ما مخالف پرورش ماهی و توسعه نیستیم اما باید پرورش ماهی در راستای توسعه پایدار و حفظ محیط زیست باشد تا خود آن پرورش ماهی هم پایدار باشد. اگر ما نگاه جامع‌نگر به محیط نداشته باشیم با دخالت‌هایی که انجام می‌دهیم بسیاری از فعالیت‌ها و استفاده‌هایی که از منابع طبیعی می‌توانیم داشته باشیم را مختل خواهیم کرد. ما هم‌اکنون محیط زیست بسیار شکننده‌ای داریم که تحت تاثیر تغییرات اقلیم و آلودگی‌ها و مشکلات دیگر قرار دارد و آوردن یک مشکل و اضافه کردن به این مشکلات باعث می‌شود که این اکوسیستم حساس به مرز نابودی نزدیک‌تر شود.
نظر شما