گشتی در درخشان‌ترین عمارت تاریخی کرمان/ فتح‌آباد از یاد رفته است؟

به گزارش خبرنگار مهر، باغ فتح‌آباد کرمان که عمری ۴۰ سال بیشتر از باغ شازده ماهان دارد در سال ۱۲۱۸ ساخته شده اما آنقدر که شازده ماهان معروف شده این عمارت و باغ را کسی نمی‌شناسد.

این بنای تاریخی تفرجگاه حاکم کرمان بوده که اطرافش را باغ پسته کاشته بود و از زمین‌های آن برای ضبط و خشک کردن پسته استفاده می‌کردند. حاکم کرمان نیز هفته‌ای سه بار به این مکان می‌آمده است. تا اینکه فرمانفرما حاکم کرمان می‌شود، قصد خرید این باغ را می‌کند اما آن را نمی‌فروشند تا اینکه او باغ شازده ماهان را می‌سازد.

رفته رفته هر چه درختان باغ شازده تنومندتر می‌شوند، از عمر درختان باغ فتح‌آباد هم کاسته می‌شود تا جایی که آنجا آباد و اینجا از رونق می‌افتد و سال‌ها به‌عنوان مخروبه‌ای در حاشیه شهر باقی می‌ماند. قنات باغ خشک می‌شود و درختانش از بین می‌روند.

گردشگران به باغ شازده می‌روند و از باغ فتح آباد غافل می‌شوند تا جایی که باغ شازده به عنوان یکی از ۹ باغ ایرانی در فهرست جهانی یونسکو ثبت می شود اما فتح آباد می‌ماند و یک مخروبه.

فضای داخلی عمارت

تا اینکه در سال ۹۳ استاندار وقت تصمیم می‌گیرد این بنای تاریخی که با شماره ۷۲۸۴ در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده بود، مرمت شود و تمام این کار را موسسه اجرایی بنیاد توسعه و عمران موقوفات با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام می دهد.

اکنون این موسسه عمارت باغ فتح آباد را به مدت ۱۵ سال از اوقاف اجاره کرده است و آن را با ۹ میلیارد تومان هزینه به یک تفرجگاه برای مردم کرمان تبدیل کرده است چرا که این ملک ۷۰ سال پیش توسط رستم خان امیری وقف شده بود و اکنون مالک آن سازمان اوقاف است.

از محل ورود گردشگران داخلی ۲۵۰۰ تومان و از محل ورود گردشگران خارجی۱۳ هزار تومان ورودی دریافت می‌شود. این بنا رستورانی دارد که در آن غذاهای محلی نیز سرو می شود و می‌توان از عطاری کناری آن خرید کرد و سری به دمنوش خانه آن زد.

بخش‌هایی از عمارت به اتاقک‌های پذیرایی تبدیل شده اند و در فضای داخلی نمایشگاهی از حکام کرمان برپا شده است. همچنین این بنای تاریخی اتاقی دارد که به آن اتاق نقاشی می‌گویند این اتاق اقامتگاه حاکم کرمان بوده و دورتا دورش را نقاشی کرده بودند.

از آنجا که برخی از رنگ‌ها با آب طلا کار شده بود، سودجویان بخش هایی از این نقاشی ها را تخریب کرده‌اند اما هنوز می‌توان باقی مانده این نقاشی ها را دید. اکنون درهای این اتاق روی گردشگران بسته است تا زمانی که مدیریت مجموعه جلوی نقاشی‌های دیواری را با شیشه بپوشاند. آن زمان می توان این اتاق را برای بازدید عموم باز کرد.  

در سمت دیگری از این باغ ۵ درخت قدیمی و بلند وجود دارد که از قدیمی‌ترین درختان باقی مانده این مجموعه تاریخی هستند. آنها را می‌توان در سمت چپ عمارت دید در کنار ساختمان دیگری که به آن اتاق چهار فصل می‌گویند این اتاق هیچ دیواری ندارد با این حال در هر چهار فصل سال امکان استفاده از آن وجود داشته است. اکنون این اتاق کاربری VIP دارد.

در کنار عمارت هم زمین های بزرگی را به پرورش گیاهان دارویی اختصاص داده اند. ۲۷۰ گونه گیاهی این مزرعه، بزرگترین کلکسیون گیاهان دارویی را در باغ فتح آباد بوجود آورده است.  

محل فروش گیاهان دارویی ارگانیک

این بنا اکنون توسط سروناز نخعی اداره می‌شود کسی که مدتی نیز مسئول رستوران و هتل باغ شازده نیز بوده و به دلیل فعالیت های زیاد حوزه گردشگری و میراث فرهنگی در اداره میراث فرهنگی کرمان به عنوان یک مدیر موفق شناخته می‌شود. او هم به نقاشی علاقه مند است و هم در حوزه طراحی داخلی کار می‌کند و هتلداری خوانده است.

یکی از علاقه مندی های سروناز نخعی جمع آوری عکس‌های قدیمی بناهای تاریخی کرمان است. او درباره عمارت فتح‌آباد به خبرنگار مهر می‌گوید: زمانی کرمان یکی از بزرگترین صادرکنندگان گیاهان دارویی بوده است و اکنون می‌خواهیم که این ویژگی را در باغ احیا کنیم. برخی از گیاهان اصلا برای ایران نیستند اما توانسته اند خود را با آب و هوای کرمان وفق دهند. ما در این باغ هم دمنوشی از گیاهان دارویی ارگانیک را به مردم می دهیم و هم در محلی آنها را می فروشیم.

آلاچیق های فضای باز باغ

وی ادامه می‌دهد: رستم خان امیری در سال ۵۲ پنج همسر داشته و چون بین فرزندانش اختلاف می افتد این باغ را وقف می‌کند از آن زمان دیگر به این باغ رسیدگی نمی‌شود و درختانش خشک می‌شوند. شاید اگر قنات اینجا خشک نمی‌شد، باغ فتح آباد هم درختانی به مراتب قدیمی تر و بهتر از باغ شازده ماهان می‌داشت. اما اینجا به واسطه اینکه مدتها خشکسالی گریبان گیرش شده، آب شوری دارد و ما حتی برای مصرف خودمان از دستگاه اب شیرین کن استفاده می کنیم.

 ریل راه اهن به این عمارت نزدیک است و می‌توان وقتی سوار بر قطار بود این بنای تاریخی را از داخل واگن مشاهده کرد. در سمت دیگر قطار هم قلعه‌ای مخروبه وجود دارد. نخعی می‌گوید: مرمت گران این بنا به راهی برخورد کرده‌اند که این عمارت را به قلعه ای آن سوتر از ریل وصل می‌کرده است گویا این دو بنای تاریخی به هم مرتبط بوده‌اند.

نخعی قصد دارد برای معرفی این بنای تاریخی به گردشگران کاری کند. او می‌گوید: کسی عمارت فتح آباد را نمی‌شناسد. در پکیج تورهای گردشگری بازدید از باغ شازده ماهان قرار دارد اما عمارت فتح آباد خیر. شاید خیلی زود باشد که چنین توقعی داشته باشیم اما به هر حال این بنا هم یکی ا بهترین باغ های ایرانی است که در زمان افتتاحش مسئولان سازمان میراث فرهنگی اعلام کردند به پرونده باغ های ایرانی الحاق خواهد شد اما هنوز خبری از این اقدام نشده است.

 بخشی از نقاشی‌های دیواری، به تصویر عمارت فتح آباد اختصاص دارد

با این وجود نخعی خوش بین است که این باغ توانسته تنها بعد از ۶ ماه از افتتاحش، در ایام عید میزبان بیش از ۵۸هزار کرمانی ها باشد بنابراین می تواند گردشگر بیشتری نیز جذب کند به شرط آنکه برنامه‌هایی غیر از تفریح و رستوران و موزه حکام برای آن تعریف کند.

تنها چند درخت این باغ قدیمی هستند

او می خواهد در محدوده باغ فتح آباد اقامتگاه بومی بسازد که ترکیب آن همخوان با عمارت باشد و بتوان آن را هر زمان خواست جابه جا کند. مانند آلاچیق‌هایی که اکنون در فضای خالی باغ کار گذاشته شده و به محل استراحت گردشگران تبدیل شده است. با این وجود بهره بردن از فروش گیاهان دارویی ارگانیک نیز از جمله اقدامات او بوده است تا کرمانی هایی که درون گرا بودن خصلتشان است را به بهانه های متعدد به باغ فتح آباد بکشاند.

اکنون باغ فتح آباد به دلیل نورپردازی‌های زیادی که در آن شده است به یکی از درخشان‌ترین باغ ها و بناهای تاریخی کرمان تبدیل شده، حتی نورپردازی‌های کنار حوض بزرگ آب موجب شده که از داخل هواپیما این تصور به وجود آید که باند فرودگاه در این محل قرار گرفته چون در نزدیکی این باغ فرودگاه کرمان واقع شده است!

با تمام این ویژگی ها فتح آباد هنوز در فهرست مکان های گردشگری کرمان نیست.