عودنوازي ايراني در جهان جايگاه مناسبي ندارد

به گزارش خبرنگار موسيقي مهر،اين پژوهشگر با بيان اين مطلب افزود: عده­اي معتقدند كه اين ساز در منطقه­اي به نام "اور" در عراق عرب براي اولين بار ديده شده­است. در واقع كاوش­هاي عراق قديم، نشانگر استفاده از سازهاي كوبه­اي و بادي بوده است كه به دليل رطوبت زياد در اين منطقه، تمام اين سازها از بين رفته است. عده ديگري نيز معتقدند كه عود سازي مصري است اما محقق انگليسي «كاتلين شليزنگر» در سال 1910 ابراز كرد كه عود ريشه­اي ايراني دارد و اعراب در قرن ششم، عود را از ابعاد بربط ايراني اقتباس كرده­اند.

 مجيد ناظم­پور، در ادامه پس از ارائه تاريخچه ورود عود به كشورهاي عرب همسايه­ي ايران به نظريه­ي مصري بودن عود اشاره كرد و گفت: در سال 1927، «بن سينگر» نظريه­اي را منتشر كرد كه بر اساس آن، اختراع و پيدايش عود به مصريان نسبت داده شده بود. اين اشتباه از آنجا ناشي شده بود كه آثار باستاني كشف شده در اهرام مصر، نشان از وجود عود در اهرام مصر، پيش از عراق داشت، اما محققان ديگري مثل «هانس كيمان كورت»، « آليس شناودر» و «ريكاردو ايشمان» معتقدند كه مصريان باستان، عود را از تمدن سومريان اقتباس كرده­اند و در واقع عودي كه در مصر وجود داشته يك ساز وارداتي است نه يك ساز اصيل مصري و قاعدتا نمي­تواند به سازي مصري باشد.

وي افزود:عود يا بربط ، كه توسط خوارزمي در كتاب «مفاتيح العلوم» به سينه مرغابي معنا شده است، از نظر شكل ظاهري كاسه و دسته ساز، به مرغابي، شبيه نيز هست و به همين دليل، بربط ناميده شده است. اما عده اي معتقدند بربط برگرفته از نام باربد، نوازنده معروف دوره ساساني است كه بعد از حمله اعراب و آشنا شدن آنها با اين ساز، بربط را به صورت معرب باربد، استفاده كرده اند كه همين نام دوباره به ايران بازگشته است. با اين حال، نظر خوارزمي بين پژوهشگران موسيقي، صائب تر به نظر مي رسد.

 اين محقق و پژوهشگر موسيقي درباره نحوه ورود عود به اروپا گفت: در اوايل قرن هشتم ميلادي، عود از طريق دروازه اسپانيا وارد اروپا شد و در عصر رنسانس كه به نحوي دوران طلايي اين ساز در اروپا بود، به اوج شكوفايي رسيد. اين ساز در دوره رنسانس توانست توانايي و امكانات خود را براي اجراي قطعات انگشت­گذاري مزدوج به خوبي نشان بدهد.

اين نوازنده عود در ادامه پس از ارائه مختصري از تاريخچه پنج هزار ساله عود نوازي، گفت : درباره ساز عود به جز تاريخچه پيدايش اين ساز مي­توان به مباحث ديگري مانند دستان­بندي و انگشت­گذاري روي اين ساز از گدشته تا امروز، تجزيه و تحليل شيوه­هاي نوازندگي نوازندگان مشهور اين ساز در جهان، فيزيك عود و ساختمان آن از گذشته تا حال، مقايسه موسيقي عرب و موسيقي ايران در زمينه نوازندگي عود و همچنين جايگاه عود در ادبيات و شعر شاعران ايران و عرب پرداخت كه به نظر من هركدام سمينارهاي جداگانه­اي را براي تشريح مي­طلبد.

وي در ادامه به پتانسيل­هاي فرهنگي شهر اصفهان اشاره كرد و گفت: زماني كه براي پژوهش در موسيقي به خصوص ساز عود به كشورهاي عربي سفر كرده بودم، به خوبي متوجه شدم كه آنها اصفهان را به عنوان پايتخت فرهنگي ايران مي­شناسند و زماني كه از قاره آسيا به شمال آفريقا رفتم، متوجه شدم برخلاف تصورم كه ظاهرا نبايد اصفهان را بشناسند، اين شهر را مركز رشد و اشاعه فرهنگ اصيل ايراني در زمينه­هاي مختلف بويژه موسيقي مي­دانستند. بنابراين گمان مي­كنم براي عرضه و معرفي موسيقي و سازهاي ايران در سطح بين­الملل، بايد برنامه­هايي از اين دست نيز برگزار شود.

پژوهشگر ساز عود در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاري مهر درباره جايگاه عودنوازي ايران در سطح بين­المللي گفت: از آنجا كه هنر و البته موسيقي ايراني به عنوان نماينده فرهنگ ايران در جهان معرفي شده است، اما متاسفانه بايد بگويم كه به دليل كم توجهي­هايي كه به موسيقي ما در طول زمان شده است، عودنوازي ايراني نسبت به ديگر كشورها خصوصا كشورهاي عربي جايگاه مناسب و در شان اين ساز ندارد. چرا كه در همه دنيا نوازندگان عرب، پاكستاني، هندي و نيز كشورهاي آسيايي را به خوبي مي­شناسند اما موسيقي ايراني بويژه درباره موسيقي معاصر ايراني شناخت كاملي ندارند. بنابراين بايد بگويم كه عودنوازي در كشور خودمان جايگاه مناسبي دارد، اما نسبت به كشورهاي ديگر هيچ جايگاهي ندارد.

 به گزارش مهر، پس از پايان سمينار «بررسي تاريخ پنج هزار ساله عودنوازي در ايران»، مجيد ناظم­پور قطعاتي را با نام تمدن خراسان، تابلوي زندگي و پرواز گنجشك (تقديم به منير بشير، عودنواز عراقي) نواخت كه با استقبال حضار مواجه شد.

 مجيد ناظم پور پس از دريافت جايزه خود از سمينار «بررسي تاريخ پنج هزار ساله عودنوازي در ايران»، جايزه خود را به استادش، «گلستانه» يكي از عودنوازان اصفهاني تقديم كرد و گفت: در طول تمام سالهايي دانشجويي كه ساز عود را مي­آموختم، توان پرداخت شهريه­ي آموزشم را به استاد گلستانه نداشتم و حالا كه اينجا هستم، مي­خواهم جايزه­ام را به استاد تقديم كنم تا شايد ذره­اي از زحمات و شهريه نپرداخته­ام را جبران كنم.

 كنسرت­هاي اين پژوهشگر و عودنواز در شهرهاي همدان، شيراز، اصفهان و تبريز نيزبرگزار خواهد شد.